همکاری ترکیه و بلغارستان در حوزه انرژی سبز

بلغارستان و ترکیه به عنوان کریدورهای ترانزیت انرژی که تولیدکنندگان منطقه خزر و خاورمیانه را به بازارهای اروپایی متصل می‌کند، از موقعیت‌های راهبردی برخوردارند. این جغرافیای مشترک در طول چندین دهه، به جای آنکه باعث همکاری شود، عامل رقابت بوده است. مدت‌هاست که ترکیه آرزو دارد با استفاده از موقعیتش بین اروپا و آسیا، با تمرکز بر پروژه‌هایی مانند «ترک‌استریم» و «کریدور گاز جنوبی»، به یک هاب انرژی منطقه‌ای تبدیل شود.

در این میان بلغارستان یک نقطه کلیدی ترانزیت برای ورود خطوط لوله گاز روسیه به اروپا بوده است و خط لوله گاز «بالکان‌استریم» را که امتداد «ترک استریم» است، اداره می‌کند. این رقابت را همسویی‌های ژئوپلیتیکی متفاوت و وابستگی‌های انرژی شکل داد.

از نظر تاریخی بلغارستان بیشتر به منابع روسیه متکی بود و ترکیه به دنبال تنوع‌بخشی از طریق آذربایجان و منابع دیگر بود. با این حال، چشم‌انداز ژئوپلیتیک در حال تغییر است. حرکت سریع اتحادیه اروپا به سمت بی‌طرفی اقلیمی، افزایش ارزش راهبردی انرژی‌های تجدیدپذیر و اعمال تحریم‌ها علیه روسیه توجهات را به انرژی سبز معطوف کرده است. از لحاظ تاریخی، همکاری بلغارستان و ترکیه بر زیرساخت‌های گازی، به‌ویژه «ترک استریم» و «خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی» (TANAP) متمرکز بود. اما امروزه برق، به‌ویژه برق سبز، به عنوان یک تمرکز جدید مطرح شده است.

نقطه عطف مهم در این مشارکت در حال تحول در آوریل 2025 رخ داد؛ زمانی که ترکیه، بلغارستان، آذربایجان و گرجستان یادداشت تفاهم چهارجانبه‌ای را در چارچوب طرح «انتقال و تجارت برق سبز» امضا کردند. قبل از این یادداشت‌تفاهم، یک سری نشست‌ها در سطوح بالا برگزار شد که از  اوت 2024 در استانبول و زمانی آغاز شد که وزرای انرژی بلغارستان و ترکیه مقدمات این مرحله جدید از همکاری را فراهم کردند.

همکاری نوظهور ترکیه و بلغارستان در زمینه انرژی سبز نشان‌دهنده تغییری قابل توجه در پویایی منطقه است و تاثیرات عمیقی بر چشم‌انداز آینده انرژی در جنوب شرق اروپا و فراتر از آن خواهد داشت. این مشارکت که با یادداشت تفاهم چهارجانبه با آذربایجان و گرجستان رسمیت یافت، نشان‌دهنده حرکت از روابط سنتی متکی بر هیدروکربن به سوی یک همکاری آینده‌نگر با محوریت انتقال برق تجدیدپذیر است. این کشورها به همراه هم در حال ایجاد یک چارچوب جدید انرژی هستند که امنیت انرژی منطقه‌ای را تقویت می‌کند، و با اهداف اقلیمی گسترده‌تر اروپا همسو می‌شود.

این ابتکار آسیب‌پذیری پیرامونی بلغارستان را به مزیت راهبردی تبدیل می‌کند و این کشور را در جایگاه یک مرکز منطقه‌ای بالقوه برای انرژی پایدار در بالکان قرار می‌دهد. بلغارستان از طریق پروژه‌های زیرساختی مدرنیزه شده مانند «Greenabler» و تقویت ادغام با سیستم برق اروپا، به طور جدی و فعال برای دستیابی به اهداف اقلیمی  خود تلاش می‌کند؛ در عین حال امنیت انرژی خود را افزایش و وابستگی به تامین‌کنندگان سنتی را کاهش می‌دهد. ترکیه با ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر خود که به سرعت در حال گسترش است و طرح‌های جاه‌طلبانه هیدروژن سبز، در حال عبور از نقش تاریخی خود به عنوان یک کشور ترانزیت و تبدیل شدن به یک بازیگر در بازار نوظهور انرژی کم‌کربن است.

کریدور انرژی سبز به آنکارا این فرصت را می‌دهد تا از موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های موجود خود برای تسهیل صادرات برق تجدیدپذیر به بازارهای اروپایی استفاده و در نتیجه اهمیت ژئوپلیتیکش را تقویت کند. آذربایجان با تنوع بخشیدن به صادرات انرژی به فراتر از هیدروکربن‌های سنتی و تثبیت خود به عنوان یک تامین‌کننده منابع انرژی پاک، به دنبال سودبردن از این مشارکت است.

این همکاری چهارجانبه چیزی بیش از یک پروژه انرژی است. این همکاری مظهر پیکربندی راهبردی مجدد روابط منطقه‌ای است که با الزامات اقلیمی و با هدف انتقال انرژی اروپا هدایت می‌شوند. این ابتکار با تقویت وابستگی و منافع متقابل از طریق همکاری در حوزه انرژی سبز، از پتانسیل کمک به ثبات منطقه‌ای، توسعه اقتصادی و پایداری محیط‌زیست برخوردار است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید