فرار روز قبل از سقوط بزرگ
آخرین خبرهای اقتصادی ایران و دنیا
ثشاهد چگونه باعث سقوط سرمایه خانواده شهدا شد
آرام آرام به دومین سال سقوط بزرگ بورس ایران نزدیک می‌شویم، در حالی که هنوز بازار سرمایه دچار رکود کسالت‌باری است که سبب ضرر و زیان افراد زیادی شده است، اما این ضرر و زیان برای همه یکسان نیست. برخی از حقوقی‌ها در روزهای قبل از سقوط بزرگ دست به اقدامات عجیبی زدند و گویی که از ماجرای سقوط مطلع بودند، فرار را بر قرار ترجیح دادند. بر همین اساس، این شائبه را در بین کارشناسان و فعالان بازار سرمایه ایجاد کرده که گویی سقوط بورس، علاوه بر رشد آن، یک برنامه دقیق از سوی دولت روحانی با هماهنگی حقوقی‌های بزرگ بوده است. چراکه دقیقا چند روز قبل از سقوط، بسیاری از حقوقی‌ها اقدام به فروش سهام خود در بالاترین قیمت کردند. هرچند که امروز بر کسی پوشیده نیست که حباب بورس در سال 99 نتیجه دست‌اندازی دولت روحانی در بورس برای جبران کمبودهای آن دولت بود، اما این فروش و خروج حقوقی‌ها از سهام در برخی از شرکت‌ها، آشکارا گویای هماهنگی بین دولت و حقوقی است. یکی از شرکت‌هایی که برای این مساله گواه مناسبی است، شرکت سرمایه‌گذاری شاهد با نماد «ثشاهد» است که در سال 99 طی شش ماه از قیمت حدود 450 تومان به رقم عجیب حدود 9هزار تومان رسید. عمده این افزایش قیمت تبلیغی بود که ذی‌نفعان این سهم انجام دادند و مخاطبان را به خرید سهم ترغیب می‌کردند و حتی برای این کار برخی از نماینده‌های مجلس را نیز با خود همراه کرده بودند، اما جالب اینجاست که در ایامی که برای خرید سهام تبلیغ می‌شد، حقوقی‌های شرکت نزدیک به 500 میلیون سهم را در روزهای منتهی به سقوط بزرگ فروختند و تنها سه روز قبل از سقوط بیش از 60 میلیون سهم به مردم ازهمه‌جابی‌خبر در بالاترین قیمت سهم فروخته شد. همین مساله سبب شد تا اعتراض زیادی پیرامون سقوط این سهم رخ دهد و موضوع به تحصن و اعتراض خیابانی کشیده شود. در نهایت بنیاد شهید برای جبران بخشی از ضرروزیان خانواده شهدا با اخذ تعهد از عدم پیگیری قضایی، به واگذاری سهام به آنها اقدام کند اما بعد از واگذاری نماد سهم را متوقف کرد و بعد از بازگشایی مجدد، قیمت سهم دوبرابر سقوط کرد و در نهایت از سال 99 تا به امروز قیمت سهام ثشاهد حدود 12 برابر کاهش یافته و ضرر سنگینی را متوجه سهامدارن خود کرد. در حالی که حقوقی‌های شرکت در زمان مناسب اقدام به فروش سهام کرده بودند و تقریبا تنها سهام مدیریتی خود را نگه‌داشتند. حال آنکه این شرکت دارای زیرمجموعه‌های بزرگی از جمله شرکت‌های نفتی، کشاورزی و بانکی است و سودآوری مناسبی دارد.یک‌سال پیش در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری، قاضی‌زاده‌هاشمی، یکی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری که امروز رئیس بنیاد شهید است، وعده داده بود که سه روزه مشکل بورس را حل خواهد کرد. امروز او رئیس بنیادی است که دارای چندین شرکت بزرگ بورسی است و بعضا دارای شرایط نامناسبی بوده و اغلب با مشکلاتی مواجه هستند. از این‌ها گذشته، وضعیت سهم برخی از شرکت‌های زیرمجموعه او در وضعیتی قرار دارند که اعتراضات زیادی را در پی داشته است تاجایی که چندین بار این اعتراضات به خیابان‌ها و تحصن انجامیده است و وعده حل سه‌روزه او به نارکاآمدی مدیریت شرکت‌های زیرمجموعه ختم شده است. در بازار سرمایه، برخی از شرکت‌های بورسی بعضا با حواشی زیادی مواجهه هستند. عامل اصلی این حواشی به وضعیت سهام، شفافیت و اتفاق‌های پیرامون قیمت سهام باز می‌گردد. شرکت سرمایه‌گذاری شاهد با نماد «ثشاهد» در بازار سرمایه یکی از شرکت‌هایی است که همواره با نارضایتی سهامداران همراه بوده و در دو سال گذشته تنها سهمی بوده که اختصاصا برای آن پیگیری قضایی صادر شده و سه بار سهامدارانش تحصن، اعتراض و تجمع کردند. در حالی که برای هیچ شرکتی تا این اندازه در دو سال گذشته و با وجود سقوط بورس، اعتراض وجود نداشته و حتی نسبت به وضعیت کلی بازار نیز معترض بیشتری داشته است. بخش اصلی این اعتراضات به عملکرد شرکت، وعده‌های مدیران آن و همچنین نوسانات قیمتی سهام باز می‌گردد. قیمت سهام شرکت در 22 مرداد 1399 که آخرین روز از اوج بورس بوده و از این روز بازار نزولی شد، مبلغ 8 هزار400 تومان بوده ولی امروز به رقم 721 تومان رسیده و در واقع از مرداد 1399 تا امروز تقریبا 12 برابر افت کرده است. در حالی که تمامی دارایی‌های غیرمولد کشور رشد چندده‌درصدی را تجربه کرده‌اند. اما ارزش دارایی سهامداران این شرکت 12 برابر سقوط کرده است. از طرف دیگر این شرکت دارای توابع و شرکت‌های زیرمجموعه بزرگ بورسی و غیربورسی است و همچنین یکی از سهامداران مهم یکی از بانک‌های خصوصی نیز هست. در مجموع این شرکت‌ها دارای چندین هزار میلیارد دارایی بوده و تقریبا همه آنها سودده هستند و خود شرکت نیز سودآوری مناسبی دارد. به عنوان نمونه در سال گذشته سود واقعی شرکت 1397 ریال بوده که 10 درصد از آن یعنی 140 ریال را بین سهامداران توزیع کرده است. پس مشکل کجاست؟ چرا سهامداران اعتراض دارند و چرا قیمت سهام شرکت با وجود سودآور بودن کاهش 12 برابری را تجربه کرده است.
فروش 446 میلیون سهم روز قبل از سقوط بزرگ
همواره قیمت سهام شرکت سرمایه‌گذاری شاهد وابسته به بیناد شهید که در بورس با نماد «ثشاهد» معامله می‌شود در 10 سال گذشته روی کانال 100 تومان بوده است. عملکرد این شرکت هر چه بود به زحمت قیمت سهام این شرکت به کانال 200 تومان ورود می‌کرد. سهامداران این شرکت نیز به این رویه عادت داشتند. اما اتفاق نادری در پنچ ماهه نخست سال 1399 برای سهام این شرکت افتاد که البته در راستای کلیت بازار بورس ایران بود و با جهش قیمتی عجیبی از 428 تومان در ابتدای سال 1399 ناگهان به رقم نجومی و شگفت‌انگیز 8هزار و 490 تومان رسید و در تاریخ 26 مرداد 1399 که ایام سقوط بزرگ بورس بود، معامله شد. در آن تاریخ مدیران شرکت همواره در فضای رسانه‌ای به تبلیغ سهام شرکت پرداخته و از آینده درخشان شرکت در مطبوعات سخن گفتند و ثشاهد را شرکتی با سودآوری بالا معرفی کرده و خانواده شهدا را تشویق به خرید سهام کردند و حتی برخی از شنیده‌ها حکایت دارد که به برخی از خانواده‌های شهدا تسهیلات اعطا شده بود تا سهام این شرکت را خریداری کنند، اما با وجود این همه تبلیغ، در روزهای قبل از سقوط بازار، سهامدار عمده شرکت و حقوقی‌های آن، اقدام به فروش سهام کردند. در حقیقت یکی از موضوعات بسیار مهم و متناقض رفتار مدیران شرکت، میزان خرید و فروش سهام، حقوقی‌ها و سهامداران عمده این شرکت است. از ابتدای سال تا اواخر تیر 1399 حقوقی‌های شرکت حدود 94 میلیون سهام این شرکت را در چندین نوبت خریداری کردند، اما در مقابل در ماه‌های پایانی منتهی به ابتدای شهریور 1399 بالغ بر 446 میلیون سهم را به خانواده شهدا فروختند که اغلب با قیمت روی محدوده 8هزار تومان بود. یعنی در این ایام، سهامداران عمده و حقوقی سهام خود را خالی کردند و نکته جالب‌تر اینکه 61 میلیون سهم را فقط طی روزهای 21 تا 22 مرداد 1399 یعنی طی سه روز قبل از شروع سقوط بورس سهام خود را در بالاترین قیمت به سهامداران خرد و خانواده شهدا فروخته و از بازار خارج شدند و سهامداران خود را در بالاترین نقطه قیمتی رها کردند. بعد از این تاریخ اعتراضات سهامداران شروع شد.
ماجرای گرفتن تعهد کتبی از سهامداران
اعتراض به عملکرد بنیاد شهید و شرکت‌های بنیاد موضوع جدیدی نیست. در سال 1392 اعتراض چنان به بنیاد شهید بالا گرفت که مجلس طرح تحقیق و تفحص از بنیاد شهید را در خرداد 1392 کلید زد، هرچند تاکنون گزارشی از آن منتشر نشده، اما در آن تاریخ 20 نماینده مجلس شکایتی را علیه بنیاد تنظیم کرده و خانواده شهدا و ایثارگران از آنها حمایت کرده بودند، با این وصف همواره اعتراض سهامداران شرکت‌های بنیاد شهید به عملکرد خود بنیاد و شرکت‌های زیرمجموعه وجود داشت. بعد از سقوط قیمت سهام شرکت، اعتراضات رنگ دیگری به خود گرفته و بر اثر سقوط سهام شرکت از 8400 تومان در سال 1400، خانواده شهدا اقدام به پیگیری قضایی کرده و برای مشکلات پیرامونی برخی از افراد پرونده قضایی تشکیل دادند. شرکت در واکنش به این شکایات و اعتراضات، تصمیم گرفت برخی از زیان خانواده شهدا را جبران کند. در آن تاریخ از خانواده شهدا تعهد گرفتند که این افراد سهام دریافت کرده و هیچ اعتراضی نداشته و شکایت خود را پس گرفته‌اند. این تعهدنامه به گونه‌ای طراحی شده بود که هرگونه پیگیری قضایی از خانواده شهدا را از آنها گرفته بود. «اینجانب… فرزند شهید… به کد ملی… و کد سهامداری… موسسه اندوخته شاهد بدین‌وسیله با دریافت تعداد… سهم بورسی شرکت شاهد (سهام جبرانی) بابت تغییرات ارزش واحد سهمی خریداری شده در سال ۱۳۹۹ اعلام و اذعان می‌دارم در خصوص تغییرات قیمتی ایجادشده، کاهش ارزش واحد سهمی هیچ‌گونه ادعایی اعم از حقیقی، حقوقی، قضایی، کیفری و... نداشته و ندارم و در ارتباط با معانی مذکور حق هرگونه شکایت و ادعای احتمالی را از خود سلب و ساقط می‌نمایم.» نکته جالب‌تر اینکه بعد از واگذاری این سهام تعهدی، جلوی فروش سهام را در آن مقطع گرفته و بعد از مدتی باز شد. در آن تاریخ قیمت سهام حدود 1400 تومان بود و بعد از آن واگذاری تا امروز مجددا قیمت سهام دوبرابر سقوط کرده و به قیمت حدود 700 تومان تنزل یافته است. در حال حاضر نیز بسیاری از سهامداران این شرکت به رویه سهامداری این شرکت اعتراض دارند.
