چشم‌انداز سفر نیویورک
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
ارزیابی کارشناسان از حضور رئیس‌جمهوری در سازمان ملل
فواد ایزدی/ استاد مطالعات آمریکا در دانشگاه تهران: سفر رئیس‌جمهوری به آمریکا را نباید به مذاکرات گره زد مهدی مطهرنیا/ تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل: این سفر بر برجام و موضوعات دیگر تاثیری ندارد
رئیس دفتر رئیس‌جمهور خبر داده است که امسال سیدابراهیم رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت خواهد کرد و مقدمات این امر نیز در حال انجام شدن است. این سفر با توجه به بازبودن پرونده برجامی و شرایط خاص ایران، می‌تواند فرصتی برای برون‌رفت از بسیاری از مشکلات دولت کنونی از جمله تحریم‌ها باشد. البته حضور رئیس‌جمهور در سازمان ملل به همان اندازه که می‌تواند خروجی مثبتی برای کشور داشته باشد، می‌تواند از دید تحلیل‌گران متناسب با سخنرانی و اعلام دیدگاه‌های رسمی کشور در سازمان ملل، نتایج دیگری هم برای ایران رقم بزند. سال گذشته رئیس‌جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت نکرد و به جای او، وزیر امور خارجه حضور یافت. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وقت وزارت خارجه درباره علت عدم حضور رئیسی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در آن مقطع اعلام کرد:«ایشان به جهت برخی محدودیت‌های کرونایی و پروتکل‌هایی که باید قبل و در زمان سفر انجام می‌شد، ترجیح دادند وزیر خارجه در نشست شرکت کند و خودشان بر خط سخنرانی می‌کنند.» اما امسال براساس اعلام غلامحسین اسماعیلی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، ابراهیم رئیسی خود به مجمع خواهد رفت. همچنین مهدی خراطی، عضو تشریفات نهاد ریاست‌جمهوری با انتشار تصویری از نیویورک، احتمال سفر رئیسی به سازمان ملل را تقویت کرد. با وجود اهمیت حضور روسای‌جمهور در این مجمع، یکی از روزنامه‌های اصولگرا از رئیس‌جمهور خواسته است که به جای حضور در نیویورک به سمرقند برود. استدلال این روزنامه این بوده است که «رئیس‌جمهور ایران هرچقدر خود را بی‌نیازتر از اینگونه سفرها نشان دهد، غیبت او در مجمع عمومی سازمان‌ملل محسوس‌تر و برای تبدیل‌شدن به یک پروپاگاندای رسانه‌ای و سیاسی مناسب‌تر است. یک ایران قوی و مستقل که مشاوران رئیس‌جمهورش برخلاف برخی گذشتگان و درگذشتگان، قبل از سفر به نیویورک، برای دیدار در دالان‌ها و توالت‌های سازمان ملل با سران کدخدا و اروپای فشل برنامه‌ریزی نکرده باشند، بیشتر در چشم دشمن، بزرگ می‌نماید؛ و البته عزیزبودن در چشم مردم ایران صدها بار بیشتر و مهم‌تر خواهد بود.»
چرا رئیس‌جمهوری باید به مجمع عمومی برود؟
فواد ایزدی، استاد مطالعات آمریکای دانشگاه تهران،با اشاره به اینکه تصمیم سفر رئیس‌جمهور به سازمان ملل تصمیم درست و تاثیرگذاری است زیرا آثار دیدارهای دیپلماتیک در جریان سفر به سازمان ملل بسیار است، به هم‌میهن گفت: «حضور رئیسی در سازمان ملل فرصت خوبی برای دیپلماسی عمومی کشور است، زیرا در این سفر چندروزه معمولا مصاحبه‌های متعددی برنامه‌ریزی می‌شود و حرف‌های ایران درسطح بین‌الملل بیان می‌شود و دیدارهایی که در آنجا انجام می‌شود، به جز دیدارهای دیپلماتیک، مانند دیدار با نخبگان یا با جمعیت‌های مختلف حاضر در آمریکا، دیدارهایی حائز اهمیت هستند.» او ادامه داد: «اما فکر نمی‌کنم این سفر در حوزه برجام، تاثیری داشته باشد. مذاکرات مسیر خود را می‌روند و دیدارهایی که انجام می‌شود می‌تواند تاثیرگذار باشد. در مذاکرات اما اینطور نیست که کسی انتظار داشته باشد که سفر انجام شود و مذاکرات به نتیجه برسد یا نرسد، این مسیر دیگری را طی می‌کند. بنابراین خیلی نمی‌شود سفر رئیس‌جمهور را به مذاکرات گره زد.» مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل نیز درباره میزان اهمیت و تاثیرگذاری این سفر به هم‌میهن گفت: «همه روسای‌جمهور پیشین از خاتمی و احمدی‌نژاد و روحانی، به بزرگنمایی سفر به مجمع عمومی سازمان ملل پرداخته‌اند، اما هیچ تاثیر خاصی نداشته است. بی‌تردید سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران فقط در دستان رئیس‌جمهور قرار ندارد. این برداشت که سفر روسای‌جمهور از اهمیت برخوردار است و می‌تواند در سیاست خارجی تاثیر بگذارد، براساس چشم‌اندازی است که احتمال می‌دهد روسای‌جمهور ایران و آمریکا حتی به صورت اتفاقی دیدار و برخوردی با هم داشته باشند و این نوع اتفاقات زمینه‌ساز فضایی شود که در آن اندکی تسهیل در روابط به وجود بیاید. درحالی‌که در سیاست هیچ چیز اتفاقی نیست و رئیسی هم نسبت به روسای‌جمهور پیشین از جایگاه ویژه‌ای برخوردارتر است. بنابراین چنین اتفاقی می‌تواند تاثیرگذارتر باشد. حاکمیت حداقل تاکنون چنین اجازه‌ای صادر نکرده که روسای‌جمهور ایران حتی برحسب اتفاق برخورد کنند. فلذا این سفر نه بر برجام و نه بر موضوعات دیگر تاثیری ندارد.»
سخنرانی در سازمان ملل فرصت است
فواد ایزدی، استاد مطالعات آمریکای دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه تکلیف سیاست خارجی کشور خیلی مبهم نیست و قانون اساسی بندهای مرتبط با سیاست خارجی دارد، تاکید کرد: «دولت رئیسی نسبت به دولت قبل بیشتر پایبند به قانون اساسی بوده است. سخنرانی‌های رئیس‌جمهور مواضع جمهوری اسلامی است که معمولا در زمان یک ربع، بیست دقیقه‌ای ارائه می‌شود که باید براساس یک متن قوی ارائه شود و در نهایت این سخنرانی نیز یک فرصت است، زیرا نمایندگان کشورها در زمان سخنرانی حاضر هستند اما مهم‌تر از افرادی که داخل سالن سخنرانی حضور دارند، افرادی هستند که خارج از سالن هستند و صحبت‌های او را می‌شنوند که از این جهت هم فرصتی برای ارائه مباحث است.» ایزدی با تاکید بر اینکه ایران در حوزه منطق چیزی کم ندارد و سیاست‌های کشور براساس منطقی شکل گرفته و ارائه این منطق به مجمع می‌تواند فرصت خوبی باشد، تاکید کرد: «محتوای سخنرانی رئیس‌جمهور بحث پیچیده‌ای نیست، ایران باید سیاست‌هایش را براساس رفتار کشور مقابل طراحی کند. اگر کشوری بخواهد با ایران کار کند، ایران باید سعی کند انتظاراتی که کشور مقابل برای ارتقا روابط دارد، محقق بشود. اگر کشوری نمی‌خواهد با ایران کار کند، معمولا امکان تغییر نظرش کمتر است. از این جهت این امید هست دولت رئیسی با کشورهایی که می‌خواهند با ایران روابط داشته باشند کار کند و معطل کشورهایی که علاقه ندارند، نشود. دولت قبل اینگونه نبود و معطل کشورهایی بود که نمی‌خواستند با ایران کار کنند و توافق امضا کنند و به کشورهایی که می‌خواستند با ایران کار کنند، بی‌توجه بود. این موضوع باید حل شود.»
سفر رئیسی طعم ترش و شیرین و گسی دارد
مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و تحلیل گر مسائل بین المللبا اشاره به اینکه سفر روسای جمهوری اسلامی ایران به مقر سازمان ملل و حضور در مجمع عمومی تحت تاثیر نوع نگاه جمهوری اسلامی ایران به سازمان‌های بین‌المللی است، گفت: «جمهوری اسلامی ایران به این مساله به عنوان یک افزارمندی سیاسی نگاه می‌کند. آنها را سازمان‌ها و نهادهایی برای بیان دیدگاه‌ها و اعلام مواضع خود می‌داند. در سال‌های گذشته که پرونده هسته‌ای در عرصه بین‌المللی مطرح شده بود، چتری از این موضوع هم بر این سخنرانی و نشست‌های پیرامون آن سایه افکند.» او معتقد است: «دولت رئیسی به‌عنوان دولت همگرا با حاکمیت است و پس از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای تاکنون هیچ دولتی به اندازه این دولت، انقلابی و مورد وثوق قلمداد نشده است. لذا از این جهت حضور رئیسی مورد توجه قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر در آمریکا و خارج از مرزهای ایران او و پرونده‌های مطرح‌شده در مجامع بین‌الملل مورد توجه است و بسیاری از مخالفان ایران و سازمان‌های حقوق بشری تلاش خواهند کرد که از این سفر برای مخالفت استفاده کنند. بنابراین سفر رئیسی می‌تواند طعم ترش و شیرین و گسی به همراه داشته باشد.»
عدم صدور ویزا خلاف تعهد آمریکاست
در این میان شایعه‌ای مبنی بر عدم صدور ویزا برای رئیس‌جمهور ایران به دلیل مباحث خاص مطرح است. اسماعیلی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در پاسخ به پرسشی درباره شایعات مربوط به صادر نشدن ویزا برای رئیس‌جمهوری جهت حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک آمریکا، تصریح کرد: «اجازه دهید توضیح موارد مربوط به سازمان ملل را برای بعد از سفر ازبکستان بگذاریم. رئیسی قصد حضور در مجمع عمومی سازمان ملل را دارد و مقدمات این امر هم انجام شده است.» اما در این‌باره، مطهرنیا، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل درباره احتمال عدم صدور ویزا برای رئیس‌جمهور افزود: «در سیاست همیشه امکان هر اتفاقی وجود دارد، اما با توجه به قراردادی که میان سازمان ملل متحد و ایالات متحده آمریکا به عنوان میزبان مقر سازمان ملل وجود دارد، اساساً دادن ویزا به روسای‌جمهور کشورهای مختلف نه به واسطه سیاست‌های ایالات متحده آمریکا بلکه براساس سیاست‌های سازمان ملل متحد انجام می‌شود. با توجه به پرونده‌های مطرح بین ایران و آمریکا و در سازمان ملل متحد، در صورتی که آمریکا تمایلی به حضور رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل نداشته باشد، می‌تواند از نظر حقوقی از آن پرونده‌ها بهره‌برداری و در سازمان ملل زمینه‌های بررسی احتمال عدم صدور ویزا را دنبال کند، اما به نظر می‌رسد دولت بایدن تمایلی به انجام چنین اموری ندارد و تلاش می‌کند این مساله را نادیده بگیرد و به صدور ویزا بپردازد.»فواد ایزدی، استاد مطالعات آمریکای دانشگاه تهران نیز در این باره گفت: «این اقدام خلاف توافق آمریکا با سازمان ملل است، زمانی که قرار شد آمریکا میزبان ساختمان سازمان ملل باشد، توافقی بین سازمان ملل و آمریکا امضا شد، مبنی بر اینکه آمریکا با توجه به خوب یا بد بودن روابطش با کشورها، ویزای فردی که قصد حضور در این سازمان را دارد، گروگان‌گیری نکند. این تعهدی است که آمریکا داده است و اگر نخواهد به رئیسی ویزا بدهد، خلاف این تعهد است.» او با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها قوانین سازمان ملل را زیاد نقض کرده‌اند ولی یادم نمی‌آید که به رئیس‌جمهور ایران ویزا نداده باشند، تاکید کرد:«هر سال گروه‌های صهیونیستی فشارهای خودشان را وارد می‌کنند. این مساله، هم برخلاف توافق‌شان با سازمان ملل است، هم خلاف عقل است که اگر بخواهند با این سبک با ویزای هیات‌ها بازی کنند، این کار می‌تواند موقعیت آمریکا را به خطر بیندازد.» فواد ایزدی، استاد مطالعات آمریکای دانشگاه تهران از رئیس‌جمهور خواست تا فرصت را از دست ندهد و گفت: « امیدواریم دولت رئیسی از فرصت‌هایی که در مجمع سازمان ملل ایجاد می‌شود استفاده کند زیرا معطل غرب یا فلان کشور غربی شدن مشکلی از کشور حل نمی‌کند.»
