ورزش‌شویی یا پایان وابستگی به نفت/ بررسی چشم‌انداز ۲۰۳۰ بن‌سلمان که با اعطای میزبانی جام‌جهانی، این پروژه را ادامه می‌دهد
دولت عربستان با تدابیر بن‌سلمان چهره جدیدی را به دنیا معرفی کرده است. حالا افرادی آن را ورزش‌شویی و برخی تغییر رویکرد دولتی معرفی می‌کنند که پیش‌تر سرکوب مخالفان را در دستور کار قرار داده بود و حالا سعی می‌کند در بخش‌های هنری و ورزشی سرمایه‌گذاری کند.
اعطای میزبانی جام جهانی 2034 به عربستان عملاً کسی را شگفت‌زده نکرد، چراکه کاندیدای دیگری به‌جز این کشور وجود نداشت. بعد از گذشت چند روز اما انتقادها به میزبانی عربستان از سوی نهادهای حقوق بشر بیش از پیش افزایش یافته است و آنها معتقدند عربستان در راستای «ورزش‌شویی» موفق شده میزبانی این مسابقات مهم و البته ارزشمند را کسب کند تا چهره جدیدی از کشورش را به عموم مردم نشان دهد و اخبار مربوط به نقض حقوق بشر را تبدیل به اخبار درجه دو کند.
عدم پاسخگویی مسئولان این کشور در قبال رفتارهای ضد زیست محیطی و ضد حقوق بشر از یک‌سو و چهره جدیدی که این کشور با استفاده از فوتبال به جهان معرفی کرده از سوی دیگر باعث شد که گزارشی را در این زمینه بنویسیم.
آغاز با خرید تابلو نقاشی 450 میلیون دلاری
محمد بن‌سلمان جوان حالا ثابت کرده که رهبری بلندپرواز است که قصد دارد کشورش را به اوج قدرت در دنیا برساند. او در کنار اهداف بلندپروازانه، تلاش می‌کند اشتباهاتی که پدر و پدربزرگ او انجام دادند را تکرار نکند و اتفاقاً بسیاری از آن رفتارها را براساس قوانین جدید و مدرن، اصلاح کند. محمد بن‌سلمان چند سال پیش تابلوی نقاشی عیسی‌مسیح را به ارزش 450 میلیون دلار خریداری کرد که تا امروز هم گران‌قیمت‌ترین تابلوی نقاشی است که با این قیمت به فروش رسیده است.
این نقاشی که اثر لئوناردو داوینچی است، براساس شنیده‌ها قرار است در موزه‌ای مدرن در شهر ریاض به نمایش گذاشته شود که بن‌سلمان می‌خواهد این موزه مدرن و کم‌نظیر از نظر سازه‌ای را سال آینده بسازد. اینکه رهبر یکی از کشورهای مسلمان و تاثیرگذار در جامعه عرب، تابلوی نقاشی از عیسی مسیح را خریداری می‌کند، نشان می‌دهد که او قرار است تابوشکنی کند و بدون توجه به آنچه در موردش می‌گویند یا قضاوت می‌کنند، تصمیم خود را می‌گیرد.
کمتر کسی تصور می‌کرد عربستان بتواند بزرگترین بازیکنان دنیا را به این کشور بیاورد اما بن‌سلمان با استفاده از صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان موفق شد 80 درصد سهام 310 میلیون دلاری باشگاه ارزشمند نیوکاسل را خریداری کند. بسیاری تصور می‌کردند پروژه بن‌سلمان با جذب رونالدو برای النصر، کریم بنزما برای الاتحاد و خرید باشگاه نیوکاسل به پایان می‌رسد اما ثبت‌نام برای کسب میزبانی 2034 جام جهانی که بدون رقیب نیز بود ثابت کرد این قصه سر دراز دارد.
ورزش‌شویی یا تغییر رویکرد؟
نقض قوانین حقوق بشر که با قتل «جمال خاشقچی» بیش از پیش مطرح شد، یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی است که نهادهای حامی حقوق بشر مخالف اقدامات ورزشی و هنری دولت بن‌سلمان هستند. بسیاری از فستیوال‌های هنری که با حضور مطرح‌ترین خواننده‌های آمریکایی و فرانسوی برگزار شد را بن‌سلمان مدیریت کرد. حالا با اعطای میزبانی جام جهانی از سوی فیفا، این مسیر و روند ادامه پیدا کرده است. در ماه مارس روزنامه گاردین نوشت که به شواهدی از شمار بالای مرگ‌ومیر غیرقابل توضیح بین کارگران مهاجر بنگلادشی در عربستان سعودی دست یافته است.
هرچند عربستان از مقررات و استانداردهای قانونی‌اش دفاع کرد اما فیفا در این زمینه از سوی نهاهای بین‌المللی و حقوق بشری تحت فشار قرار گرفت. از سوی دیگر جنگ یمن که با حضور مستقیم عربستان ادامه یافت منجر به قحطی و کشتار گسترده مسلمانان منطقه شد؛ موضوعی که تا امروز نیز از سوی دولت عربستان قابل دفاع نبوده است.
مسئله‌ای که جای سوال دارد این است که تغییر رویکرد این کشور را باید صرفاً ورزش‌شویی بدانیم یا می‌توان با نگاهی نرم‌تر، تغییر رویکرد و تغییر سیاست این کشور را نسبت به مسائل مختلف را به فال نیک گرفت؟ بن‌سلمان تصمیم گرفته نگاهی تازه به دنیا داشته باشد تا کشور عربستان را طور دیگری به دنیا معرفی کند. رویکرد او هیچ‌گاه از سوی پدران او مورد تایید نبود و حتی جسارت انجام چنین کارهایی را نداشتند.
ورزشگاه‌های دیوانه‌وار
پیش از اعطای میزبانی جام جهانی 2034، بن‌سلمان تصمیم گرفت اولین شهر عمودی دنیا یعنی شهر نئوم را بسازد. شهری که در آن خبری از سوخت‌های فسیلی نیست و اتفاقاً قرار است این پروژه عظیم را در راستای حمایت از مسائل زیست‌محیطی به پایان برساند. در ادامه ساخت 15 ورزشگاه مدرن در دستور کار وزارت ورزش عربستان قرار گرفته است. طبق گزارش ارزیابی فیفا ما شاهد «ورزشگاه‌هایی فوق‌العاده خواهیم بود که پس از ساخته شدن یا بازسازی جلوه‌ای فوق‌مدرن خواهند داشت.»
موضوع نگران‌کننده که از همین حالا بار دیگر باشگاه‌های اروپایی را با چالش روبه‌رو کرده، برگزاری جام جهانی 2034 در زمستان است که نشان می‌دهد همانند جام جهانی در کشور قطر باز هم تاریخ مسابقات لیگ‌های مختلف اروپایی دستخوش تغییرات بزرگ خواهد شد. فیفا طی گزارشی اعلام کرد، دمای تابستان در کشور عربستان به بیش از 40 درجه سانتی‌گراد خواهد رسید و عملاً نمی‌توان مسابقات بزرگی چون جام جهانی را در تابستان برگزار کرد.
فیفا می‌گوید که برگزاری جام جهانی تبعات سنگینی دارد که نمی‌توان آن را جبران کرد. از سوی دیگر عربستان تمرکز بالایی نسبت به مراسم‌های مذهبی دارد و به همین دلیل احتمالاً جام جهانی اوایل ژانویه 2024 برگزار می‌شود تا این رقابت‌های مهم قبل از شروع ماه مبارک رمضان به پایان برسد. درواقع آنها 10 سال جلوتر با بررسی تقویم، بهترین زمان را برای برگزاری این رقابت‌ها لحاظ کرده‌اند.
ورزشگاه بن‌سلمان یکی از مهمترین ورزشگاه‌هایی است که قرار است از سوی وزارت ورزش این کشور ساخته شود. دوماه پیش بود که فدراسیون فوتبال عربستان با انتشار تصویر گرافیکی، خبر از ساخت یکی از بزرگترین ورزشگاه‌های قاره کهن با ظرفیت ۹۲ هزار نفری داد. ورزشگاهی که گفته می‌شود قرار است میزبان افتتاحیه جام جهانی ۲۰۳۴ باشد و زمان افتتاح آن نیز سال ۲۰۲۹ اعلام شده است.
ورزشگاه توسعه مرکزی جده نیز دیگر ورزشگاهی است که قطعاً نظر فوتبال‌دوستان را جلب خواهد کرد. این ورزشگاه در حال ساخت است و تا پایان سال ۲۰۲۷ تکمیل خواهد شد. ورزشگاهی که طراحی آن بر پایه یکی از آثار باستانی ثبت‌شده قرن هفتم عربستان در یونسکو بوده و ۴۵ هزار نفر جمعیت دارد. ورزشگاه نئوم نیز ورزشگاهی که در ارتفاع بیش از ۳۵۰ متری زمین ساخته شده است و تجربه‌ای بی‌نظیر را برای تماشاچیان فراهم خواهد کرد.
درخصوص این استادیوم همچنین گفته می‌شود نه‌تنها به‌عنوان یک ورزشگاه بلکه قرار است به‌عنوان یکی از مکان‌های دیدنی جهان شناخته شود و با گنجایش ۴۶ هزار نفری خواهد بود. ورزشگاه ریاض جنوبی ورزشگاهی ۴۷ هزار نفری با طراحی زیبا در دهانه رودخانه وادی حنیفه در قلب شهر ریاض که طبق برنامه‌ریزی‌ها تا پایان سال ۲۰۳۲ افتتاح خواهد شد هم میزبان مسابقات گروهی و یک‌هشتم نهایی خواهد بود.
آنچه مشخص است اینکه دولت عربستان با تدابیر بن‌سلمان چهره جدیدی را به دنیا معرفی کرده است. حالا افرادی آن را ورزش‌شویی و برخی تغییر رویکرد دولتی معرفی می‌کنند که پیش‌تر سرکوب مخالفان را در دستور کار قرار داده بود و حالا سعی می‌کند در بخش‌های هنری و ورزشی سرمایه‌گذاری کند.
