ارزیابی کارشناسان از پیام ظریف به یهودیان جهان
واکنش فعال علیه نتانیاهو
پیام تصویری معاون راهبردی رئیس‌جمهور کشورمان خطاب به یهودیان جهان، شب گذشته در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شد.
پیام تصویری معاون راهبردی رئیس‌جمهور کشورمان خطاب به یهودیان جهان، شب گذشته در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شد. پیامی به زبان انگلیسی که این تیتر را همراه خود داشت: «پیامی از یک شهروند ایران خطاب به یهودیان جهان.» پیام ظریف نکات مهمی را در دل خود داشت.
نکاتی که نقطه بنیادین آن را می‌توان تشریح تفاوت میان صهیونیسم به عنوان یک نحله فکری و دین یهود به عنوان آئین حضرت موسی دانست و تقابلی بود با این پیامِ نهفته در دل تبلیغات اسرائیل که ایران پرچمدار ضدیت با یهودیان است. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که مفهوم یهودستیزی یا Antisemitism در کشورهای غربی مفهومی بسیار منفی است و اسرائیل از رهگذر همین مفهوم، بسیاری از سیاست‌های خود را پیش می‌برد.
برای کاربردی بودن این مفهوم در دنیای غرب می‌توان یک مثال زد که هنوز زمان زیادی از آن نگذشته است. ۱۷ آبان بود که بوندستاگ (پارلمان آلمان) طرحی با عنوان «هرگز همین الان است: حفاظت، حفظ و تقویت زندگی یهودیان در آلمان» را به تصویب رساند. جملاتی که در ادامه می‌آید، عیناً از خبرگزاری دولتی آلمان نقل می‌شود: «چهار حزب ارائه‌دهنده این طرح «نگرش نسبی‌گرایانه و افزایش یهودستیزی مرتبط با اسرائیل و یهودستیزی چپ‌گرای ضدامپریالیستی» را مورد انتقاد قرار داده‌اند و از دولت فدرال خواسته‌اند تا «به طور فعال از موجودیت و منافع امنیتی مشروع دولت اسرائیل» حمایت کند.»
در بخش دیگری از گزارش DW می‌خوانیم: «در این طرح به ایالت‌ها و شهرداری‌ها نیز توصیه شده که هنگام تصمیم‌گیری در مورد حمایت از پروژه‌ها، تعریف یهودستیزی از سوی «پیمان بین‌المللی یادبود هولوکاست» (IHRA) را به عنوان معیار اصلی در نظر بگیرند.
تعریف «پیمان بین‌المللی یادبود هولوکاست» تصریح می‌کند که اشکال مختلف یهودستیزی ممکن است «دولت اسرائیل که به عنوان یک جمع یهودی درک می‌شود را هدف خود قرار دهند.»» ذکر این نمونه نشان می‌دهد که تشریح تفکیک میان صهیونیسم و یهودیت و آنچه در منطقه ما می‌گذرد، برای افکار عمومی جهان به خصوص کشورهای غربی اهمیت زیادی دارد.
واکنش‌ها
پیام ویدئویی معاون راهبردی رئیس‌جمهور و وزیر خارجه پیشین کشورمان در کم‌تر از ۲۴ ساعت بیش از نیم میلیون بار در شبکه اجتماعی توئیتر دیده شد. واکنش‌های متفاوتی از اشخاص شناخته‌شده و ناشناس با ملیت‌های مختلف به این پیام نشان داده شد. نکته جالب توجه در دسته‌بندی واکنش‌دهندگان این بود که زبان‌های مختلف را می‌شد در میان آنها پیدا کرد.
اکانت‌های عبری، گروه‌های ایرانی هوادار اسرائیل، بعضی نیروهای تندرو داخلی و تعداد زیادی از انگلیسی‌زبانان به این ویدئو واکنش منفی نشان دادند و البته دلایل هر کدام از آنها نیز متفاوت بود. دلیل هواداران ایرانی و غیرایرانی اسرائیل که مشخص است. اما اکانت‌های تندرو داخلی این مسئله را مربوط به تلاش‌های پایداری برای عزل ظریف از معاونت رئیس‌جمهور و ابتکار او برای هزینه‌ساز کردن برکناری‌اش تحلیل می‌کردند.
اما در کنار آن، طیف وسیعی از کاربران فارسی‌زبان و انگلیسی‌زبان این پیام را پسندیدند و در انتشار آن ایفای نقش کردند. بسیاری معتقد بودند که پیام ویدئویی ظریف، واکنشی به پیام مشابه نتانیاهو خطاب به مردم ایران است که مدتی پیش منتشر شده بود.
حتی رسانه‌ای مانند ایران‌اینترنشنال که گفته می‌شود پس از قطع حمایت‌های حامی مالی پیشین خود در حال حاضر از سوی اسرائیل تامین مالی می‌شود، نتوانست از کنار این موضوع بگذرد و در نسخه انگلیسی سایت خود از این تیتر استفاده کرد: «ظریف در پیامی نادر خطاب به یهودیان، پاسخ نتانیاهو را داد.»
شاخص‌ترین واکنش به این پیام را نورمن رول، افسر اطلاعاتی پیشین آمریکا نشان داد. او سابقه مدیریت بخش ایران در مدیریت ملی اطلاعات آمریکا (DNI) طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ را داشته و مشاور یکی از شناخته‌شده‌ترین لابی‌های ضدایرانی آمریکا (اتحاد علیه ایران هسته‌ای / UANI) است. رول با بازنشر این پیام در توئیتر، ضمن دروغگو معرفی کردن ظریف و مقایسه او با محمدسعید الصحاف سخنگوی حکومت صدام که تا آخرین لحظات قبل از سقوط بغداد پیشروی‌های آمریکا را تکذیب می‌کرد، در نهایت اعترافی نیز کرد: «او کسی بود که از اقدامات غرب علیه نیروی قدس جلوگیری می‌کرد.»
رضا نصری، حقوقدان بین‌الملل نیز در این باره نوشت: «این ویدئو همان دلیلی است که وقتی ظریف استعفا داد، نتانیاهو با خوشحالی نوشت «از دستش راحت شدیم!» او در یک ویدئو با پس‌زمینه پرچم ایران، با استدلال به یهودیان جهان می‌گوید که صهیونیسم با ده فرمان پیامبرشان در تناقض است، به عزت و هویت آنها آسیب می‌زند و امنیت‌شان را تهدید می‌کند. او نشان می‌دهد اتهام یهودستیزی - که مهم‌ترین حربه سیاسی صهیونیست‌هاست - به ایران نمی‌چسبد. حالا تماشا کنید چطور در روز‌های آینده لابی‌ها و دستگاه تبلیغاتی اسرائیل، اندیشکده‌هایی مانند FDD و بنگاه‌های جنگ روانی فارسی‌زبان مثل ایران‌اینترنشنال به او هجمه خواهند برد.»
محورهای پیام ظریف
پیام ظریف کمی بیشتر از هفت دقیقه است. پیامی به زبان انگلیسی با میزانسنی ساده اما معنادار که مخاطبش مردم کشورهای دیگر هستند. به‌طور خلاصه، محورهای پیام معاون راهبردی رئیس‌جمهور را می‌توان اینطور دسته‌بندی کرد: «هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان و یهودیان و دیگر ادیان در ایران طی قرن‌های گذشته، نهادینگی اندیشه‌های بشردوستانه در ایران، ضربه‌های اسرائیل به دین یهود، تلاش‌های نتانیاهو برای برهم زدن ابتکارات دیپلماتیک ایران، سوءاستفاده صهیونیسم از نام یهودیان، لزوم مقاومت یهودیان در برابر اقدامات صهیونیست‌ها و...»
ظریف نقطه کانونی صهیونیسم را هدف گرفت
مرتضی سرمدی، قائم‌مقام پیشین وزیر امور خارجه درباره این پیام و تاثیرگذاری آن به «هم‌میهن» گفت: «می‌توانیم بگوییم که ظرف دو ماه اخیر با هجمه عظیمی از طرف صهیونیست‌ها برای خراب کردن روحیه مقاومت و ملت‌های منطقه و همچنین نوعی جنگ روانی برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی نسبت به تحولاتی که در داخل کشور به‌ویژه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایجاد شد، روبه‌رو بوده‌ایم.
شاهد این هستیم که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، سردمدار این جنگ روانی شده و متاسفانه داخل کشور تقابلی با این هجمه صورت نمی‌گیرد. به نظر من پیام تصویری آقای ظریف در این راستا و حرکتی موثر است. برخی در وجود خود قدرت احساس می‌کنند و تصورشان این است که ضرورتی برای پاسخ وجود ندارد. درحالی‌که افکار عمومی دنیا به صورت تدریجی و آرام با همین اقدامات ساخته می‌شود. اگر مقابله مناسب با این جریان صورت نگیرد و یا صرفاً به پاسخگویی بپردازیم، تاثیر کمی خواهد گذاشت. تاثیر زمانی بیشتر خواهد شد که پاسخ از موضع فعال برای برملا و رسوا کردن ماهیت واقعی صهیونیسم باشد.»
او ادامه داد: «به همین دلیل معتقدم این پاسخ از جنس مقابله فعال است و به خوبی ماهیت نژادپرستانه، جنایتکارانه و ضدحقوق بشر صهیونیسم به علاوه فاصله آن با دین توحیدی یهودیت را مشخص می‌کند. بنابراین فکر می‌کنم که این پیام حتماً آثار خودش را نه‌تنها در افکار عمومی ایران و منطقه بلکه در سطح بین‌الملل هم خواهد گذاشت و ماهیت این فریب بزرگ را آشکار خواهد کرد.
امیدوارم این روند در داخل کشور ادامه پیدا کند و دستگاه‌های تبلیغاتی ما متوجه باشند که نباید جنگ روانی دشمن را صرفاً با تکذیب و به صورت منفعلانه پاسخ بدهیم. بلکه باید به صورت فعال با این قضیه برخورد کنیم و توان نظامی باید کنار توان رسانه‌ای و دیپلماتیک به کار گرفته شود تا بتوانیم در برابر جنگ ناجوانمردانه‌ای که علیه جمهوری اسلامی ایران و مقاومت شکل گرفت ایستادگی کنیم.»
معاون پیشین اروپا و آمریکای وزارت خارجه در پاسخ به این سوال که آیا صدور این پیام از سوی شخص ظریف اثرگذار بوده یا نه، اظهار داشت: «بخشی از تاثیرات هر پیامی به محتوا و بخش دیگر به فردی برمی‌گردد که پیام را منتقل می‌کند. بدون تردید آقای ظریف فرد تاثیرگذاری در صحنه بین‌الملل هستند. همه می‌دانند ظریف متخصصی است که غرب را می‌شناسد و متناسب با رفتار آنان واکنش نشان می‌دهد و متناسب با آن برنامه سیاسی و تبلیغاتی خود را تنظیم می‌کند.
شاید اثرگذارتر بودن این پیام به این برمی‌گردد که ظریف یهودیان جهان را مخاطب قرار داد. از طرف مقابل شاهد هستیم که نتانیاهو چندین بار ویدئوهایی خطاب به ملت ایران منتشر کرد. در چنین هجمه‌ای، بدون تردید آقای ظریف همان نقطه کانونی را مورد هدف قرار داد که پنهان شدن صهیونیست‌ها پشت نقاب دین و آئین حضرت موسی (ع) است. نکته بعدی این است که تعداد انبوهی از مردم دنیا تحت تاثیر فضای رسانه‌ای که افکار عمومی را شکل می‌دهد، نسبت به تحولات و وقایع واکنش نشان می‌دهند.
بنابراین زمانی که این پیام به زبان‌های مختلف پخش می‌شود، نه‌فقط یهودیان که پیروان حقیقی حضرت موسی (ع) بلکه دیگر مردم دنیا متوجه فریب صهیونیسم می‌شوند. چون بسیاری از سیاست‌های غرب توسط سیاستمداران مشهور تحت تاثیر همین فضاسازی و القایی که توسط صهیونیست‌ها صورت می‌گیرد، اتخاذ می‌شود.»
سفیر سابق ایران در بریتانیا، درباره هجمه‌هایی که نسبت به ظریف از سوی جناح تندرو صورت می‌گیرد، اظهار داشت: «یکی از بزرگ‌ترین آفت‌های سیاست خارجی این است که سیاست داخلی در آن نقش پیدا کند و تاثیرگذار باشد.
چراکه به طور طبیعی، در سیاست داخلی رقابت برای پست و تشکیل دولت و گرفتن مسئولیت مطرح است. اما سیاست خارجی کشور ما که خطوط کلی‌اش توسط مقام معظم رهبری تعیین شده و دستگاه‌های مختلف با تاکتیک‌های مختلف آن را پیش می‌برند، اگر قرار باشد ملعبه دست سیاست داخلی شود، بدون تردید دچار مشکل و ضرر خواهد شد. اتفاقاً زمانی که خود آن جریان‌ها با صدای بلند اعلام می‌کنند وضعیت کشور عادی نیست، واقعاً طرح چنین موضوعاتی جفا به جمهوری اسلامی و توان تاثیرگذاری آن در صحنه بین‌الملل است.»
ایران در طول تاریخ خود ضدیهود نبوده است
سیدجلال ساداتیان، دیپلمات بازنشسته و تحلیلگر سیاست خارجی نیز راجع به گروه هدف پیامِ معاون راهبردی رئیس‌جمهور گفت: «گروه جنایتکار حاکم بر آنچه اسرائیل نامیده می‌شود، خود را نماینده همه یهودیان معرفی می‌کند و می‌گوید ما از جانب آنان حکومت می‌کنیم. درحالی‌که آنها یک گروه خاص و محدودی به نام صهیونیست هستند که تا همین جای کار هم از جانب تعدادی از یهودیانی که با آنان مخالفند، با اعتراض مواجه شدند.
برخی از یهودیان جهان کاری به این موضوع ندارند که چه کسی این پیام را داده است. آنها چون به این مسئله معترض هستند که نسل‌کشی و جنایت‌های اسرائیل به نام یهودیان انجام می‌شود، از پیام استقبال می‌کنند. برخی دیگر آزاداندیش هستند و جدای از گروه حاکم تفکرات خودشان را دنبال می‌کنند. این پیام می‌تواند خطاب به تمام آنان باشد.»
او در تشریح ماهیت این پیام گفت: «دیپلماسی انواع و بخش‌های مختلف دارد. گاهی مقام یا دپیلماتی از کشور ما با فرد عنوان‌داری از کشور دیگر – نخست‌وزیر، وزیر خارجه، رئیس‌جمهور یا هر مقام بلندپایه‌ای – گفت‌وگو می‌کند. یا گفت‌وگوهای چندجانبه‌ای صورت می‌گیرد. این‌ها بخشی از دیپلماسی هستند. بخش دیگری از این عرصه، دیپلماسی عمومی است. در دیپلماسی عمومی از ابزار مختلفی مثل ورزش، توریسم، اقتصاد، امور اجتماعی، تبادل استاد و دانشجو و مانند آنها استفاده می‌شود و تبادل پیام‌هایی این‌چنین نیز در زمره دیپلماسی عمومی دسته‌بندی می‌شود. این ابزارها نیز تاثیرات خود را دارند.»
سفیر پیشین ایران در بریتانیا با تاکید بر اینکه ایرانیان هیچ‌گاه در طول تاریخ ضدیهود نبودند، خاطرنشان کرد: «صهیونیست‌ها می‌خواهند خودشان را نماینده یهودیان معرفی کنند و ضدیت با خود را یهودستیزی جا بزنند. در حالی که چنین نیست. آنها نماینده یک گروه تروریستی هستند که علنی جنایت، ترور و نسل‌کشی می‌کنند. یهودیان دنیا با آنها فرق دارند.
با وقاحت می‌گویند ایران علیه یهودیان است درحالی‌که پیروان این آئین از قبل از میلاد حضرت مسیح تاکنون کنار پیروان ادیان دیگر زندگی کردند. مقبره استر و مردخای که در همدان است نشان می‌دهد پادشاهان ایران به یهودیان نگاه مثبتی داشتند. قبل و بعد از انقلاب یهودیان کنار مسلمانان، مسیحیان و زرتشتی‌ها به عنوان یک اقلیت دینی زندگی کردند و در مجلس نماینده دارند و کسی آزاری به آنان نمی‌رساند. ایران در طول تاریخ هیچ وقت ضدیهود نبوده بلکه ضدصهیونیسم بوده است. این پیام می‌تواند تفاوت میان ضدیت با یهودیان و صهیونیست‌ها را شفاف کند.»
