آمریکا به دنبال مهار چین

رحمن قهرمان‌‏پور در گفت‌وگو با هم‌میهن از سفر پلوسی به تایوان می‌گوید:

اگر چین اقدام نظامی کند، هدف آمریکا تامین می‌شود اقدام نظامی نکند اعتبار خودش زیر سوال می‌رود

‌سفر نانسی پلوسی به تایوان آن هم در شرایط کنونی بر اساس چه استدلالی انجام شد و آیا به تنش بیشتر میان دو کشور چین و آمریکا منجر خواهد شد؟

برخی از پیش‌‌بینی‌‌ها این بود که نانسی پلوسی این سفر را انجام نمی‌‌دهد، حتی من فکر نمی‌کردم با توجه به هشدارهایی که بایدن داده و با توجه به وضعیتی که آمریکا در اوکراین دارد، این سفر انجام شود. اما این سفر می‌‌تواند چند دلیل داشته باشد؛ نخست اینکه جریان حاکم در دموکرات‌‌ها و جمهوری‌خواهان، بعد از حمله روسیه به اوکراین خواهان این هستند که آمریکا در مقابل روسیه و چین مماشات نکند و قاطعیت به خرج بدهد. بنابراین این مساله به این جریانی که در اندیشکده‌‌ها و بین سیاست‌مداران آمریکا جاری است، برمی‌گردد و می‌‌تواند به معنای چین‌هراسی باشد که برخی در داخل آمریکا از آن صحبت می‌‌کنند، یعنی حرف‌‌های آنان این بود که آنگونه که ایدئولوژی آمریکا، شوروی را به یک نیروی اهریمنی تبدیل کرد، همین کار را با چین انجام دهد تا مهار چین آسان شود. زیرا مردم اروپا و خود آمریکا عمدتا چین را تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا تلقی نمی‌‌کنند، این مساله مهمی است یعنی سیاست بازدارندگی در مقابل شوروی در مورد چین، وجود ندارد. براساس نظرسنجی‌‌هایی که سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در کشورهای اروپایی و آمریکا انجام شد، حدود ۲۰ و ۲۵ درصد از افکار عمومی، چین را تهدید می‌‌دانند. بنابراین شاید سفر نانسی پلوسی، جناحی و از سوی جریانی در آمریکا باشد که به دنبال این است که چین را جایگزین شوروی کنند. به خصوص در تاکید بر مساله دموکراسی در تایوان و اظهاراتی که بایدن می‌کند که جهان آینده، تعاملی بین اقتدارگراهاست. این جریان به دنبال این است که چین را مظهر اقتدارگرایی جدید جلوه دهد. دومین دلیل این است که در آمریکا باید توجه داشته باشیم که با وجود این‌که روسیه به اوکراین حمله کرده، در کل روسیه تهدید درجه یک و جدی و همسطح چین تلقی نمی‌‌شود، در اغلب اسناد استراتژیکی که آمریکا منتشر کرده است، ارزیابی آمریکایی‌‌ها این است که روسیه یک قدرت در حال افول است، بنابراین سفر پلوسی بر این تاکید دارد که آمریکا در دوران جدید بیش از آن‌که دنبال درگیری مستقیم با روسیه باشد به دنبال مهار چین است. در جنگ اوکراین، آمریکا مداخله مستقیم نکرد، در حالی که بایدن در ژاپن، به صورت تلویحی گفت اگر چین به تایوان حمله کند آماده دفاع هستیم. این خیلی مساله مهمی است، زیرا آمریکایی‌‌ها بر اساس سیاست چین واحد در دفاع از تایوان حرف نزده بودند اما حرف بایدن و سفر پلوسی بدین معناست که در واقع آمریکا زودتر از زمانی که پیش‌‌بینی می‌‌شد دنبال تقابل و بازدارندگی مستقیم با چین است. در شرایط کنونی اگر چینی‌‌ها پاسخ بدهند یا ندهند هر دو به ضررشان است، زیرا چین با انجام مانور نظامی در آسمان تایوان بازی را شروع کرده و الان باید کاری انجام بدهد و اگر کاری نکند، زیر سوال می‌‌رود.

‌به نظر شما اقدام چین در چه بازه زمانی خواهد بود؟

نمی‌‌شود زمان مشخصی گفت، اساساً استراتژی چین در برابر تایوان مانند هنگ‌کنگ و ماکائو است، یعنی ادغام آنها بدون توجه به ابزار نظامی، البته وضعیت هنگ‌کنگ و ماکائو فرق می‌کند، زیرا تایوان خاک چین بوده است که اجاره داده شده بود. ژاپنی‌‌ها در بیانیه سانفرانسیسکو اعلام کردند ادعای حاکمیت در تایوان ندارند، اما چه اتفاقی افتاد؟ در سال ۱۹۴۵ میان ملی‌گراها و کمونیست‌‌ها درگیری داخلی شد و ملی‌گرا‌‌ها به تایوان فرار کردند و در آنجا دولت در تبعید را تشکیل دادند. مساله تایوان از نظر چین در نهایت باید اقتصادی حل شود اما در مورد اقدام آمریکا لازم است بسیار با احتیاط بگوییم و قضاوتی نمی‌‌کنم، ممکن است محاسبات چین را تغییر دهد. چین در وضعیت سختی قرار گرفته و آمریکا به تهدیدات آن توجه نکرده است و اگر چین بخواهد وارد بازی و تهدیدات نظامی شود، آن چیزی است که آمریکا می‌خواهد، زیرا می‌‌خواهد چین را از مدار اقتصادی خارج کند و در مدار رقابت نظامی و امنیتی قرار دهد. آمریکا به این بهانه علیه چین پیمان سه‌جانبه با بریتانیا و استرالیا را تقویت خواهد کرد. بنابراین اگر چینی‌‌ها اقدام نظامی کنند، همان هدف امریکا است و اگر اقدام نظامی نکنند، نشان می‌‌دهد برخلاف آن چیزی که چینی‌‌ها فکر می‌‌کردند آمریکا خیلی هم ضعیف نشده است و این اعتبار چین را زیر سوال می‌برد. باید منتظر باشیم و ببینیم که چینی‌‌ها چه واکنشی نشان خواهند داد.

‌به نظرتان چین وارد اقدام نظامی خواهد شد؟

ابزارهای چین متفاوت است و الزاما اقدامات امنیتی به معنای اقدامات نظامی و جنگ نیست برای نمونه چین می‌‌تواند در تنگه تایوان مزاحمت ایجاد کند، یا مانور هوایی انجام دهد یا با کشورهایی که تایوان را به رسمیت می‌‌شناسند برخورد قاطع کند. این مجموعه اقداماتی است که چین می‌‌تواند انجام دهد و هر کدام تنش میان چین و آمریکا را تسریع می‌‌کند. اما برفرض جنگ نظامی چین با تایوان، چون این کشور جزیره‌‌ای‌مانند است و همانند اوکراین نیست که چین تانک‌‌های زمینی خود را بفرستد، موضوع فرق می‌‌کند، چین در دو حوزه زمینی و دریایی قوی است و در صورت حمله باید اقدام هوایی و دریایی کند، در حالی که آمریکا در حوزه نیروی هوایی از چین قوی‌تر است. آمریکا در چند سال گذشته به بهانه تهدیدات چین، پیمان‌‌های امنیتی با استرالیا، هند و ژاپن امضا کرده و حضور نظامی خود را در این منطقه تقویت کرده است. با این حال جنگ به معنای جنگ تمام‌عیار گزینه‌‌ی خوبی برای آمریکا و چین نیست.

‌اگر به هر دلیلی تنش چین و آمریکا نظامی شود، به نظر شما چه کشوری همراه چین خواهد شد؟

تجربه روسیه نشان داده که نمی‌‌توان بر دوستی‌‌های زمان صلح حساب کرد، روسیه از ۲۰۱۲ مجموعه‌‌ای از دیپلماسی انجام داد و تصور کرملین این بود که اگر وارد جنگ اوکراین شود، کشورهای دوست در زمان صلح با روسیه از آن حمایت می‌‌کنند، اما دیدیم که در مجمع عمومی سازمان ملل فقط چهار کشور علیه قطعنامه رای ندادند، حتی ترکیه و ایران رای ممتنع دادند. این درس بزرگی برای چین شد و این کشور می‌‌داند اگر وارد درگیری نظامی با آمریکا شود، حداقل ۲۰ کشور لیبرال‌دموکراسی است که متحد درجه یک آمریکا است، ولی واقعیت این است که چین در دو دهه گذشته پولی برای این موضوع هزینه نکرده است و متحد استراتژیک ندارد و بزرگترین کاری که کرده سرمایه‌گذاری در پاکستان برای مهار هند است. چین بهتر از ما می‌داند که اگر وارد جنگ شود نمی‌‌تواند بر حمایت‌های هیچ کشوری حساب کند، برای همین می‌‌گویم چینی‌‌ها به این زودی‌‌ها وارد جنگ و فتح تایوان از طریق جنگ نظامی نخواهند شد.