نتیجه سفر ترامپ به آسیا؟

اشتیاق دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای دیپلماسی دوجانبه در سفر هفته گذشته‌اش به آسیا همانند بیزاری او از دیپلماسی صبورانه در نشست‌های چندجانبه کاملاً آشکار بود. رهبران آسیایی که با او ملاقات کردند، برای این وضعیت آماده بودند و با موفقیت از این فرصت برای جلب نظر رئیس‌جمهور استفاده کردند.

با این حال، تردید عمیقی درباره قابل اتکا بودن موضع امنیتی آمریکا در آسیا باقی مانده است؛ تردیدی که با سبک دیپلماسی بسیار شخصی‌سازی‌شده و «اول آمریکا» ترامپ تشدید می‌شود. علاوه بر این، اگرچه روابط آمریکا و چین پس از دیدار ترامپ و شی‌جین‌پینگ در کره جنوبی تثبیت شده، اما این دو ابرقدرت همچنان در مسیر برخورد در آسیا قرار دارند.

البته وقتی نوبت به اهداف دفاعی آمریکا در منطقه می‌رسد، تمام این تردیدها لزوماً بد نیستند. هدف استراتژیک کلیدی واشنگتن، تشویق متحدان منطقه‌ای‌اش به هزینه بیشتر برای دفاع از خودشان است و به نظر می‌رسد آن‌ها در حال پذیرش این خواسته‌اند. لی جائه میونگ، رئیس‌جمهور کره جنوبی، متعهد شده است که بودجه دفاعی خود را 8/2 درصد افزایش دهد و سانائه تاکایچی، نخست‌وزیر جدید ژاپن، اعلام کرده که این کشور زودتر از موعد به هدف ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی برای هزینه‌های دفاعی خواهد رسید.

بنابراین، ایالات متحده در حال دنبال کردن یک سیاست موازنه‌گرایانه ظریف است. از یک سو، به تقویت شتاب‌زده توان دفاعی در کشورهایی کمک می‌کند که می‌توانند به بازدارندگی چین کمک کنند؛ و از سوی دیگر، این خطر را می‌پذیرد که ناخواسته ادعای چین مبنی بر اینکه حضور باثبات‌تری در منطقه دارد را تقویت کند.

شواهد حاصل از سفر اخیر ترامپ نشان می‌دهد که این رویکرد آمریکا در قبال منطقه «در حال نتیجه دادن» است، اما «هزینه‌هایی» نیز در بر دارد و دولت آمریکا با این خطر مواجه است که درس‌های اشتباهی درباره استفاده از متحدان محلی برای ایجاد موازنه در برابر حضور چین بیاموزد.

ترامپ با شی‌جین‌پینگ دیدار کرد تا به وخامت روابط دو کشور پایان داده و آن را تثبیت کند. او یک «آتش‌بس جنگ تجاری» اعلام کرد که شامل تعهد چین برای متوقف کردن کنترل صادرات مواد معدنی کمیاب به مدت یک سال بود. سناریوی محتمل، تداوم «چرخه‌ای از تنش‌زایی و تنش‌زدایی» در رقابت آمریکا و چین است.

کشورهای آسیایی به خاطر این آتش‌بس و سطح تعامل آمریکا در طول سفر ترامپ، نفس راحتی کشیدند. اما چشم‌انداز میان‌مدت، آینده‌ای نامشخص را نشان می‌دهد؛ از جمله اینکه آمریکا چگونه نقش خود را در آسیا بازتعریف خواهد کرد.

«استراتژی دفاع ملی» (NDS) آتی آمریکا می‌تواند بخشی از این عدم قطعیت را برطرف کند یا آن را تشدید نماید. انتظار می‌رود این استراتژی، بخشی از توجه نظامی آمریکا را به سمت اهداف «اول آمریکا» یعنی دفاع از میهن و اولویت دادن به نیمکره غربی، تغییر جهت دهد. اقدام نظامی یکجانبه اخیر آمریکا علیه قایق‌های حامل مواد مخدر و استقرار یک گروه رزمی ناو هواپیمابر برای فشار بر دولت ونزوئلا، نشان می‌دهد که این تغییر جهت ممکن است چه معنایی داشته باشد.

مناطقی که احتمالاً شاهد کاهش حضور نظامی آمریکا خواهند بود شامل اروپا و خاورمیانه است. اینکه آسیا دقیقاً در کجای این تصویر قرار می‌گیرد، نامشخص است. بر اساس بیانیه‌ای در ماه مه، وزارت جنگ آمریکا «دفاع از میهن، شامل آسمان‌ها و مرزهای آمریکا، و بازدارندگی چین در هند-اقیانوسیه را در اولویت قرار خواهد داد.»

چالش کلیدی این است که در آسیا هیچ ساختار اتحادی شبیه به ناتو وجود ندارد و آمریکا تنها محور اتصال‌دهنده گروه نامتجانسی از کشورها باقی مانده است. هر کدام از این کشورها دیدگاه متفاوتی نسبت به چین دارند و بسیاری از آن‌ها پکن را به عنوان یک تهدید وجودی یا نگرانی امنیتی اصلی خود نمی‌بینند. اینکه آیا سفر ترامپ پیش‌درآمدی برای دیپلماسی فعال‌تر آمریکا در منطقه است یا خیر، هنوز مشخص نیست.

این اولین سفر یک رئیس‌جمهور آمریکا به آسیا از سال ۲۰۲۳ بود. از آن زمان، آسیا از برنامه‌های سفر رؤسای‌جمهور آمریکا کنار گذاشته شده بود. در این مدت، چین با بهره‌برداری از گام‌های اشتباه آمریکا، اعتبار خود را در میان کشورهای کلیدی آسیایی تقویت کرده است. پکن خود را به عنوان الگویی از ثبات و یک شریک تجاری و سرمایه‌گذاری قابل اتکا، در تضاد کامل با سیاست تجاری تهاجمی جدید آمریکا، معرفی کرده است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید