‌بزرگترین زندان روباز جهان

مرزهای غزه چه وضعیتی از نظر تاریخی و جمعیتی دارد؟

پانزده سال محاصره اسرائیل

غزه حدود 2 میلیون و 100 هزار نفر جمعیت دارد که در پنج استان غزه‌شمالی، شهر غزه، دیرالبلح، خان یونس و رفح زندگی می‌کنند. این باریکه که با اسرائیل و مصر در سواحل مدیترانه هم‌مرز است، حدود 365 کیلومترمربع مساحت دارد و طول آن تنها 41 کیلومتر است. بنابراین رانندگی از رفح در جنوب تا بیت‌حانون در شمال کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. از سال 2008، اسرائیل چهار جنگ را در خاک فلسطین به راه انداخته و هزاران نفر را که اکثراً غیرنظامی بوده‌اند، کشته است. براساس گزارش سازمان ملل، در جریان آخرین حمله اسرائیل به غزه، حداقل 261 نفر از جمله 67 کودک جان خود را از دست داده‌اند و بیش از 2200 نفر نیز زخمی شده‌اند. این حمله 11 روزه به حداقل 51 مرکز آموزشی از جمله 46 مدرسه، دو مهدکودک، مرکز آموزشی آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی و بخش‌هایی از دانشگاه اسلامی غزه آسیب رساند. علاوه بر این، حملات اسرائیل به حداقل شش بیمارستان و 11 مرکز مراقبت‌های بهداشتی اولیه، از جمله تنها آزمایشگاه آزمایش کووید-19 غزه آسیب رساند.

شمال غزه

منطقه شمال غزه با اسرائیل 10 کیلومتر مرز مشترک دارد. نوار غزه توسط یک محیط به شدت مستحکم احاطه شده است که از یک دیوار بتنی و حصاری با دو لایه سیم‌خاردار تشکیل شده است. هرکسی که در فاصله یک کیلومتری این دیوار قدم بگذارد، در معرض تیراندازی نیروهای ارتش اسرائیل است که در مرزهای شمالی و شرقی غزه در حال گشت‌زنی هستند. گذرگاه بیت‌حانون که برای اسرائیلی‌ها به نام اریز شناخته می‌شود و توسط ارتش اسرائیل مدیریت می‌شود، تنها گذرگاه شمالی غزه به سمت اسرائیل است. از آنجا، فلسطینی‌هایی که مجوزهای ویژه عبور دارند می‌توانند غزه را به سمت بیت‌المقدس یا کرانه باختری ترک کنند. غزه تنها حدود 100 کیلومتر با بیت‌المقدس فاصله دارد، اما به دلیل تدابیر شدید امنیتی، چندین ساعت طول می‌کشد تا فردی از غزه به بیت‌المقدس برسد. اسرائیل از سال 2007 غزه را محاصره دریایی و هوایی کرده است. غزه شمالی بزرگترین اردوگاه پناهجویان در نوار غزه است. کمپ آوارگان جبالیا مساحتی به وسعت یک و نیم کیلومتر مربع دارد و با جمعیت 144 هزار نفر، یکی از پرجمعیت‌ترین مکان‌های روی زمین است.

شهر غزه

شهر غزه بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر در نوار غزه است که بیش از 700 هزار نفر جمعیت دارد. رمال، شجاعیه و تل‌الهوا از معروف‌ترین محله‌های آن هستند. در قلب محله رمال، بیمارستان شفا، بزرگترین مرکز پزشکی در نوار غزه قرار دارد. در اطراف بیمارستان چندین مجتمع سازمان ملل از جمله UNRWA، دفتر هماهنگ‌کننده ویژه سازمان ملل متحد برای روند صلح خاورمیانه (UNSCO) و برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) قرار دارد. دانشگاه‌های برتر غزه - از جمله دانشگاه اسلامی غزه، دانشگاه الازهر غزه و دانشگاه الاقصی که تنها چند صد متر از هم فاصله دارند نیز در محله رمال واقع شده‌اند. کمپ آوارگان شاطی که به کمپ ساحلی نیز معروف است، در امتداد خط ساحلی مدیترانه در نوار غزه قرار دارد و سومین کمپ بزرگ از میان هشت اردوگاه نوار غزه است.

دیرالبلح

دیرالبلح که به نام «صومعه خرما» نامگذاری شده است، یکی از بزرگترین مناطق کشاورزی غزه است. همچنین چهار کمپ پناهجویان در آن قرار دارد از جمله نصیرات، البریج، المغازی و دیرالبلح. تنها نیروگاه عملیاتی غزه در امتداد مرز این منطقه با شهر غزه واقع شده است. در 10 سال گذشته، نوار غزه از کمبود مزمن برق رنج برده است که به شدت بر توانایی این باریکه در ارائه خدمات ضروری از جمله خدمات بهداشتی، آب و فاضلاب، تولید و کشاورزی تأثیر منفی گذاشته است. بر اساس گزارش سازمان ملل، تنها 5 درصد از آب غزه قابل شرب است و 68 درصد از جمعیت غزه از نبود امنیت غذایی رنج می‌برند.

خان یونس

منطقه خان یونس حدود 400 هزار نفر را در خود جای داده است. در مرکز آن اردوگاه پناهندگان خان یونس قرار دارد که حدود 87 هزار نفر در آن زندگی می‌کنند. در سال 2005، نزدیک به 8 هزار شهرک‌نشین یهودی و سرباز اسرائیلی که در 21 شهرک در اطراف غزه زندگی می‌کردند، به دنبال تصمیم آریل شارون، نخست‌وزیر وقت اسرائیل برای جدایی یکجانبه از نوار غزه، عمدتاً به کرانه باختری اشغالی منتقل شدند. بیشتر این شهرک‌نشین‌ها در خان یونس زندگی می‌کردند. بعد از آن، اسرائیل مدعی شد که اشغال غزه از سال 1967 به پایان رسیده است، زیرا نیروهایش و شهر‌ک‌نشینان خود را از این سرزمین خارج کرده است، اما قوانین بین‌المللی غزه را سرزمینی اشغالی می‌داند، زیرا اسرائیل کنترل کامل مرزها، حریم هوایی و آب‌های سرزمینی غزه را در اختیار دارد.

رفح

رفح جنوبی‌ترین ناحیه غزه با بیش از 250 هزار نفر جمعیت است. این منطقه بیشتر به دلیل گذرگاهی که با مصر دارد، شناخته شده است. هم اسرائیل و هم مصر مرزهای خود را تا حد زیادی به روی غزه بسته نگه داشته‌اند و مسئول وخامت بیشتر وضعیت اقتصادی و انسانی در غزه هستند. به گفته سازمان ملل، در سال 2020، گذرگاه رفح و گذرگاه اریز تنها برای 125 روز باز بود. فلسطینی‌هایی که می‌خواهند از نوار غزه خارج شوند باید برای دریافت تعداد محدودی مجوز برای خروج از نوار غزه درخواست دهند. این فرآیند بسته به وضعیت مرز ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. کسانی که می‌توانند از گذرگاه رفح عبور کنند، باید یک سفر شش تا هشت‌ساعته را از طریق صحرای سینا در پیش بگیرند. آنها باید از چندین ایست بازرسی مصری در مسیر خود به قاهره، در مسافتی حدود 400 کیلومتر عبور کنند. دومین گذرگاه رفح به مصر، دروازه صلاح‌الدین است که برای حمل و نقل کالا استفاده می‌شود. سومین گذرگاه از رفح، گذرگاه کرم ابوسالم است که تحت کنترل اسرائیل است و اسرائیلی‌ها به آن کرم شالوم می‌گویند. غزه پس از بمباران و تخریب فرودگاه بین‌المللی یاسر عرفات در سال 2001، تنها سه سال پس از افتتاح آن توسط اسرائیل، هیچ فرودگاهی ندارد. غزه دوباره صحنه ویرانی‌های گسترده و رنج‌های انسانی است و محلی است که اغلب از آن به عنوان «بزرگ‌ترین زندان روباز جهان» توصیف می‌شود. ترجمه: آریا صدیقی