رویای دور یا نزدیک
نگاهی به سازوکار اینترنت ماهواره‌ای و تحقق آن در ایران
نگاهی به سازوکار اینترنت ماهواره‌ای و تحقق آن در ایران
ایلان ماسک دوباره خبرساز شد؛ این‌بار در واکنش به کاربری ایرانی در توئیتر. یکی از کاربران توئیتری از ایلان ماسک سوال کرده بود که آیا امکان فعال شدن اینترنت ماهواره‌ای در ایران وجود دارد یا خیر که ماسک در این باره پاسخ داد:«استارلینک برای معاف شدن از تحریم‌های آمریکا علیه ایران اقدام خواهد کرد. » این اتفاق یعنی استفاده از اینترنت ماهواره‌ای پیش از این یک امتحان موفقیت‌آمیز هم داشته؛ آن هم در کشوری که درگیر جنگ است. اوکراین اولین کشوری است که از این سیستم استفاده کرد و مردم و ارتش این کشور هم رضایت زیادی از این اتفاق داشتند. روس‌ها نیز حتی تهدید کردند که تجهیزات استارلینک را منهدم خواهند کرد اما فعلا این پروژه در اوکراین در حال اجرایی شدن است.
قوانین درمورد استفاده از «استارلینک» چه می‌گوید؟
قوانین استارلینک به صورت مکتوب می‌گوید اگر اینترنت ماهواره‌ای را بخواهد در کشوری فعال کند، باید با اجازه و مجوز دولت آن کشور باشد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. کارشناس امور مخابرات در گفت‌وگو با «هم‌میهن» نیز چنین موضوعی را تایید می‌کند که اگر دولت ایران مجوز حضور استارلینک را ندهد، اجرایی شدن این پروژه کمی سخت می‌شود:«در ایران هنوز دریافت اینترنت، خارج از اسامی شرکت‌های اینترنت که مورد تایید دولت ایران هستند، جرم محسوب می‌شود. در واقع اینطور باید بگویم که شهروندان ایرانی فقط از شرکت‌هایی اجازه دارند اینترنت بگیرند که مورد تایید دولت ایران در داخل کشور است. نکته‌ای که «استارلینک» مطرح کرده این است که مسیری را طراحی می‌کند تا استانداردسازی این اتفاق صورت گیرد تا به کمک ایستگاه کوچک زمینی، فرد بتواند دیتاها را در نقاطی خاص دریافت کند و در آن نقطه خاص بعد از تایید «استارلینک»، شما می‌توانید اینترنت داشته باشید. چرا این مساله اهمیت بالایی دارد؟ طبعا در نقاطی که فیبر نوری یا پوشش خاص آنتن‌دهی ندارد این سیستم اهمیت بالایی دارد و همچنین افراد دوست دارند از جای دیگری به‌جز اینترنت‌های داخلی، اینترنت داشته باشند. این سیستم ماهواره‌ای که بخواهد در هر کشوری کار کند، باید از آن کشور مقصد اجازه بگیرد و حریم فضایی آن کشور را محترم بشمارد. همچنین استارلینک نباید ناقض قواعد بین‌المللی و داخلی آن کشور باشد، در غیر این صورت مجوز ارائه سرویس را نخواهد داشت. نکته دیگر اینکه، شما اگر همین الان وارد سایت استارلینک بشوید، نمی‌توانید تهران را انتخاب کنید، چون ایران تحریم است و همچنین مجوز دولت ایران را ندارد و باید تراکنش مالی صورت بگیرد؛ به‌طور مثال سیصد دلار پول دیش ماهواره‌ای و تجهیزاتش و ماهی 30 دلار حق عضویت محاسبه می‌شود که ناقض تحریم است.»
تفاوت‌های اوکراین و ایران
بسیاری از کاربران توئیتر این سوال را مطرح کردند که آیا مردم ایران می‌توانند مثل اوکراینی‌ها از اینترنت ماهواره‌ای استفاده کنند؟ پاسخ در ابتدا ساده است؛ خیر! چون دولت اوکراین، در گام نخست مجوز حضور تجهیزات استارلینک را صادر کرد و تجهیزات وارد کشور درگیر جنگ شد، اما دولت ایران تا این لحظه توافقی پیرامون این موضوع نداشته است. کارشناس امور مخابرات در این باره بیشتر توضیح می‌دهد:«مورد مهمی که باید در ادامه بدانیم این است که «ایستگاه زمینی» هم مورد نیاز است. مثل فضایی که در کشور اوکراین درست شده و مردم می‌توانند از اینترنت ماهواره‌ای استفاده کنند؛ ماجرا از این قرار است که استارلینک چند هزار پکیج برای استفاده مردم و ارتش به اوکراین ارسال کرد و بعد از تایید دولت اوکراین و شخص زلنسکی، اینترنت با سرعت 150 مگابیت بر ثانیه دریافت کردند. چون کشور اوکراین در تحریم نبود، به راحتی توانست این موضوع را نهایی کند و اینترنت را با کیفیت بالا گرفتند. شرایط برای مردم این کشور چنان جذاب بود که یکسری «گیمر» وسط جنگ در حال بازی کامپیوتری بودند و توئیت زدند و از «ایلان ماسک» تشکر ویژه کردند. فرض کنید که این دیش‌ها در ایران باشد، از سوی دولت قابل ردیابی است و می‌تواند برای کسی که از آن استفاده می‌کند مشکل ایجاد کند. (اگر مجوز نداشته باشد).»
اگر دولت مجوز ندهد راهکار چیست؟
استارلینک اما می‌خواهد طوری برنامه‌ریزی کند که ارسال کردن پیام توسط کاربر، از سوی دولت قابل شناسایی نباشد تا امنیت فرد را بیش از پیش بالا ببرد. کارشناس امور مخابراتی دراین‌باره معتقد است استارلینک در دو سه سال آینده راهکارهای بهتری ارائه می‌کند:«دو راهکار دیگر نیز وجود دارد که البته باید در عمل ببینیم چطور رخ می‌دهد. مهندسین «استارلینک» طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که دولت «ارسال کردن پیام» را به راحتی نتواند مخدوش کند و در نهایت مخفی ماندن موقعیت فرد ارسال‌کننده پیام حفظ خواهد شد. یکی دوماه پیش نیز درخواست مجوز به نهاد قانون‌گذار حوزه‌های اینترنت ثبت و گفته شده بود فرکانس دو گیگا هرتز را می‌خواهند روی ماهواره‌ها تست و ایجاد کنند. این موضوع بسیار مهم است، چون موبایل‌ها می‌توانند با تغییرات کوچک در استانداردهایشان سیگنال را دریافت کنند. در نقاطی که دسترسی امواج سخت‌تر است اگر موبایل‌های جدید یکسری تغییرات جزیی ایجاد کنند، می‌توانند با این شرایط اینترنت جهانی را دریافت کنند. نکته بعدی که شاید برای بسیاری از مردم جذاب باشد، این است که در «آیفون 14» در شرایط اضطراری شما در چند پیام می‌توانید از طریق ماهواره با کمک موبایل ارسال کنید و تا یکی دو سال رایگان است اما بعد از یکی دو سال «پولی» خواهد شد. دقت کنید این موردی که آیفون ایجاد کرده، اینترنت نیست و فقط یک «ارسال ساده» است. کاری که اپل کرده این است که آنقدر پیام را فشرده می‌کند که حجمش به‌شدت فشرده می‌شود تا با چند کیلوبایت ارسال شود. دو سه سال آینده هم باید منتظر ماند تا ببینیم سخت‌افزار موبایل‌ها به شکلی تغییر کنند که امکان دریافت مستقیم دیتاهای اینترنتی از ماهواره را داشته باشند. در آن صورت ممکن است برخی کشورها بگویند اگر فلان موبایل می‌خواهد وارد کشور شود، باید با چارچوب استانداردی ما وارد شود وگرنه اجازه فعالیت نخواهیم داد که برای کشور ایران بعید نیست چنین اتفاقی رخ بدهد و محتمل است. در پایان باید عرض کنم به فرض اینکه دولت ایران مجوز تجهیزات زمینی استارلینک و استفاده از آن را ندهد، باید صبر کنیم و ببینیم آیا ایلان ماسک ریسک دعوای حقوقی اینترنت ماهواره‌ای در ایران را خواهد پذیرفت یا خیر. چون روی کاغذ چنین موضوعی برای شرکت استارلینک جرم است و باید با مجوز کشور مقصد فعالیت کند و بدون اجازه نمی‌تواند کار را پیش ببرد. مگر اینکه عرض کردم، این دعوا را بپذیرد.»
این کارشناس در پایان چنین پیش‌بینی کرد: «چشم‌اندازی که تصور می‌کنم این است که تا سه سال آینده احتمالا هر فرد بتواند با این سیستم از اینترنت ماهواره‌ای استفاده کند. در نهایت برنده، شرکت‌هایی هستند که اینترنت ماهواره‌ای می‌دهند. در آینده نزدیک کسی نمی‌تواند مانع صددرصدی برای اینترنت ماهواره‌ای به‌وجود آورد.»
