تراژدی رسانههای سیاستزده
از انقلابیگری «منوتو» تا مدارگرایی «شبکه سه»
از انقلابیگری «منوتو» تا مدارگرایی «شبکه سه»
حسن بختیاریزاده
کارشناس ارشد بینالملل
مدیران شبکه تلویزیونی «منوتو» اخیراً اعلام کردهاند این رسانه به سبب مشکلات مالی، در آستانه تعطیلی قرار دارد. بدین ترتیب، این شبکه پس از ۱۳سال فعالیت، به خط پایان رسیده است. چند نکته درباره این موضوع قابل تبیین است.
۱. «منوتو» بهعنوان تلویزیونی تفریحی و با برنامههای سرگرمکننده، فعالیت خود را شروع کرد و بهسرعت توانست مخاطبان بسیاری جذب کند. بهگونهای که بهعنوان رسانهای موفق، مطرح شد و حتی صداوسیما را وادار کرد از بعضی از برنامههای آن تقلید کند؛ بهعنوان مثال، برنامه «بفرمایید شام» که توانسته بود با استقبال چشمگیر مخاطبان همراه شود. «منوتو» بهعنوان رسانهای سرگرمکننده و تفریحی، به اوج محبوبیت رسید.
۲. شبکه «منوتو» از مقطعی، به پخش برنامههای سیاسی روی آورد. این میل به سیاست از اطلاعرسانی و ارائه تحلیل بهتدریج به تلاش برای براندازی نظام جمهوری اسلامی تبدیل و چنان تشدید شد که به جانبداری از حملات اسرائیل به غیرنظامیان غزه رسید. این دگردیسی سبب شد، وجه سرگرمکننده «منوتو» به نفع وجه براندازانه آن، تضعیف شود. این رسانه از آن زمان که پرچمدار براندازی شد و کوشید به جای آنکه ایرانیان را سرگرم کند، آنان را به انقلاب علیه جمهوری اسلامی ترغیب کند، در سراشیبی سقوط قرار گرفت و به پایان سلام کرد.
۳. مسیری که «منوتو» پیمود، مانند راهی است که صداوسیما، بهویژه «شبکه سه سیما» طی کرد. شبکه سه - که روزگاری نهچندان دور، مخاطبان فراوانی داشت- از زمان انتصاب فروغی بهعنوان مدیر آن، با ریزش مخاطب روبهرو شد. او به قول خودش، مداری تشکیل داد که موجب حذف عادل فردوسیپور و برنامه 90 شد و این شبکه را از تولید سریالهای پرمخاطبی مثل «شبهای برره» و «متهم گریخت» به نمایش داستانپردازیهای سیاسی-ایدئولوژیک جانبدارانهای نظیر «گاندو» رساند. این دگرگونی، موفقترین شبکه صداوسیمای ایران را به عرصه فعالیت مجریان و برنامهسازانی محدود و گزینشی بدل ساخت و بینندگانش را متقاعد کرد اوقات فراغت خود را با چرخیدن در فضای مجازی و یا تماشای سریالهای شبکههای دیگر از جمله فیلمهای ترکیهای شبکههای ماهوارهای، پر کنند.
۴. شبکه «منوتو» و «شبکه سه»، با فاصلهگیری از وجه سرگرمکنندگی و سقوط به پرتگاه سیاستزدگی، مخاطبان خود را از دست دادند. انقلابیگری «منوتو» و مدارگرایی شبکه سه، نتیجه مشابهی به همراه داشت. اما یک تفاوت اساسی میان آنها وجود دارد. رویکرد اشتباه «منوتو» و ریزش مخاطبان آن، بحران مالی به همراه آورد و این شبکه را به بنبستی خودساخته رساند. اما اتصال شبکه سه به بودجه عمومی مانع از آن است که این شبکه، با وجود کاهش مخاطبان، به خط پایان برسد. مدیریت کنونی شبکه سه با اتکا به بودجه عمومی میتواند همچنان به مدیریتش ادامه دهد و همچنان، آنانی را که در مدار او نیستند، حذف و آنانی را که در مدار هستند حفظ کند و پروبال دهد...