اندیشکده‌ها

تصویب قطعنامه «اتحاد برای صلح»

بعد از اینکه در هفته‌های اخیر ایالات متحده آمریکا بارها از تصویب قطعنامه‌های پیشنهادی کشورهایی همچون برزیل، روسیه و امارات در شورای امنیت که خواستار توقف درگیری‌ها برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه بودند، جلوگیری و آنها را وتو کرد، مجمع عمومی سازمان ملل به پیشنهاد کشورهای عربی، براساس قطعنامه «اتحاد برای صلح»، تصمیم به تشکیل «جلسه ویژه اضطراری» در مورد جنگ غزه گرفت. قطعنامه اتحاد برای صلح در دوران جنگ کره(1950) از سوی ایالات‌متحده به‌عنوان راهی برای دور زدن حق وتوی اتحاد جماهیر شوروی ابداع گردید، اما در مقطع کنونی بر علیه خود این کشور و همپیمان جنایتکارش (رژیم اسرائیل) مورد استفاده قرار گرفت. این قطعنامه مقرر می‌کند که «اگر در مواردی شورای امنیت سازمان ملل متحد به علت وتوی یکی از اعضای دائم خود نتواند به هنگام تهدید علیه صلح، نقض صلح یا عمل تجاوز اقدام مناسبی انجام دهد، وظیفه صلح و امنیت بین‌المللی به عهده مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای امنیت گذاشته می‌شود. در این حالت مجمع عمومی فوراً به موضوع رسیدگی می‌کند و حتی می‌تواند راهکارهایی همانند کاربرد نیروی نظامی را که به نظر ضروری می‌رسد، به دولت یا دولت‌های مربوطه برای بازگرداندن صلح و امنیت بین‌المللی توصیه نماید.» تصمیم برای تشکیل این جلسه فوق‌العاده مجمع عمومی با درخواست اردن، رئیس «گروه کشورهای عرب» و موریتانی رئیس «گروه همکاری اسلامی» در سازمان ملل متحد در نیویورک مطرح شد. این قطعنامه که خواستار آتش‌بس بشردوستانه فوری و توقف خصومت‌ها در غزه شده بود، شامگاه جمعه، 5 آبان، با ۱۲۰ رای موافق در مقابل ۱۴ رای مخالف و ۴۵ رای ممتنع به تصویب رسید. رژیم صهیونیستی و آمریکا از جمله کشورهایی بودند که به این قطعنامه رای منفی دادند. هرچند قطعنامه‌های مجمع عمومی برای کشورهای عضو تعهد قانونی ایجاد نمی‌کند، اما باز هم از ابعاد مختلفی دارای اهمیت است؛ در درجه نخست تصویب چنین قطعنامه‌هایی در مجمع عمومی، آن‌هم با رأی بالا (120 کشور) منعکس‌کننده خواست کلی کشورهای عضو سازمان ملل و مطالبه جامعه جهانی از ناقض یا ناقضان حقوق بین‌الملل و حقوق بشر در جنگ و حامیان آنها است و بنابراین چنین قطعنامه‌هایی دارای وزن سیاسی و اخلاقی هستند و عدم رعایت آن‌ها می‌تواند برای کشورهای خاطی هزینه سیاسی و حیثیتی داشته باشد. بنابراین این قطعنامه رژیم صهیونیستی را تحت فشار افکار عمومی جهانی قرار می‌دهد و در صورت بی‌اعتنایی این رژیم، وجهه آن را بیش از پیش تخریب می‌کند. جنبه دیگر اهمیت این قطعنامه به حفظ و افزایش اعتبار سازمان ملل برمی‌گردد. در شرایطی که وتوهای جانبدارانه و کارشکنانه آمریکا و برخی متحدانش در هفته‌های اخیر، مانع اقدام سازنده و انجام وظایف ذاتی شورای امنیت سازمان ملل در حفظ صلح و امنیت و حمایت از حقوق اولیه غیرنظامیان بی‌پناه غزه شده بود، تصویب این قطعنامه نشان داد فقط «قدرت» و «امتیاز حق وتو» نیست که در عرصه بین‌‌المللی حرف اول و آخر را می‌زند؛ بلکه کشورهای دیگر که از نظر سطح قدرت در رده‌های پایین‌تری قرار دارند نیز می‌توانند در سازمان ملل اثرگذار باشند و در مقابل تخطی قدرت‌های جهانی از منشور ملل متحد بایستند. البته پیش از صدور این قطعنامه، دبیرکل سازمان ملل، آقای آنتونیو گوترش نیز در نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره فلسطین، کوشید با یک موضع‌گیری نسبتاً بی‌طرفانه به ابعاد مختلف طوفان الاقصی بپردازد و با اشاره به ریشه‌های شکل‌گیری طوفان الاقصی، در همراهی با مطالبات افکار عمومی جهانی بر حقوق مردم فلسطین تأکید کرده و تا حدودی استقلال عمل نسبی دبیرکل سازمان ملل را به نمایش بگذارد؛ اقدامی که هرچند با توجه به حجم خشونت‌ها و کشتار وسیع رژیم اسرائیل در نوار غزه کافی نیست، اما در شرایط جنگ نرم گسترده رژیم صهیونیستی و شانتاژ تبلیغاتی این رژیم علیه حماس و ساکنان غزه، قابل تحسین است. اما بعد دیگر اهمیت قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل، خروج کشورهای عربی از حالت انفعال و سکوت در مقابل تضییع حقوق مردم فلسطین توسط رژیم صهیونیستی است؛ اردن و مصر از پیشقراولان آشتی سیاسی و صلح با رژیم اسرائیل بودند و پیش از شروع طوفان‌الاقصی برخی دیگر از مهمترین کشورهای عربی از جمله عربستان نیز درصدد برقراری رابطه دیپلماتیک با این رژیم در قالب پیمان ابراهیم برآمده بودند و در حال تدارک دیدن مقدمات برای رفتن به ماه‌عسلی شورانگیز با این رژیم غاصب بودند. اما با گذشت بیش از 20 روز از جنگ غزه، برای این کشورها مشخص شده است که نه دولت راستگرای رژیم صهیونیستی حق و حقوقی برای مردم غزه قائل است و نه حامیان غربی آن حافظان واقعی حقوق بشر و حقوق کودکان هستند. با رسیدن به چنین جمع‌بندی‌ای، کشورهای عربی کوشیدند تا با بهره‌گیری از قطعنامه «اتحاد برای صلح»، رویکرد منفعلانه خود در قبال رژیم اسرائیل را کنار بگذارند و نقشی جدی‌تر برای پایان دادن به رنج و غم مردم غزه ایفا کنند.