نیویورک بدون مذاکره
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
ارزیابی کارشناسان از اظهارات رئیس‌جمهوری در آستانه سفر به آمریکا اولین سفر سیدابراهیم رئیسی در قامت رئیسجمهور ایران با هدف حضور در هفتادوهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در راستای تلاش برای تحقق «نظم عادلانه بین‌المللی از طریق چندجانبه‌گرایی اقتصادی» امروز انجام می‌شود.
رئیس‌جمهوری پیش از ورود به آمریکا، برای حضور در نشست مجمع عمومی اعلام کرده است که نه‌تنها با جو بایدن رئیسجمهور آمریکا دیداری نخواهد کرد، بلکه معتقد است مذاکره با آمریکا به نفع ملت ایران نیست. دراین‌باره کارشناسان در گفت‌وگو با هم‌میهن اعلام کردند که مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی به نفع ایران نیست و هیچ دستاوردی برای کشور نخواهد داشت و تصمیم دولت دراین خصوص تصمیم صحیح و منطقی‌ای است.
اولین سفر سیدابراهیم رئیسی در قامت رئیسجمهور ایران با هدف حضور در هفتادوهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در راستای تلاش برای تحقق «نظم عادلانه بین‌المللی از طریق چندجانبه‌گرایی اقتصادی» امروز انجام می‌شود. این حضور، با توجه به شرایط کنونی ایران و باز بودن پرونده برجامی، موجب‌شده تا بسیاری از رسانههای خارجی بیش ازهمیشه به دیدار احتمالی و حتی مذاکره میان دو کشور ایران و آمریکا بپردازند. به‌طوری‌که در چند روز اخیر که رئیسجمهور در ازبکستان حضور داشت، این سوال چندین‌بار از سوی شبکه‌های خارجی و رسانههای متعدد پیگیری شد. در این میان رئیسجمهور ایران، موضع صریح و روشنی داشته است و همانند یک‌سال اخیری که بر صندلی ریاست قوه مجریه تکیه زده، صراحتا اعلام کرده که دیداری با همتای خود نخواهد داشت. نکته جالب اینجاست که برخی از رسانههای غربی احتمال رودررو شدن دو رئیسجمهور در لابی مجمع را نیز پیش‌بینی کرده‌اند و به دنبال آن هستند که آیا رئیسی و بایدن با یکدیگر دست می‌دهند یا نه؟ این تمام موضوع نیست زیرا در میان اهمیت داشتن دیدار دو کشور، برخی از رسانههای فارسی‌زبان خارج از کشور به دنبال طرح مباحث حقوق بشری و مسائل حقوقی هستند و حتی از آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد درباره این موضوع سوالاتی پرسیده‌اند. هرچند گوترش تنها به این پاسخ بسنده کرده که درباره تمامی مباحث مهم با رئیسجمهور ایران صحبت خواهد کرد.
با بایدن دیدار نمی‌کنم
ابراهیم رئیسی در گفت‌وگو با شبکه خبری سی‌بی‌اس‌نیوز در پاسخ به سوالی درباره احتمال دیدار و رودررو شدن با بایدن در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، گفته است: «فکر نمی‌کنم چنین دیداری اتفاق بیفتد. نه ملاقات و نه مذاکره را مفید نمی‌بینم.» رئیسجمهور در پاسخ به این سوال که به نظر شما چه تفاوتی میان دولت ترامپ و دولت بایدن وجود دارد؟ گفت: «حکومت جدید در آمریکا ادعا می‌کند که با دولت ترامپ متفاوت است، اما ما در عمل هیچ تغییری ندیده‌ایم.»
اما مصاحبه سیدابراهیم رئیسی با شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی در جریان سفر به ازبکستان برای شرکت در بیست‌ودومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، نکات مهمی داشته است. اظهارات او در آستانه سفرش به آمریکا، پاسخ صریحی به برخی از ابهامات و امیدواری‌ها بود که حضور ایران در این نشست، روند مذاکرات برجامی ایران را تسریع کند تا با لغو تحریم‌ها، وضعیت اقتصادی ایران بهبود یابد. هرچند که از دید کارشناسان و تحلیل‌گران، حتی در صورت احیای برجام، نمی‌توان انتظارات برجام 2015 را از احیای آن داشت. ابراهیم رئیسی در این گفت‌وگو صراحتا اعلام کرده است: «غربی‌ها مخالفت با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را با هدف مقابله با پیشرفت کشورمان دنبال می‌کنند، این در حالی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قریب به ۱۵ بار اعلام کرده که جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش عمل کرده و فعالیت‌های هسته‌ای ایران هم صلح‌آمیز است. این آمریکایی‌ها بودند که از توافق خارج شدند و این کشورهای اروپایی بودند که به تعهدات خود عمل نکردند.» او همچنین تاکید کرده است: «رفع تحریم‌ها باید با حل‌وفصل موضوعات پادمانی همراه باشد. طرف‌های توافق همانگونه که حین مذاکرات به شورای حکام آژانس انرژی اتمی قطعنامه پیشنهاد کردند، با سوءاستفاده از نفوذ و ارتباطاتی که وجود دارد، دوباره مشکل ایجاد می‌کنند.» از دیگر موارد مهمی که رئیسی به آن اشاره کرده این است که «در موضوع برجام آمریکایی‌ها باید تصمیم بگیرند. این مشکل در واقع مشکل آمریکایی‌هاست که باید تصمیم بگیرند چه می‌خواهند بکنند! همچنین با توجه به اینکه ایران یک دور مذاکره مستقیم را تجربه کرده است، فایده‌ای بر مذاکره مستقیم مترتب نمانده و ثابت‌شده که آمریکا دنبال امتیازگیری‌های بیشتری است. ایران هیچ‌گونه فایده‌ای برای مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها نمی‌بیند و نفع ملت خودمان را هم در مذاکره نمی‌بینیم.» حال در آستانه این سفر درباره موضع رئیسجمهور در سفرش به آمریکا و اینکه آیا اظهارات رئیس‌جمهوری در حوزه بین‌المللی، آثار مثبت یا منفی بر روند احیای برجام خواهد داشت یا خیر؟ و اینکه تا چه میزان این سفر می‌تواند برای ایران منجر به توسعه روابط بین‌المللی شود، روزنامه هم‌میهن نظر دو کارشناس بین‌الملل را جویا شده است.
هرگونه مذاکره مستقیم ایران و آمریکا به صلاح نیست
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا با بیان اینکه رویکرد تهران و واشنگتن نسبت به گذشته هیچ تغییری نکرده است، درباره موثر بودن یا نبودن دیدار ایران با آمریکا در حاشیه این نشست، به هم‌میهن گفت: «زمانی دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا می‌تواند موثر باشد که رویکرد دو کشور نسبت به یکدیگر تغییر کرده باشد. به غیر این، دیدار آنها چه گره‌ای می‌تواند باز کند؟ مصداق عینی آن، دیدار سه‌باره ترامپ با کره شمالی بود که بعد از این دیدارها، هیچ تحریمی از این کشور کمتر نشد، زیرا رویکرد دو کشور نسبت به یکدیگر تغییر نکرده بود. بنابراین در حال حاضر بنا به دلایلی، دیدار دو کشور به‌صرفه و صلاح منافع ملی ایران نیست و من نیز هم‌نظر با دیدگاه رئیس‌جمهوری معتقدم این دیدار نباید انجام شود.» او ادامه داد: «دیدار روسای دو کشور تنها در قالب برجام می‌تواند موثر باشد. یعنی رسما آمریکا بپذیرد که می‌خواهد عضو برجام شود. در این شرایط است که این دیدار به صلاح است. آمریکا با پذیرش این موضوع می‌تواند مانند کشورهای اروپایی عضو برجام با ایران مذاکره کند. دلیلی ندارد وقتی این کشور حاضر نیست عضو برجام شود، با ایران مذاکره کند. البته ناگفته نماند که ایران و آمریکا همواره به شیوه‌های غیرمستقیم در حال مذاکره هستند؛ گاهی با انتشار یک توئیت، گاهی در قالب ردوبدل کردن پیام‌هایی توسط اروپا و غیره. اما فعلا این مذاکره به صورت مستقیم و رودررو نیست.»
از دید این کارشناس مسائل آمریکا، در فضای کنونی دیدار دو کشور تنها مجالی برای آمریکاست تا از ایران درباره مباحث غیربرجامی از جمله فعالیت موشکی و حضور ایران در منطقه و... و همکاری ایران با حزب‌الله سوال بپرسد. از این رو در فضای کنونی این دیدارها نه‌تنها نفعی برای ایران نخواهد داشت بلکه می‌تواند جایگاه بین‌المللی ایران را نیز به دلیل طرح این مسائل، تهدید کند. بنابراین با قاطعیت می‌گویم هرنوع مذاکره ایران و آمریکا غیر از برجام منجر به شکست ایران خواهد شد. این اظهارات فارغ از دیدگاه سیاسی حاکم بر کشور است، زیرا بدون دستاورد است.» امیرعلی ابوالفتح، با اشاره به تماس تلفنی روسای ایران و آمریکا در دوران روحانی و اوباما، تاکید کرد: «در آن مقطع روابط ایران و آمریکا در سطحی قرار گرفته بود که می‌شد آن را توسعه داد، اما امروز این روابط از این سطح چند پله سقوط کرده است. بدون تردید اگر آمریکا از برجام خارج نمی‌شد، امروز نه‌تنها شرکتهای بزرگ اروپایی بلکه شرکتهای آمریکایی نیز در بازارهای اقتصادی ایران فعالیت داشتند.»
در این میان حضور ایران در پیمان شانگهای موید این است که بازارهای ایران سهم کشورهای غیراروپایی و آمریکایی خواهد شد. البته هم‌اکنون نیز ایران با چین قرارداد 25ساله دارد و هر روز در حال گسترش دادن روابط تجاری خود با کشور روسیه است. ابوالفتح دراین‌باره به هم‌میهن گفت: «آمریکا زمانی که از برجام خارج می‌شد، تصور می‌کرد که ایران با تحریم‌های آن کشور در شرایطی قرار می‌گیرد که ناچار به تسلیم باشد، اما اشتباه محاسباتی کرد، زیرا امروز علاقه‌مندان به بازارهای ایرانی، کشورهای دیگر هستند. ایران هیچ شرکت اروپایی یا ژاپنی و کره‌جنوبی را اخراج نکرد بلکه همه این شرکت‌ها داوطلبانه و به تبعیت از آمریکا رفتند. بنابراین ایران حق دارد که شرکای اقتصادی‌ای انتخاب کند که با آن همکاری مستمر داشته باشد.»
برجام تهدید امنیت ملی است
فرشید باقریان، کارشناس بین‌الملل درباره دیدار احتمالی روسای دو کشور ایران و آمریکا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، به هم‌میهن گفت: «با هیچ دیداری مخالف نیستم، حتی اگر دیدار ایران و آمریکا باشد. وقتی رئیس‌جمهوری موضع خود را دیدار نکردن با همتای آمریکایی‌اش اعلام می‌کند، این موضع در روابط بین‌الملل معنادارد. این یعنی مدیران تشریفاتی هر دو کشور تدارکاتی برای این دیدار مهیا نکرده‌اند و دیداری هم انجام نخواهد شد. اما اگر دو رئیس‌جمهوری با یکدیگر به هر دلیلی روبه‌رو شوند، با یکدیگر رفتار متعارفی خواهند کرد.»
او با بیان اینکه در حال حاضر طبق تحریم کاتسا تعریف ما از دولت، دولت متخاصم آمریکا است، گفت:«از زمان شروع به کار بایدن که به طور مثال سابقه صلح‌جویی یا نمایی از صلح‌جویی را داشته است، تعداد تحریم‌هایی که علیه ایران چه به صورت فردی یا به صورت شرکتی برقرارشده، بیش از دوره ترامپ است. بایدن به تحریم کاتسا یک‌سال اضافه کرده و تحریم‌ها را نیز افزایش داده است. مساله دوم آن است که جنگ اوکراین باعث شده گرایشی به شرق داشته باشیم. نگاه به شرق چیست؟ نقیض این شرق کجاست؟ قاعدتا نقیض شرق، غرب است اما غرب به سه غرب تقسیم شده است، بنابراین در برابر چند غرب، یک شرق داریم که در حال تشکیل شدن است. به عنوان مثال حضور ما در اتحادیه شانگهای به عنوان عضو دائم، اگر چه در کوتاه‌مدت سودی برای ما ندارد، اما ما در یک اتحادیه‌ای قرار می‌گیریم که شرقی‌ست و نقیض غرب است. این نقیض غرب بودن به معنای مقابله با آن هم هست.»
عضو انجمن مطالعات غرب آسیا با تاکید براینکه کشور چین از سال 2030 به بعد رتبه یک اقتصاد جهان خواهد شد، تاکید کرد: «ما در کنار این کشور قرار گرفته‌ایم. آمریکا در جنگ اقتصادی با چین بوده و این کشور یکی از دشمنان اقتصادی آمریکا است. حالا اعتقاد بر این است که این قدرت اقتصادی، از همین تاریخ به بعد تبدیل به قدرت اول نظامی جهان هم خواهد شد و آمریکا برای اینکه بتواند با این تفکر یا آینده‌پژوهی مقابله کند، چاره‌ا‌ی ندارد جز اینکه تعدادی جنگ را بر سر راه چین قرار دهد؛ مانند جنگ تایوان، جنگ رودخانه براهماپوترا بین هند و چین و موارد مشابه.»
فرشید باقریان همچنین به قرارداد استراتژیک 25ساله ایران با چین اشاره کرد و گفت: «نمی‌دانم در این قرارداد ماده‌ای همانند قرارداد ناتو وجود دارد که یک قرارداد استراتژیک باشد که تهدید علیه ایران، تهدید علیه هر دو کشور تلقی شود یا نه؟ اما شرایط برای ایران به گونه‌ای است که میزی هست که یک طرف آن ایران و طرف دیگر آن قدرت‌های دیگر است. سه نظم جهانی بر سر این میز وجود دارد؛ یک نظم اتحادیه اروپا، نظم انگلوساکسون(انگلیس و آمریکا) و سوم اتحادیه شانگهای یا اوراسیا، روسیه و ما. این سه نظم در آن‌طرف میز با یکدیگر متخاصم بوده و در حال مقابله هستند. آمریکا به دنبال تضعیف اتحادیه اروپا برای افزایش هزینه‌های جاری ناتو است، اتحادیه اروپا در مقابل روسیه با تحریم کامل، آمریکا در مقابل روسیه، آمریکا در مقابل چین و آمریکا در مقابل ما. بنابراین چیزی با عنوان برجام، شدنی نیست.»
او معتقد است برجام در ذهن مردم به عنوان ملکه فکری و تفکر جوهری شکل گرفته است که از دستاوردهای ضعف شفافیت در دولت‌های قبلی بوده است. ما خوشحال بودیم که در دولت رئیسی این مساله وجود نخواهد داشت، اما در پایان سال اول ریاست‌جمهوری ایشان مشاهده کردیم که متاسفانه ایشان هم دست به چنین کاری زد و کشور را به برجام گره زد.
او به حضور نانسی پلوسی در کشور ارمنستان اشاره کرد و گفت: «دنیای غرب قطعا با پیمان شانگهای مقابله خواهد کرد. مصداق عینی آن نیز حضور نانسی در ارمنستان است. در 8 نوامبر کنگره آمریکا تشکیل می‌شود و جدل میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌هاست و دموکرات‌ها برای حفظ قدرت نیاز دارند رای بیاورند و برای رای آوردن ضروری است تعدادی از رای‌دهندگان مهم متاثر شوند. اگر دموکرات‌ها در کنگره رای نیاورند، هیچ قراردادی حتی یک قرارداد ساده داخلی با امضای آقای بایدن در کنگره تصویب نخواهد شد. البته که کنگره از پیش اعلام کرده که اجازه اجرای هیچ قراردادی با ایران را بدون تصویب کنگره نمی‌دهیم و همین اتفاق هم خواهد افتاد.».
او معتقد است: «اگر برجام امضا شود که نخواهد شد، نظم جهان به هم میریزد و ارتباط ایران با همسایگانش قطع شده و به جای اینکه در منطقه به دنبال پیمانهای منطقهای و ایمن و مماشات باشد، ارتباط خصمانه را دنبال خواهد کرد. نکته دیگر اینکه در جهان امروز که مسابقه تسلیحاتی وجود دارد و ایران به عنوان تولیدکننده و فروشنده سلاح به شمار می‌رود، باید فعالیت خود را متوقف کند، در نتیجه درآمدهای خود را از دست خواهد داد. همچنین اگر برجام امضا شود، به محض اینکه اولین دارایی ایران آزاد شد، غرامت هواپیمای اوکراینی، زندانیان سیاسی و غیره پرداخت می‌شود. در این زمینه آمریکا همان کاری را خواهد کرد که در راستای آزادسازی داراییهای طالبان در افغانستان انجام داد؛ که حدود 5/8میلیارد دلار آزاد شد، اما بلافاصله غرامتهای خود را برداشت. برجام یک تله برای امنیت ملی ماست، اما در حال حاضر، این تله کار خودش را انجام داده است و توانسته امید، عزم کاری و آینده‌پژوهی را از ما بگیرد.»
دیدار رئیسی با رهبری پیش از سفر نیویورک
ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور، در بازگشت از سفر ازبکستان با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کرد. سیدابراهیم رئیسی، در دیداری که عصر روز گذشته با رهبری داشت، گزارشی از ملاقات‌ها و توافق‌ها در اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای و همچنین برنامه‌های پیش‌رو در سفر به نیویورک به منظور شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد را بیان کرد. همچنین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با ابراز خرسندی از گزارش و مجموعه اقدامات صورت‌گرفته، برای رئیسجمهور در آستانه سفر به نیویورک آرزوی توفیق کردند.
