بی‌پولی اجبــاری

گزارش میدانی هم‌میهن از پلمب‌های پی‌درپی مراکز خرید، کافه‌ها و رستوران‌ها به دلیل «بی‌حجابی» که پیامدهای اقتصادی برای صاحبان‌شان داشته است

فروشندگان باید منتظر بمانند تا میزان جریمه و مدت زمان توقف فعالیت واحد صنفی اعلام شود که معمولا ۷ تا ۲۰ روزه است

۲۴ ساعت از پلمب مجتمع تجاری اُپال در سعادت‌آباد تهران، نیروهای سیاهپوش حراست مقابل درهای اصلی و فرعی ایستاده‌اند و اجازه تصویربرداری به عابران نمی‌دهند. کرکره‌ها اما پایین است و روی آن برچسب زردرنگی خورده: «این واحد صنفی به دلیل عدم رعایت ضوابط انتظامی -کشف حجاب- پلمب شده است.» معاونت نظارت بر اماکن عمومی تهران بزرگ مامور پلمب‌کننده است. اطراف مجتمع، خلوت است و پیاده‌راه‌ها خالی از رهگذر؛ اتفاقی که در روزهای عادی بسیار به ندرت می‌افتد. هیچ‌کدام از کسبه نیامده‌اند، فروشنده‌ها و مغازه‌داران در تعطیلی اجباری به سر می‌برند جز ماموران حراست ساختمان که به‌طور مدام از یکی از پشت بی‌سیم‌ها دستور می‌گیرند که اجازه ندهند کسی مقابل ساختمان توقف کند، نه توقف کند و نه موبایلش را دربیاورد و عکسی بگیرد. آنها می‌گویند هیچ‌کس اجازه ورود به ساختمان را ندارد، حتی مالکان. هر سه در ورودی بسته است و پارکینگ هم کرکره‌هایش را پایین کشیده. مردان کت و شلواری چهارشانه طول و عرض ساختمان را بالا و پایین می‌کنند. آنها در جایی همان اطراف، جلسه‌ای برای رسیدگی به وضعیت پیش آمده دارند.

اول خبر اخطار پلمب منتشر شد و بعد به فاصله کمتر از یک ساعت، خبرگزاری دولتی تسنیم اعلام کرد که این مجتمع تجاری به دلیل کشف حجاب پلمب شده است؛ مجتمعی که هر طبقه‌اش نزدیک به ۶۰ تا ۷۰ واحد مغازه دارد و هزاران پرسنل. خبرگزاری تسنیم اعلام کرده بود که این اتفاق در پی تذکرات متعدد و تمکین نکردن به هشدارها رخ داده است: «چون کل پاساژ پلمب شده، باید هیئت‌مدیره برای فک پلمب اقدام کند. روندش هم اینطور است که اول باید به شعبه اماکن اعلام‌شده مراجعه کنند و از اتحادیه مورد نظر نامه بگیرند و دوباره برگردند و منتظر بمانند تا میزان جریمه و مدت زمان توقف فعالیت اعلام شود. معمولا ۷ تا ۲۰ روزه است اما گاهی تا ۱۰ روز هم فک پلمب می‌کنند.» اینها توضیحات فروشنده‌ای در اُپال است که روز گذشته، نتوانسته بود وارد محل کارش شود. روز چهارشنبه، نه‌تنها صاحبان مغازه که مشتریان هم سردرگم بودند. آنهایی که کالایی خریده بودند و می‌خواستند مرجوع کنند، یا کسانی که در طبقات سیزدهم و چهاردهم از آرایشگاه نوبت گرفته بودند، یکی در میان می‌آمدند، نوشته زردرنگ را می‌خواندند و می‌رفتند.

نصب دوربین اماکن مقابل مجتمع‌های تجاری

بر اساس آنچه گارد حراست اُپال می‌گوید از حدود ۱۰ روز پیش، مقابل درهای ورود، علاوه بر دوربین‌های متعلق به مرکز خرید، دوربین‌های اداره اماکن نصب شده است؛ روز سه‌شنبه هم ۵،۶ مامور این اداره به این مجتمع مراجعه کرده‌اند و با دستور پلمب، فرصتی برای تخلیه ساختمان و پایین کشیدن کرکره‌ها دادند: «مشخص نیست چه زمانی باز می‌شود.» این پاسخ نیروهای حراست به مراجعه‌کنندگان است. تنها همین نیروها مقابل در ساختمان ایستاده‌اند و یک نفر از پشت بی‌سیم به‌طور مرتب از آنها می‌خواهد که کله‌قندی‌ها را بچینند و نگذارند خودرویی مقابل ساختمان توقف کند: «از چند وقت قبل، افرادی به این مجتمع رفت و آمد می‌کردند و گزارش می‌دادند.» اینها صحبت‌های یکی از نیروهای حراست است. در روزهای گذشته اما تنها اُپال نبود که تذکر گرفت و پلمب شد. یکی از سایت‌های خبری، فهرستی از رستوران‌ها، کافه‌ها و تالارهایی که اخطار پلمب گرفته‌اند و متعلق به افراد شناخته‌شده‌اند را منتشر و اعلام کرد که برخی از داروخانه‌ها هم به چنین سرنوشتی دچار شده‌اند.

سیل اخطار پلمب برای مگامال

ماجرا به مجتمع اُپال ختم نمی‌شود، از روز سه‌شنبه‌ خبرهایی درباره احتمال پلمب معروف‌ترین مرکز تجاری شهرک اکباتان یعنی مگامال هم شنیده شد؛ اتفاقی که البته دور از انتظار نیست. ظهر چهارشنبه، اما این مرکز خرید خلوت است، نیروهای حراست در ۵ طبقه در رفت و آمدند. مامور حراست در ورودی اما شرایط دیگری دارد. او مامور تذکر به زنان است و اجاره ورود به بعضی از آنها را نمی‌دهد. فروشندگان می‌گویند نیروهای حراست به‌طور مرتب به آنها تذکر می‌دهند و از آنها خواسته‌اند به‌طور مستقیم به مشتریان تذکر حجاب دهند، اما فروشنده زن می‌گوید که هیچ‌وقت این کار را نمی‌کنند. او می‌گوید یکی از مغازه‌ها در طبقه‌های بالا پلمب شده است و برای بقیه هم اخطاریه پلمب آمده است: «معمولا مدت زمان پلمب، یک هفته تا ۱۰ روز است. وقت‌هایی که می‌بینند مسئله حجاب نیست، به شلوارهای زاپ‌دار ایراد می‌گیرند یا گاهی به سر و وضع مردان فروشنده. برای همین‌ها هم اخطاریه می‌دهند. حتی شده که شلوارهای زاپ‌دار را با خودشان برده‌اند.» اینها را یکی از فروشنده‌های طبقه دوم این مجتمع تجاری می‌گوید. نیروهای حراست وقتی از حضور نیروهای اماکن باخبر می‌شوند، زودتر به مغازه‌داران اطلاع می‌دهند تا مراقب باشند.

ضررهای مالی

خسارت مالی به مغازه‌ها با پلمب کردن بالاست؛ برخی از آنها تا روزی ۳۰ میلیون تومان هم با کاهش فروش مواجه می‌شوند و می‌گویند که ۱۰ روز پلمب، ۳۰۰ میلیون فروش‌شان را کم می‌کند. گاهی نیروهای اماکن حتی قبل از باز شدن مغازه، دستور پلمب می‌دهند و برخی از مغازه‌داران ساعت ۱۰ صبح قبل از بالا کشیدن کرکره‌ها با برچسب پلمب مواجه می‌شوند. بعضی از آنها هم می‌گویند که گاهی مغازه در مدیریت قبلی، اخطاریه حجاب داشته است و مدیریت جدید از این اخطاریه بی‌اطلاع بوده و در دومین اخطاریه، پلمب می‌شود. آنها می‌گویند مدت زمان پلمب‌ها ۳ تا ۲۰ روز است و میزان جریمه هم از ۲ میلیون شروع می‌شود.

فروشندگان این مجتمع تجاری می‌گویند که از حدود ۱۰ روز پیش در این مجتمع هم دوربین‌های اماکن نصب شده است. حتی مدیر حراست اعلام کرده که اگر این وضعیت درست نشود، مقابل مرکز خرید ون می‌آورند و افراد را دستگیر می‌کنند. با این همه اما فروشندگان تاکید می‌کنند روندشان نسبت به قبل فرقی نکرده: «روند کاری ما همیشه اینطور بوده است. همیشه پرسنل فروشگاه پوشش مورد نظر را داشته‌اند. هرچند که مسئولان اماکن در جلسه‌ای از مدیران فروشگاه‌ها خواسته بودند که به مشتریان تذکر حجاب دهند اما مدیران نپذیرفته و گفته بودند که با این کار، برندشان خراب می‌شود. ما وظیفه تذکر نداریم.» این را مسئول فروش یکی از فروشگاه‌های شناخته‌شده می‌گوید. به گفته او، وقتی اخطاریه حجاب می‌آید، آن کسی که مجوز کسب به نامش است یا مباشرش می‌تواند برای پیگیری اقدام کند. معمولا هم کارهای اداری‌اش طول می‌کشد: «قبل از تعطیلات نوروز برای ۵،۶ فروشگاه همین مجتمع اخطاریه حجاب آمده بود. از جمله ما. رفتیم پیگیری کردیم و مشکل حل شد. اما قبل از آن هم دو مورد پلمب داشتیم در سال‌ گذشته.»

تذکر حجاب به فروشندگان مرد

کمی جلوتر غرفه لوازم آرایشی است. صاحب غرفه می‌گوید یک بار برایشان اخطاریه حجاب آمده درحالی‌که فروشندگان‌شان مرد هستند. وقتی این موضوع را اعلام کرده‌اند ماموران به آنها گفته‌اند که حتما روی بدن‌شان خالکوبی داشته‌اند. او به وضعیت پیش‌آمده انتقاد می‌کند:«حراست به ما می‌گوید که به مشتریان تذکر بدهیم اما نمی‌شود به مردم تذکر داد. آنها بعد از تذکر دیگر از ما خرید نمی‌کنند.» اغلب مغازه‌داران تذکر حجاب گرفته‌اند، برخی به گفته ماموران «لسانی» و برخی هم کتبی. وضعیت در سایر مراکز خرید هم به این صورت است، در میان آنها هم برخی از مغازه‌ها در هفته‌های گذشته تجربه پلمب داشته‌اند. آقای محمد هم همچنان در حال طی کردن این مرحله است. مغازه او در یکی از مراکز خرید غرب تهران است که سه روز پیش پلمبش کردند. آن‌هم به دلیل حضور یکی از کارکنان که نیروی ثابت نبوده و روسری از سرش افتاده بود. هر چه آقای محمد خواهش کرد، توضیح داد که این پرسنل موقت است و... مامور اماکن رضایت نداد. برگه‌ای نوشت و رفت و چند روز بعد، ۶ مرد وارد مغازه شدند، دستور کشیدن کرکره‌ها را دادند، برچسب پلمب را زدند و رفتند. حالا در سه روز گذشته آقای محمد و پسرش، خیابان‌ پلیس و منطقه یافت‌آباد و... را بالا و پایین می‌کنند تا بلکه بتوانند مغازه‌شان را رفع‌پلمب کنند. مغازه آنها لباس‌فروشی است با ماهی ۳۰ میلیون تومان اجاره و ۱۲ میلیون تومان شارژ. آقای محمد می‌گوید که هر روز تعطیلی، نزدیک به ۴،۵ میلیون تومان ضرر می‌زند:«پسرم کارش را از دستفروشی در خیابان شروع کرد. آنقدر کار کرد تا در نهایت توانست سرمایه‌ای جور کند و با چند نفر از دوستانش مغازه‌ای اجاره کنند. حالا اما هر روز به نحوی چوب لای چرخ کار و کاسبی‌شان می‌ گذارند.» آقای محمد می‌گوید که چندین شب است نخوابیده، او خود را مقصر این اتفاقات می‌داند:«آن روز که آمدند با ماموران جر و بحث کردم، شاید به این دلیل است که آنها دستور پلمب دادند. آنها آمده بودند تا مغازه را پلمب کنند. یک بار به ظاهر از همکارمان ایراد گرفتند یک بار به اینکه در ماه رمضان غذا می‌خورد و یک بار هم به تاتوی روی دست یکی از کارکنان. بعد همه اینها را نوشتند و رفتند و سه روز پیش با دستور پلمب آمدند. حتی برگه‌ای هم به ما ندادند. درحالی‌که همان روز اول که آمدند اخطاریه پلمب باید صادر می‌کردند و به ما می‌دادند. اما برگه‌ای به ما ندادند. اخطاریه پلمب ۱۰ روزه است و معمولا در این مدت می‌توان برای رایزنی و رفع مشکل اقدام کرد، اما این فرصت را از ما گرفتند.» ماموران تنها چند دقیقه به کارکنان مغازه مهلت دادند تا وسایل ضروری‌شان را جمع کنند و کرکره را بکشند: «حداقل تا ۱۰ روز دیگر اینجا تعطیل است.» پلیس امنیت عمومی اما با آنها برخوردهای خوبی نداشته. این مرد مغازه‌دار می‌گوید که کارکنان حتی جواب‌شان را هم نمی‌دادند. وقتی برگه را جلویشان گذاشتند و دیدند که برای حجاب است اعلام کرده‌اند که ۱۰ روز بعد از تاریخ قید شده برای پیگیری مراجعه کنند. بعد از ۱۰ روز هم،۴،۵ روز پیگیری‌های اداری طول می‌کشد و به این ترتیب ۱۵ روز هدر می‌رود:«این بچه‌ها یک بار با فیلترینگ دچار مشکل شدند و یک بار هم حالا. آن‌هم در شرایطی که کلی قسط و بدهی دارند. در همین سه روز ۱۵ میلیون تومان فروش‌شان کم شده است. از سوی دیگر فروش آنلاین هم وابسته به اجناس داخل مغازه است و حالا که پلمب شده، دسترسی به این کالاها وجود ندارد.»

خودتان به مشتریان تذکر دهید

در هفته‌های گذشته تنها پلمب فروشگاه‌ها مدنظر نیروهای اماکن نبوده است، کافه‌ها هم در فهرست پلمب قرار دارند. «رضا» کافه‌ای در خیابان نجات‌الهی دارد و این روزها، آدم‌های ناآشنایی وارد کافه‌اش می‌شوند. آنها مشتری نیستند، بازرسانی‌اند که هرچند وقت یک بار به سراغ کافه‌ها می‌روند، گشتی می‌اندازند، سر و روی مشتریان و پرسنل را بررسی می‌کنند و اغلب با تذکر زبانی و یا اخطار کتبی، محل را ترک می‌کنند. رضا می‌گوید که در هفته‌های اخیر دو بار بازرسی به کافه‌اش رفته. دو مردی که ظاهری کاملا معمولی داشته‌اند و اصلا مشخص نمی‌کرد که اداری‌اند: «به ما گفتند بابت بحث حجاب از شما شکایت شده است. اما طوری رفتار می‌کردند که مشخص بود قبل از این افرادی از خودشان به کافه آمده‌اند و با فضا آشنا بودند. یکی از آنها برخورد تندی داشت و آن یکی، مدام تذکر می‌داد.» آنها از صاحب کافه خواستند تا به مشتریان بدون حجاب تذکر دهد، اما رضا رضایت نداده است:«به آنها گفتم که این چیزها در اختیار من نیست، کوچکترین تذکری به افراد می‌تواند منجر به پرخاشگری شود و در نهایت اتفاقات نامناسبی بیفتد. از سوی دیگر، همین تذکرها در فضای مجازی بازخوردهای بسیار بدی دارد. به همین دلیل به آنها گفتم که من تذکری به مشتریان نمی‌دهم.» بازرسان در این دو بار مراجعه، به تذکر زبانی اکتفا کرده‌اند، اما او می‌گوید که شاید بار دیگر دستور پلمب بدهند.

مرتضی هم کافه‌ای در غرب تهران دارد. او می‌گوید در ماه‌های اخیر اخطار حجابی دریافت نکرده‌اند اما دو سال پیش، به دلیل حجاب، پلمب‌شان کرده‌اند؛ پلمبی که دو‌سه روزه تمام شد و جریمه مالی سنگینی هم نداشت. اما حالا شرایط متفاوت است. او می‌گوید که همراه با پرسنل کافه منتظرند که یک روز ماموران وارد کافه شوند و آنها هنوز تصمیم قطعی برای نحوه برخورد با ماموران را نگرفته‌اند:«قصدمان این است که اگر ماموری مراجعه کرد همان جلوی در ماجرا را حل و فصل کنیم اما حاضر نیستیم به مشتریان‌مان تذکر حجاب بدهیم. حتی اگر بخواهند پلمب کنند.» به گفته او در این مدت شاهد بوده که چند کافه در تهران را پلمب کرده‌اند و احتمال می‌دهد این روزها هم به سراغ آنها بروند: «معمولا اول نامه اخطار می‌دهند و یکی دو روز بعد برای تعطیل کردن می‌آیند.»