آمادگی ژاپن برای نسخه دوم ترامپ

توکیو در حال آماده‌سازی خود برای چرخش تند سیاست اقتصاد بین‌المللی آمریکا در دور دوم دولت دونالد ترامپ است. یک هفته برگزاری نشست در ژاپن پس از انتخابات آمریکا نشان داد که چشم‌انداز تعرفه‌های گسترده، فاصله گرفتن اجباری از چین و اختلال بیشتر در نظم اقتصاد جهانی بسیاری از مقامات و تاجران را به‌وضوح نگران کرده اما در چهره خود نشان نمی‌دهند. 

زمانی که از آنها درباره عامل نگرانی‌شان به‌طور خصوصی سوال می‌شود، ابتدا بسیاری از مقامات ژاپنی به نگرانی‌های امنیتی اشاره می‌کنند: آیا دولت جدید پاسخ ملایم‌تری به تهدیدات موشکی کره شمالی یا تحرکات چین در شرق و جنوب دریای چین نشان می‌دهد؟ آیا به حملات روسیه در اوکراین کمک می‌کند یا به تشدید درگیری در خاورمیانه دامن می‌زند؟ اما نگرانی‌های اقتصادی هم اهمیت بسیاری دارند؛ به‌ویژه زمانی که ترامپ وعده اعمال تعرفه‌های 60درصدی بر واردات چین در ایالات متحده، 25درصد یا بیشتر بر محصولات وارداتی از مکزیک و 10 تا 20درصد روی تمام کالاها را داده است. 

مقامات در توکیو شنیده‌اند که تیم آینده ترامپ برنامه دارد تا کشورها را به سه دسته متحدان، متخاصمان و دیگران تبدیل کند و تعرفه‌های اعمال‌شده بر هر کدام به این بستگی دارد که کشورها در 4 مولفه چه عملکردی داشته باشند: 1. سطح و مسیر بودجه دفاعی، 2. سطح و مسیر ناترازی تجارت دوجانبه با ایالات متحده، 3. میزان خرید اوراق بهادار خزانه‌داری آمریکا  4. و اینکه دولت‌های آنها مداخله ارزی انجام می‌دهند یا نه. 

ژاپن برخی از این معیارها را دارد اما می‌تواند در برخی دیگر مشکل داشته باشد. توکیو متعهد شده تا بودجه دفاعی خود را در واکنش به تهدیدهای امنیتی منطقه‌ای افزایش دهد اما ضعیف‌شدن «ین»[واحد پول ژاپن] این تلاش‌ها را دچار مشکل کرده است. همین موضوع باعث شده تا وزارت خزانه‌داری آمریکا ژاپن را در لیست نظارت خود برای احتمال مداخله ارزی قرار داده باشد.

ژاپن به‌عنوان بزرگترین خریدار خارجی خزانه‌داری آمریکا، معمولاً به‌دلیل کمک به بدهی عظیم بودجه آمریکا اعتباری دارد اما برخی از افراد تیم ترامپ جریان ورود ارز به کشور از سوی سرمایه‌گذاران خارجی که دارایی‌های داخلی مانند سهام یا ملک را خریداری می‌کنند، عامل کسری تجاری آمریکا می‌دانند و ایده مالیات بستن بر آنها را مطرح کرده‌اند. شاید در نهایت نظر ترامپ هم جلب شود و مازاد تجاری ژاپن با آمریکا سرسختانه بالا نگه داشته شود. 

مسئله مشکل‌زایی برای توکیو این است که ژاپن احتمالاً در لیست کشورهای افزایش تعرفه ترامپ پس از چین، مکزیک، ویتنام و شاید اروپا قرار بگیرد. فراتر از هزینه مستقیم 10 تا 20درصدی تعرفه‌ها بر صادرات ژاپن به آمریکا، اعمال تعرفه بر محصولات چین و مکزیک می‌تواند زنجیره تامین ژاپن را با هدف قرار دادن محصولات آنها که در آن کشورها مونتاژ شده‌اند، مختل کند. 

توکیو همچنان در حال برنامه‌ریزی برای چگونگی واکنش به تعرفه‌های جدید ترامپ است. براساس عملکرد ژاپن تلافی نامحتمل به‌نظر می‌آید. اعتمادبه‌نفس کمی در توکیو وجود دارد که نخست‌وزیر تضعیف‌شده ژاپن، ایشیبا شویگو بتواند نظر ترامپ را جلب کند چنانچه شینزو آبه در ابتدای دوران ترامپ انجام داد. ایشیبا احتمالاً پیشنهاد می‌دهد که کالاهای صادراتی کشاورزی و انژری بیشتری را خریداری می‌کند تا سرمایه‌گذاری‌های بیشتر ژاپنی‌ها در آمریکا را تشویق کند، با اینکه چشم‌انداز خریداری فولاد آمریکا از سوی شرکت ژاپنی نیپون می‌تواند از سوی جو بایدن یا ترامپ مسدود شود که تاثیر شگرفی بر حداقل سرمایه‌گذاری‌های خارجی (و نه فقط از سوی ژاپن) را داشته باشد. 

توکیو نگرانی‌های دیگری فراتر از تعرفه را هم دارد. نگرانی از این وجود دارد که ترامپ ژاپن را مجبور کند تا خود را با تلاش‌های گسترده آمریکا برای محدود کردن صادرات فناوری‌های مهم به چین سازگار کند و شاید از جداسازی اقتصادی گسترده‌تر از کشور حمایت بیشتری کند. توکیو همچنین دور دوم دولت ترامپ را اختلالی در نظم اقتصادی جهانی و منطقه‌ای می‌داند. تهدید خروج آمریکا از سازمان تجارت جهانی، با اینکه در دور اول صورت نگرفت اما در 4 سال آینده امکان‌پذیر است. ترامپ در کمپین انتخاباتی خود وعده داده بود تا ابتکار اقتصادی دولت بایدن در آسیا، «چارچوب اقتصادی ایندوپاسیفیک برای رفاه» که ژاپن عمیقاً در آن سرمایه‌گذاری کرده را از بین ببرد.