امیدواریم متوجه شده باشند

چند نکته درباره توافق با عربستان: از موضع اصلاح‌طلبانه هر کاری که دولت انجام بدهد و از نظر ما مثبت باشد را دفاع می‌کنیم

سیدمحمد صدر

معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه در دولت اصلاحات

شاید بتوان گفت توافقی که میان ایران و عربستان برای از سرگیری روابط امضا شده، شروع جدیدی در روابط و سیاست خارجی ایران است و در واقع نشان می‌دهد دولت از سیاست خارجی یک سال‌ونیم گذشته خود تجربه کسب کرده که این روش‌ها و دوری از جهان، منافع کشور را چندان تأمین نمی‌کند. یعنی می‌شود این را طلیعه‌ای دانست به‌منظور شروع یک سیاست خارجی تعاملی جدید که منافع کشور را تأمین می‌کند. واقعیت این است که برداشت‌هایی که از سیاست خارجی دولت بعد از روی کار آمدن آن می‌شد، این بود که بحث سیاست خارجی را خیلی جدی نمی‌گیرند، مهم نمی‌دانند و حتی صحبت‌هایی که در مورد برجام می‌کردند یا موضع‌گیری‌هایی که در مورد FATF و همین‌طور کشورهای مختلف داشتند، نشان می‌داد که گاها درک صحیحی از روابط بین‌الملل و این واقعیت که در دنیای کنونی نمی‌توان تکی زندگی کرد و سیاست انزواطلبانه در پیش گرفت، نداشته‌اند. من این موافقت‌نامه جدید را در این جهت می‌بینم که ان‌شاءالله دوستان از تجربیات گذشته‌شان استفاده کرده‌اند و متوجه شده‌اند که آن سیاست‌ها منافع کشور را تأمین نمی‌کند و بنابراین یک تغییری در سیاست خارجی آنها ایجاد شده است؛ و از جای خوبی هم شروع کرده‌اند. به‌خاطر اینکه طبیعتا سیاست خارجی از منطقه و همسایگان شروع می‌شود و بعد به نقاط دیگر دنیا گسترش پیدا می‌کند. من فکر می‌کنم که این اقدام مثبت بوده و ان‌شاءالله که در تمام جهات سیاست خارجی ادامه داشته باشد. قدر مسلّم اینکه اگر این مذاکرات از دولت قبل شروع شده باشد، بالأخره رئیس‌جمهور، رئیس شورای عالی امنیت ملی است و این موضوع را چه در ارتباط با عراق و چه در ارتباط با عمان و حتی قطر دنبال کرده‌اند که البته سکه به نام چین زده شد. بنابراین، کار درستی است و باید از موضع اصلاح‌طلبانه بگوییم که از هر کاری که دولت انجام بدهد و از نظر ما مثبت باشد دفاع می‌کنیم؛ البته طبیعتا اقدامات دیگری را که فکر می‌کنیم صحیح نیست و منافع کشور را تأمین نمی‌کند، تأیید نمی‌کنیم. اگر ایران بتواند همین رابطه‌ای را که با چین و روسیه دارد با کل منطقه و اروپا و کشورهای دیگر برقرار کند، آن موقع قدرت مانور بین‌المللی ما افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، من همیشه گفته‌ام گسترش رابطه با هیچ کشوری اشکال ندارد؛ غیر از اسرائیل که ما آن را به رسمیت نمی‌شناسیم. هر مقداری که این روابط بیشتر باشد، منافع جمهوری اسلامی ایران بیشتر تأمین می‌شود. یکی از نکات مثبت توافق اولا، مسئله تضعیف رژیم صهیونیستی است و ثانیا، از پیمان صلح ابراهیم جلوگیری می‌کند. اسرائیل از رابطه با کشورهای عربی قصد داشت، منطقه خلیج‌فارس را پوشش دهد. نکته مهمتر این است که این توافق یک مقدار اختلاف بین اسرائیل و آمریکا ایجاد می‌کند. چون اگر در خبرها دیده باشید، آمریکا رسما اعلام کرده که عربستان قبل از امضای این توافق مطالب را به اطلاع ما رسانده بود. طبیعی است که اسرائیل از استقبال آمریکا از این توافق خوشحال نمی‌شود و قطعا موقعیت اسرائیل در منطقه تضعیف خواهد شد. باید توجه داشت که بدون روابط خارجی گسترده و تعامل با جهان نمی‌شود کشور را حداقل از نظر اقتصادی توسعه داد و به‌پیش برد. بنابراین، باید این روش دنبال شود تا مشکلات معیشتی و اقتصادی و از آن مهمتر مسئله پیشرفت اقتصادی ایران محقق شود. یکی از نکات خیلی تأسف‌بار این است که واقعا ایران به لحاظ توسعه اقتصادی از کشورهای منطقه و کشورهایی که یک موقع همه اقتصادشان عقب‌مانده‌تر از اقتصاد ایران بود، عقب‌افتاده‌تر است و یکی از مسائل مطرح در ارتباط با خلیج‌فارس این است که بالأخره توسعه اقتصادی، پیشرفت‌ها، توجه به مسائل توسعه‌ای و مقایسه کشورهای دو طرف خلیج‌فارس مورد توجه قرار می‌گیرد و حتی وارد بحث امنیتی و تمامیت ارضی می‌شود؛ که همه اینها در واقع با سیاست خارجی، سرمایه‌گذاری خارجی و حوزه تکنولوژی ارتباط پیدا می‌کند. نه‌تنها برای توسعه کشور، حتی برای حفظ منابع موجود، نیاز به سرمایه‌گذاری داریم. سرمایه‌گذاری داخلی، چه بخش دولتی و چه بخش خصوصی، محدودیت‌هایی دارد و نیاز به یک سیاست خارجی فعال دارد. من امیدوارم که این اقدام شروع انجام کارهای مثبت در سیاست خارجی باشد.
از سوی دیگر، هم در مسئله یمن و هم در مسئله لبنان، ایران و عربستان نقش دارند و آن موقع هم عربستانی‌ها می‌گفتند که یمن حیاط‌خلوت عربستان‌سعودی است؛ همان‌طور که مثلا عراق برای ایران اهمیت دارد، یمن هم برای آنها مهم است. اگرچه عربستان این اشتباه را داشت که فکر می‌کرد با حمله به یمن و در واقع تشکیل یک ائتلاف علیه یمنی‌ها می‌تواند در مدت کمی مسئله یمن را حل کند، اما به‌مرور زمان دید که چنین امکانی نیست. همیشه گفته می‌شد که حل مسئله یمن منوط به توافق ایران و عربستان است؛ الان خود یمنی‌ها هم از توافق استقبال کرده‌اند و ان‌شاءالله این روند پیش برود و مسئله یمن حل شود. لبنان هم همین‌طور است. در لبنان هم ایران نفوذ خیلی گسترده‌ای دارد و البته عربستان هم همین‌طور. می‌دانید که لبنان طوایف و مذاهب مختلفی دارد و سنّی و شیعه و مسیحی در آن هستند که هرکدام از اینها یکسری حامیانی در داخل و خارج دارند. مخصوصا الآن که لبنان هم با مشکلات اقتصادی جدی مواجه هست، حل قضایا منوط به توافق طرفین است که امیدواریم در آن جهت هم پیش برویم.
*برگرفته از گفت‌وگو با سایت جماران