همکاری دو دشمن دیرینه؟

ممکن است طالبان مخفیگاه الظواهری را لو داده باشند

چند نکته درباره کشته شدن ایمن الظواهری، مغز متفکر القاعده حایز اهمیت است. نخست، زمان انجام عملیات ترور او و دوم مخفی‌‌شدن او در کابل است. این حمله هم‌زمانی معناداری با مذاکراتی دارد که بین طالبان و آمریکا درخصوص آزادسازی منابع مالی بلوکه‌شده افغانستان در بانک‌‌های آمریکا در جریان بود. با نظر گرفتن این رخداد، به هیچ عنوان بعید نیست که عناصری در طالبان با اطلاع یا بدون اطلاع مقامات ارشد این گروه، در یک همکاری اطلاعاتی با آمریکا، خانه امن ایمن الظواهری را لو داده باشند. این نکته را هم در نظر بگیرید که آمریکایی‌‌ها یک‌سال پیش از افغانستان خارج شدند بنابراین به هیچ عنوان بعید نیست که این اطلاعات از طریق عناصری در طالبان به دست آمریکایی‌‌ها رسیده است. اگر این همکاری با اطلاع مقامات ارشد طالبان صورت گرفته باشد، می‌‌شود گفت طالبان قصد داشته با این همکاری، درخصوص آزاد‌‌شدن پول‌‌های افغانستان در بانک‌‌های آمریکایی، از آمریکا امتیاز بگیرد. اگر هم این همکاری بدون اطلاع مقامات ارشد طالبان رخ داده باشد و عناصری از درون طالبان این اطلاعات را به آمریکایی‌‌ها داده باشند، می‌‌توان گفت که باید منتظر اختلافاتی اساسی در درون طالبان میان نیروهای میانه‌‌رو‌‌تر طالبان با شبکه‌‌حقانی -که نزدیک‌‌ترین گروه به القاعده بوده است- باشیم. به‌نظر می‌‌رسد حداقل عناصری در طالبان به این نتیجه رسیده‌‌اند که بدون برخی همکاری‌‌ها با آمریکا نمی‌توانند قدرت خود را در افغانستان تثبیت کرده و به منابع مالی خارجی خود دست یابند. این نوع همکاری بسیار عجیب و یک چرخش تمام‌عیار از سوی طالبان محسوب می‌‌شود؛ به این معنا که طالبان با کشوری وارد همکاری ضدتروریستی شده که در گذشته سال‌های زیادی ضد نیروهایش جنگیده و آمریکا برای سالیان‌سال طالبان را یک گروه تروریستی به‌حساب آورده است. و اما خانه‌‌ای که الظواهری در آن سکونت داشت و مکان اختفایش نیز بسیار حایز اهمیت است. الظواهری در خانه‌‌ای حضور داشت که در منطقه‌‌ای واقع شده بود که به مکان سفارت آمریکا و انگلیس در کابل بسیار نزدیک بود. این نشان می‌‌دهد که الظواهری با امنیت خاطر و اعتماد‌به‌نفس خاصی در آن منطقه سکنی گزید؛ گویی از امنیت خود مطمئن بود. این درحالی‌است که الظواهری با محتاط بودن و سال‌‌ها زندگی کردن به صورت مخفی، مشهور بود. همه تحلیل‌گران امنیتی برای سال‌‌ها معتقد بودند که الظواهری در نقطه‌‌ای در مرز پاکستان مخفی شده، بنابراین حضورش در کابل نشان می‌‌دهد که او از پاکستان به افغانستان منتقل شده و تمام مسیر از مرز افغانستان و پاکستان را با فراغ بال و امنیت خاطر طی کرده است. این واقعیت نیز دو نتیجه می‌‌تواند داشته باشد. نخست اینکه در انتقال از پاکستان به کابل به او کمک شده‌‌ و کدام شبکه غیر از شبکه حقانی است که می‌‌‌‌تواند چنین کمکی به الظواهری بکند؟ چراکه شبکه حقانی در پاکستان شبکه‌‌ای گسترده دارد و حالا در دولت طالبان نیز سهیم قدرت شده است. البته هنوز مشخص نیست که او چه زمانی از مرز پاکستان به سمت افغانستان حرکت کرده است، اما این اقدام الظواهری برای سکنی‌‌گزینی در کابل نشان می‌‌‌‌دهد که او احتمالا فکر می‌‌کرده حالا که طالبان در افغانستان قدرت را در دست دارد، بنابراین او نیز امن خواهد بود. نکته بسیار مهم دیگر این است که طی کردن این مسیر طولانی از پاکستان به کابل توسط الظواهری نشان‌دهنده‌‌ این واقعیت فضای عمومی در افغانستان بعد از به‌قدرت رسیدن طالبان، به‌گونه‌‌ای است که گروه‌‌های تروریستی نظیر القاعده نه‌تنها آن را فضایی خطرآفرین نمی‌‌بینند بلکه تا حدودی احساس امنیت نیز می‌‌کنند.