پوتین تا کی خواهد جنگید؟
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
تحلیل‌گران میگویند خوشبینانه است که تصور کنیم جنگ تا پایان امسال تمام می‌شود
ارتش روسیه در آخرین دستاورد خود توانست با تصرف شهر استراتراتژیک و کلیدی لیسیچانسک، کنترل کامل لوهانسک در منطقه شرق صنعتی دونباس را در اختیار بگیرد؛ دستاوردی که یک پیروزی مهم برای روسیه تلقی می‌شود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در آخرین اظهارات خود اعلام کرد که اگر قرار است مذاکره‌ای انجام شود، الان وقت معامله است. پوتین همچنین تاکید کرد که اگر اوکراین شرایط روسیه را نپذیرد که شامل حاکمیت بر شبه‌جزیره کریمه، استقلال لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین و دیگر مناطق به تصرف درآمده می‌شود، باید منتظر بدتر شدن اوضاع باشد. پوتین که حمله به روسیه را «عملیات ویژه نظامی» می‌خواند، اعلام کرده، اروپا و آمریکا، اوکراینی‌ها را تشویق به جنگیدن می‌کنند و تا زمانی که به اهداف کاملش دست پیدا نکند به حملات نظامی ادامه خواهد داد.پیشروی‌های آهسته ارتش روسیه در شرق اوکراین با هدف آزادسازی منطقه دونباس نشان‌دهنده گام‌های جدید ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در رویارویی با اوکراین است. روسیه تاکنون موفق شده 20 درصد از اوکراین را تصرف کند. از یک سو بریتانیا، لهستان و کشورهای بالتیک که یا با روسیه مرز مشترکی دارند یا در زمان شوروی سابق تجربه حمله به کشورشان را داشته‌اند، اوکراین را به مقاومت و ایستادگی در برابر روسیه تشویق می‌کنند. اما از سوی دیگر رهبران فرانسه، آلمان و ایتالیا برای آتش‌بس و برقراری صلح تلاش می‌کنند. با توجه به مشکلات اقتصادی، امنیتی و بحران تامین انرژی و مواد غذایی که روزبه‌روز نظم جهانی را بیشتر تهدید می‌کند، سوال اینجاست که غرب تا کی می‌تواند در برابر پیشروی‌های روسیه یکپارچه باقی بماند؟ کی‌یف تا کی می‌تواند در برابر روسیه مقاومت کند؟ مسکو تا چه زمانی می‌تواند در برابر فشار تحریم‌های جهانی دوام بیاورد؟ دولت‌ها تا کی می‌توانند از شهروندان خود در برابر تبعات ناشی از جنگ اوکراین محافظت کنند؟ با وجود حمایت‌های غرب باید دید اوکراین حاضر است جنگ را تا کجا پیش ببرد. هم‌اکنون اوکراینی‌ها در شرایط سختی قرار دارند. آنها به تسلیحات و حمایت‌های نظامی بیشتری نیاز دارند. ادامه‌دار شدن این جنگ فرسایشی در ماه‌های آینده، باعث بالاتر رفتن میزان مرگ و میر نیروهای نظامی هر دو طرف می‌شود و تمام شدن جنگ ممکن است سال‌ها طول بکشد. اوکراین برای ادامه جنگ نیاز به دریافت کمک‌های نظامی اروپا و آمریکا دارد تا بتواند برای بازپس‌گیری مناطق تحت کنترل روس‌ها جایگاه خود را از موضع دفاعی به تهاجمی تغییر دهد؛ اقدامی که بسیار سخت‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
رفتار دوگانه غرب
رهبران اروپایی با شروع جنگ خیلی سریع در حمایت از اوکراین درآمدند و برای انزوای روسیه دست به اقداماتی زدند. اعمال تحریم‌ها و کاهش واردات انرژی از روسیه در ابتدا برای اروپا مشکل بزرگی نبود. اما جنگی که تصور می‌شد یک هفته طول می‌کشد حالا وارد پنجمین ماه خود شده و دعوت برخی از رهبران کشورهای اروپایی به نشستن طرفین سر میز مذاکره و برقراری آتش‌بس نشان‌دهنده تغییر مواضع اروپایی‌ها در برابر ادامه مقاومت اوکراینی‌هاست. گفت‌وگوهای پشت‌پرده برخی از دیپلمات‌های اروپایی حاکی از آن است که ادامه‌دار شدن جنگ ارزش فشارهای اقتصادی که به مردم داخل این کشورها وارد می‌شود را ندارد؛ آن هم زمانی که به دلیل همه‌گیری کرونا، این کشورها از قبل از شروع جنگ درگیر تورم و افزایش قیمت انرژی بوده‌اند. هر چه جنگ طولانی‌تر شود احتمال وقوع رکود اقتصادی در اروپا نیز بیشتر می‌شود. البته آنچه که برای اوکراینی‌ها اهمیت فراوانی دارد، نظر آمریکاست. بایدن که در روزهای اول جنگ، پوتین را مجرم جنگی خوانده و به تغییر رژیم در مسکو اشاره کرده بود، اما در نهایت از فرستادن سامانه موشکی دوربرد که بتوان با آن از داخل اوکراین، خاک روسیه را هدف قرار داد، امتناع کرد؛ سامانه‌های موشکی‌ای که زلنسکی برای پیشروی در جنگ به آنها نیاز دارد. این اقدامات می‌تواند هدف آمریکا برای دفاع از استقلال و حق حاکمیت اوکراین را زیر سوال ببرد اما نشان می‌دهد که غرب هیچ تمایلی برای رویارویی نظامی مستقیم با روسیه را ندارد. فرسایشی شدن جنگ و تاثیر آن در کمبود مواد غذایی، افزایش تورم و هزینه انرژی می‌توانند عواملی باشند که کشورها استراتژی خود در مقابل روسیه را تغییر دهند. غرب تاکنون وعده‌های بسیاری در حمایت از اوکراین داده اما در عمل محتاطانه‌تر رفتار کرده است. با اینکه اتحاد آمریکا و اروپا در حمایت از اوکراین منسجم باقی مانده اما ادامه‌دار شدن جنگ می‌تواند شکاف میان آنها را بیشتر کند. اوکراین در شرایط سختی قرار دارد. مهمات آنها رو به پایان است، سربازان بسیاری را از دست داده‌اند و اگر همانطور که زلنسکی می‌خواهد جنگ تا زمستان تمام شود، دو سه ماه سختی در انتظارشان خواهد بود؛ مدت‌زمانی که ممکن است اوکراین در آن مناطق بیشتری را از دست بدهد. تحلیل‌گران نظامی سناریوهای مختلفی را درباره عواقب طولانی‌تر شدن جنگ ارائه می‌دهند اما تصور پیروزی برای هر کدام از طرفین پیچیده است. ماریا زولکینا، یکی از تحلیل‌گران اتاق فکر اوکراینی به نام «بنیاد ابتکارات دموکراتیک» در گفت‌وگو با شبکه ای‌بی‌سی می‌گوید: «این جنگی نیست که طی چند هفته تمام شود». به گفته زولکینا خوش‌بینانه‌ترین سناریو این است که جنگ تا پایان امسال تمام شود.
برنده و بازنده
حملات روسیه زمانی تمام می‌شود که ولادیمیر پوتین تصرف تمام مناطق مورد نظر خود را به پایان برساند. راد تورنتون از دپارتمان تحقیقات دفاعی در دانشگاه کینگز کالج لندن می‌گوید که تاریخ نشان داده جنگ هیچ‌وقت طبق برنامه پیش نمی‌رود. تورنتون می‌گوید که جنگ جهانی اول قرار بود تا کریسمس 1914 تمام شود اما تا 4 سال بعد ادامه یافت. جنگ جهانی دوم نیز 5 سال طول کشید. کارشناسان میگویند که این جنگ تا زمانی که پوتین بر سر قدرت باشد و شاید تا مدتی بعد از او نیز ادامه پیدا کند. ازسوی دیگر پیروزی در جنگ برای اوکراینی‌ها می‌تواند به معنای بازپس‌گیری دونباس باشد. طبق تحقیقات زولینکا 41درصد از مردم، پیروزی اوکراین در جنگ را خروج کامل سربازان روسی از تمام مناطق تصرف‌شده می‌دانند. 41 درصد دیگر، نابودی کامل ارتش روسیه و سقوط حکومت آن. اگر ادامه جنگ برای روسیه دشوارتر شود، ممکن است با استفاده از موشک‌های دوربرد غیرنظامیان را هدف قرار دهند تا به آنها نشان دهند که هیچ مکانی در اوکراین امن نیست. زلنسکی در سخنرانی‌های ویدیویی خود با رهبران جهان به گونه‌ای صحبت می‌کند که اگر آمریکا و متحدانش به حمایت‌های خود ادامه دهند، اوکراین قدرت نظامی بیشتری پیدا می‌کند و می‌تواند برای بازپس‌گیری مناطق از دست رفته اقدام کند. اما با این حال فرا رسیدن فصل زمستان می‌تواند برای روس‌ها مزیت‌هایی ایجاد کند تا ادامه جنگ برای اوکراینی‌ها غیرممکن شود. اگر روسیه یکی از نیروگاه‌های برق و گرمایش خانه‌ها را هدف قرار دهد، زندگی در سرما برای اوکراینی‌ها غیرقابل تحمل می‌شود. در نتیجه افکار عمومی فشار بیشتری برای آتش‌بس می‌آورند. تحقیقات زولکینا نشان می‌دهد که 90درصد اوکراینی‌ها معتقدند کشورشان می‌تواند برنده این جنگ باشد. آنچه از روند ادامه جنگ پیداست این است که تا زمانی که هر دو طرف فکر می‌کنند همچنان می‌توانند در میدان جنگ دستاوردهایی داشته باشند، هیچ‌کدام از آنها عجله‌ای برای بازگشت به میز مذاکره را ندارند. برخی از کارشناسان معتقدند که برای پیش‌بینی پایان جنگ که چند ماه یا چند سال طول می‌کشد، هنوز زود است. با وجود آنکه رهبران فرانسه، ایتالیا و آلمان برای آماده کردن افکار عمومی نسبت به آتش‌بس و برقراری صلح تلاش می‌کنند اما ولودیمیر زلنسکی با اعلام اینکه می‌خواهد جنگ را تا قبل از زمستان تمام کند، به دنبال افزایش تلاش آنها برای ارسال کمک‌های نظامی بیشتری است.
اثر تحریم‌ها بر روسیه
رهبران کشورهای عضو گروه G7 به تازگی اعلام کردند به دنبال طرحی برای تعیین سقف قیمت برای نفت و گاز روسیه هستند تا ممنوعیت‌های بیشتری را روی صادرات انرژی این کشور اعمال کنند. تحریم و ممنوعیت واردات انرژی از روسیه به منظور کاهش درآمدهای نفتی این کشور و استفاده از آن در درگیری‌های نظامی است. تحریم‌های اعمال شده در حال حاضر بر اقتصاد و توانایی نظامی روسیه از جمله محدودیت واردات میکروچیپ روی توانایی تولید و تعمیر تانک‌ها تاثیر گذاشته است. میلیاردها دلار از دارایی‌های روسیه در خارج از خاک این کشور مسدود شده و کاهش روابط اقتصادی باعث شده بسیاری از شهروندان روسی شغل خود را از دست بدهند. از سوی دیگر اعمال هر گونه تحریمی از سوی غرب علیه روسیه حاوی یک پیام حمایتی برای اوکراین است. هنوز نمی‌توان گفت که اعمال تحریم چه تاثیری در روند ادامه جنگ می‌گذارد و پوتین چه هزینه‌ای برای این جنگ می‌پردازد. به گزارش نیویورک‌تایمز، استراتژی اعمال تحریم‌ها از جنگ جهانی دوم آغاز شده است. از این استراتژی در برابر تعدادی از کشورها مانند آفریقای جنوبی، اتحادیه جماهیر شوروی، کوبا، ونزوئلا، کره شمالی و ایران استفاده شده است. استراژی‌ای که به‌کارگیری آن بسیار راحت‌تر از درگیری مستقیم نظامی است و در عین حال به رویکرد سیاست داخلی غرب کمک می‌کند تا به شهروندان خود نشان دهند که در برابر ظلم جهانی بی‌عمل نمی‌ایستند. مشکل این است که تحریم‌ها از لحاظ تاریخی هیچ تاثیری در تغییر رژیم حکومت‌ها نداشته‌اند. تحریم‌ها به تنهایی نمی‌توانند روسیه را به زانو درآورند. تا زمانی که اروپایی‌ها به نفت و گاز روسیه وابسته‌اند، روسیه می‌تواند روی درآمد چشم‌گیر خود از آن حساب کند. درخواست روسیه برای دریافت هزینه انرژی صادراتی به روبل نشان‌دهنده روابط گره‌خورده این کشور با اروپاست.
پناهجویان منتظر
آمار سازمان ملل نشان می‌دهد که از آغاز حمله روسیه به اوکراین، حداقل 12 میلیون نفر آواره شده‌اند. بیش از 5 میلیون نفر به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند و 7 میلیون نفر بی‌خانمان شده‌اند. از حالا به بعد اوکراینی‌ها در سایه وحشت از تداوم حمله روسیه زندگی می‌کنند. بحران پناهجویان اوکراین، تاکنون بزرگترین بحران مهاجرتی در اروپاست که شیوه برخورد با آن، آینده اروپا و دموکراسی را رقم می‌زند. سوالی که در ذهن خیلی‌ها وجود دارد این است که اروپا تا کی می‌تواند بحران پناهجویان را مدیریت کند؟ غرب تاکنون انعطاف بسیاری در برابر اوکراینی‌های بدون پاسپورت یا مدرک شناسایی که از خانه‌هایشان فرار کرده‌اند، نشان داده است. اما حمایت‌های کوتاه‌مدت به معنی پذیرفته شدن پناهندگی آنها نیست. تامین سرپناه بزرگترین مشکل برای کشورهای مقصد است. اینکه اروپایی‌ها به طور موقت از پناهجویان اوکراینی در خانه‌هایشان میزبانی کنند یک مسئله است اما از سوی دیگر اروپا نیاز دارد برای اسکان آنها با توجه به محدودیت‌هایی که روی چوب و مصالح ساختمانی وجود دارد، خانه بسازد. آموزش، نگرانی دیگری است. بعضی از دانش‌آموزان در کشورهای میزبان از طریق آنلاین تحصیل می‌کنند اما با شروع فصل تابستان آنها برای بازی و سرگرمی به فضا نیاز دارند که دولت‌های اروپایی باید در نظر بگیرند. تعداد پناهجویان برخی از کشورهای هم‌مرز با اوکراین مانند لهستان، مجارستان و رومانی برابر با تعداد جمعیت آنهاست. اگر جنگ ادامه‌دار شود، پیدا کردن شغل برای پناهجویان بسیار سخت‌تر می‌شود. اروپا نیاز دارد روند دیجیتالی بررسی هویت اوکراینی‌ها را سرعت دهد و پناهجویان اوکراینی را از دیگر پناهجویان غیراروپایی جدا کند. آنهایی که در اروپا باقی می‌مانند باید دیگر نه به عنوان مهمان بلکه به عنوان عضوی از جامعه کشور میزبان پذیرفته شوند. آن دسته از پناهجویانی که می‌خواهند بعد از جنگ برای بازسازی شهرهای از بین رفته به اوکراین برگردند، به حمایت دیگر دولت‌ها نیاز دارند.
کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین
از آغاز جنگ تاکنون کشورهای بسیاری برای ارسال کمک‌های مالی و تسلیحاتی وعده داده‌اند. اوکراین تاکنون میلیاردها دلار سلاح و تجهیزات نظامی از دست‌کم 28 کشور دریافت کرده است. 25 کشور کمک‌کننده از اعضای ناتو هستند که در میان آنها، آمریکا و انگلیس تسلیحات پیشرفته‌تری شامل سامانه‌های موشک‌انداز چندگانه را در اختیار اوکراین قرار داده‌اند. علاوه بر آنها می‌توان به کمک‌های استرالیا، بلژیک، کانادا، کرواسی، کشورهای اسکاندیناوی و بالتیک نیز اشاره کرد. کمک‌های نظامی دریافتی اوکراین شامل تسلیحاتی مانند توپخانه‌ها، سامانه‌های ضدهوایی، تانک‌ها، پهپادهای رزمی و شناسایی، بالگردهای تهاجمی، سلاح دستی، مهمات و زره بوده است. در میان تجهیزات نظامی ارسال شده می‌توان به سیستم‌های ضدهوایی دوش‌پرتاب، موشک‌های ضدکشتی، موشک‌های استینگر و موشک‌های ضدتانک جاولین و موشک ضدتانک میلان نیز اشاره کرد. در ادامه به برخی از کمک‌های نظامی فرستاده‌شده به اوکراین اشاره شده است: آمریکا 72 توپ هویتزر 155 میلیمتری و 72 خودروی تاکتیکی برای حمل آنها، 144هزار مهمات و بیش از 120 پهپاد تاکتیکی «فینکس گوست» ارسال کرده که نیروی هوایی آمریکا بر اساس نیاز اوکراین آنها را طراحی کرده است. استونی و نروژ نیز برای اوکراین توپ‌های هویتزر ارسال کرده‌اند. انگلستان برای اوکراین خودروهای زرهی ماستیف را فرستاد. ترکیه پهپادهای بایراکتار BT2 را ارسال کرد که از آنها در درگیری‌های سوریه، ناگورنو- قره‌باغ، عراق و لیبی هم استفاده شده بود. آمریکا و جمهوری‌چک برای اوکراین تعدادی بالگردهای تهاجمی میل-24 فرستادند. ارزش کمک‌های نظامی کانادا به اوکراین از فوریه 2022 تاکنون به 208 میلیون دلار رسیده است. دولت فدرال تاکنون چندین قبضه توپخانه سنگین هویتزر 777 به همراه 20هزار مهمات مربوطه را برای نیروهای دفاعی اوکراین در منطقه دونباس ارسال کرده است. دوربین‌های پهپادی، تفنگ، مهمات، تصاویر ماهواره‌ای با کیفیت بالا، سیستم‌های پرتاب‌کننده موشک، هزاران نارنجک دستی و دو فروند هواپیمای تاکیتکی نیز ارسال شده‌اند. دولت آلمان، اسپانیا و فرانسه نیز کمک‌های زیادی به اوکراین ارسال کرده‌اند. برخی از کشورها نقل و انتقالات خود را مخفیانه نگه داشته‌اند و برخی دیگر به تمام وعده‌های خود برای فرستادن تسلیحات نظامی به اوکراین عمل نکرده‌اند. با وجود آنکه اوکراین تاکنون کمک‌های نظامی بسیاری را از غرب دریافت کرده اما کی‌یف همچنان می‌گوید که برتری نظامی نیروهای روسیه خیلی بیشتر است. ادامه‌دار شدن جنگ نیاز اوکراین به دریافت حمایت‌های ممتد نظامی از غرب را بیشتر می‌کند.
