نماینـده ایـران

بررسی کارنامه نمایندگان ایران در سازمان ملل متحد در سالروز تاسیس این سازمان

از ۵ اردیبهشت ۱۳۲۴ تا ۴ تیر ۱۳۲۴ که نمایندگان ۵۱ کشور جهان در اجلاس سان‌فرانسیسکو برای تاسیس سازمان ملل متحد توافق کردند، مقرر شد که پس از چهارماه منشور ملل متحد لازم‌الاجرا شود و بر همین اساس چهارشنبه چهارم آبان ۱۳۲۴ برابر با ۲۶ اکتبر ۱۹۴۵ روز تاسیس سازمان ملل متحد محسوب شده و هر ساله توسط این سازمان جشن گرفته می‌شود. ایران به‌عنوان یکی از ۵۱ کشور مؤسس سازمان ملل متحد که طی دو جنگ جهانی با وجود اعلام بی‌طرفی توسط طرف‌های درگیر به اشغال درآمده بود، اهمیت زیادی برای این سازمان قائل بود و امیدوار بود برخلاف سازمان پیشین که جامعه ملل نام داشت، این سازمان بتواند از صلح و امنیت بین‌المللی به‌طور شایسته‌ای حمایت کند و مانع از دست‌اندازی قدرت‌های بزرگ به استقلال و تمامیت ارضی دیگر کشورها شود. ایران از سازمان ملل انتظار داشت که به اشغال ایران توسط متفقین پایان دهد به‌ویژه اتحاد جماهیر شوروی به رهبری استالین دستور تشکیل دو حکومت خودمختار وابسته به شوروی را در داخل خاک ایران داده بود و ضمن عدم ترک اشغال ایران به تهران برای به رسمیت شناختن این دو حکومت دست‌نشانده به رهبری سیدجعفر پیشه‌وری و قاضی محمد فشار می‌آورد. به همین خاطر هیئت نمایندگی ایران نخستین اجلاس را با گروهی از زبده‌ترین و فرهیخته‌ترین رجال سیاسی وقت ایران برعهده داشتند. هیئت نمایندگی ایران به ریاست سیدمصطفی عدل در کنفرانس سان‌فرانسیسکو شرکت کرد و دکتر قاسم غنی، باقر کاظمی، علی‌اکبر سیاسی و نصرالله انتظام دیگر اعضای این هیئت بودند. سیدمصطفی عدل، ملقب به منصورالسلطنه حقوقدان و سیاستمدار برجسته ایرانی که ریاست هیئت را برعهده داشت تجربه چند دوره وزارت عدلیه و فرهنگ را نیز برعهده داشت و در زمان رضاشاه از رجال نزدیک به وی بود. وی از نخستین استادان حقوق ایران بود که در کنار علی‌اکبر داور در پی‌ریزی دادگستری نوین ایران در دوران رضاشاه نقش مهمی را ایفا کرده و دو بار وزیر فرهنگ و دو بار وزیر دادگستری در دوره پهلوی اول را برعهده داشت و مدتی که سفیر ایران در ژنو بود، ریاست صدمین دوره اجلاسیه شورای جامعه ملل را نیز عهده‌دار شد. سیدمصطفی عدل به نمایندگی از ایران در اجلاس سان‌فرانسیسکو منشور سازمان ملل را امضاء کرد و در این کنفرانس نطق مفصلی به زبان فرانسه در مورد تخلیه ایران و پرداخت خسارات ناشی از جنگ ایران کرد و بعد در نخستین مجمع عمومی سازمان ملل متحد حضور به هم رسانده، درباره حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور تلاش بسیار کرد.

نخستین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در دی‌ماه ۱۳۲۴ در شهر لندن برگزار شد. سیدحسن تقی‌زاده، رجل طراز اول نهضت مشروطیت در ایران و نماینده دور اول مجلس شورای ملی که با تجربه به چند دهه فعالیت سیاسی و علمی و فرهنگی در آمریکا و انگلستان و آلمان، هفتمین دهه عمر خود را می‌گذراند، به‌عنوان سفیر ایران در لندن، ریاست هیئت نمایندگی ایران در نخستین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد را برعهده داشت و از این فرصت به‌خوبی برای بیان شکایت ایران در هشتمین جلسه مجمع عمومی استفاده کرد و گفت: «ایران کلیه امکاناتش را برای تحقق اهداف ملل متحد در اختیار متفقین گذاشت و به‌حق پل پیروزی لقب گرفت. در اطلاعیه مهم سران سه کشور در تهران، از خدمات و فداکاری‌های ملت ایران صریحاً یاد شده است... اجازه می‌خواهم چندکلمه‌ای درباره وضعیت کنونی ایران بگویم چراکه پای اصولی که موجودیت این سازمان را تشکیل می‌دهد، در میان است... نمی‌توانم به وضع نگران‌کننده‌ای که در ایران به وجود آمده است، اشاره نکنم. شما می‌دانید که ایران، با مشکلات بزرگی که جنبه بین‌المللی دارد، روبه‌رو است... این مشکلات، از نوع مندرج در ماده ۱۴ منشور است و می‌توان آن را در اجلاس کنونی تحت بررسی قرار دارد. چون هنوز از‌ امید رسیدن به راه‌حلی که تمامیت ارضی، استقلال سیاسی، منافع حیاتی و حقوق حاکمانه ملت کهن و صلح‌جوی ایران را تأمین نماید، دست نشسته‌ایم.»

نصرالله انتظام، باقر کاظمی، علی سهیلی، مصطفی عدل و عباسعلی خلعتبری در این اجلاس، تقی‌زاده را همراهی می‌کردند. از این جمع علی سهیلی بعدها نخست‌وزیر شد و عباسعلی خلعتبری آخرین وزیر امور خارجه دوران پهلوی بود و نصرالله انتظام به نمایندگی دائم ایران در نیویورک برگزیده و معرفی شد. انتظام که پس از ماموریت‌های کوتاه عدل و تقی‌زاده در واقع نخستین نماینده دائم ایران در این سازمان بود، نقش و جایگاه مهمی در این سازمان تازه‌تاسیس یافت. او در سال ۱۳۲۸ با ۳۲ رأی از مجموع ۵۴ رأی به ریاست مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. انتظام در کنفرانس سان‌فرانسیسکو نیز به‌عنوان یکی از اعضاء کمیسیون مقدماتی که وظیفه تدوین مقررات اجرای منشور سازمان ملل متحد و ارائه آن به نخستین مجمع عمومی را بر عهده داشت، برگزیده شده بود. در دوره ریاست او بر مجمع عمومی بود که کار تدوین منشور جهانی حقوق بشر تکمیل شد و به امضاء اعضای مجمع رسید. در دوران نمایندگی او، طرح تشکیل کشور اسرائیل در دستور کار سازمان ملل گذاشته شد و انتظام عضو کمیسیونی از نمایندگان یازده کشور بود که به قضیه فلسطین رسیدگی کردند. او در این کمیسیون با تقسیم فلسطین و تشکیل کشور اسرائیل مخالفت کرد و خواهان تشکیل دولتی واحد اما فدرال در فلسطین شد. در دوران نمایندگی انتظام محمدرضا پهلوی پادشاه وقت ایران نخستین رئیس حکومت ایران شد که در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرده است.

علیقلی اردلان که از سال ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۴ نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد را برعهده داشت، پیش از آن معاونت و سرپرست وزارت امورخارجه را برعهده داشت و پس از آن نیز چندین بار به وزارت و سفارت دست یافت و در سال ۱۳۵۷ آخرین وزیر دربار پهلوی پیش از سقوط بود. از وقایع مهم دوران او حضور دکتر محمد مصدق در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد و سخنرانی معروف‌اش خطاب به بریتانیا در مورد حق بهره‌برداری از نفت ایران بود.

جلال عبده، نماینده بعدی ایران که از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۸ این سمت را برعهده داشت، حقوقدانی برجسته بود. او به عنوان دادستان پس از سقوط رضاشاه محاکمه سرپاس مختاری و پزشک احمدی قاتلین آیت‌الله مدرس و فرخی‌یزدی را برعهده گرفت و در دوران حضورش در سازمان ملل مدتی از جانب این سازمان حکمران گینه نو غربی بود. علی عبده، مشت‌زن و بنیانگذار باشگاه پرسپولیس و بولینگ، برادر او بود.

مهدی وکیل به مدت دوازده سال از مرداد ۱۳۳۸ این سمت را برعهده داشت و در آذر ۱۳۵۰ جای خود را به فریدون هویدا برادر نخست‌وزیر داد. فریدون هویدا که به واسطه سفارت پدرش در لبنان و عربستان و سایر کشورهای عربی بخش عمده عمر خود را خارج از ایران گذرانده بود، پس از نخست‌وزیر شدن برادرش نیز به ماموریت در سازمان ملل گمارده شد و تا زمان سقوط سلطنت پهلوی این مسئولیت را برعهده داشت.

نمایندگی سازمان ملل پس از انقلاب اسلامی

نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد پس از وقوع انقلاب اسلامی اهمیت خود را برای مدت‌ها از دست داد که می‌تواند در بدبینی انقلابیون به سازمان‌های بین‌المللی و عدم شناخت آنان از اهمیت این سازمان ریشه داشته باشد. با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ برای مدت‌ها جمهوری اسلامی نماینده‌ای برای حضور در سازمان ملل متحد معرفی نکرد و این پست خالی بود. در این دوره که مصادف با آغاز جنگ ایران و عراق می‌باشد، علی شمس‌اردکانی، سفیر وقت ایران در کویت به‌عنوان نماینده ایران در سی‌وپنجمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد. محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر ایران نیز در ۲۶ مهر ۱۳۵۹ اولین کسی بود که بعد از انقلاب در مجمع عمومی سخنرانی کرد. او به‌جای تریبون عمومی از پشت میز ایران سخنرانی کرد و آثار شکنجه بر کف پایش به جامانده از دوران پهلوی را نشان داد.

زمانی که در ۱۶ دی‌ماه ۱۳۶۰ سعید رجایی‌خراسانی برای این سمت انتخاب شد، این پست مدت‌ها بود که خالی مانده بود. آسوشیتدپرس درباره انتخاب رجایی‌خراسانی گزارش داد: «یک مدیر پیشین رادیو ایران که دارای دکترای فلسفه اسلامی است، به‌عنوان سفیر جدید ایران در سازمان ملل متحد معرفی شد و بدین ترتیب این پست که هجده ماه خالی بود، پر شد. سعید رجایی خراسانی چهل‌وپنج ساله، طی مراسم کوتاهی اعتبارنامه خود را به عنوان رئیس هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد تسلیم دبیرکل سازمان ملل متحد کرد. در تماسی که راجع به پذیرش نماینده جدید ایران در سازمان ملل متحد با مسئولان جمهوری اسلامی داشتیم، مطلع شدیم که آقای سعید رجایی مدت‌ها استاد و احتمالاً رئیس دانشگاه کرمان بوده و از همین دانشگاه مامور خدمت در وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بوده است.» او تا دی ۱۳۶۶ این مسئولیت را برعهده داشت و آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۶۶ در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد.

سیدمحمودسادات مادرشاهی که از سفیران ایران در مکزیک و بولیوی و امارات متحده عربی بود، از دی ۱۳۶۶ تا مرداد ۱۳۶۷ این مسئولیت را برعهده داشت. بعد از آیت‌الله خامنه‌ای تا سال‌ها رئیس دولت در سازمان ملل حضور پیدا نکرد و علی‌اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه در شورای امنیت و مجمع عمومی به‌ویژه در مورد جنگ ایران و عراق حضور پیدا می‌کرد.

محمدجعفر امیرمحلاتی، فرزند آیت‌الله محلاتی و استاد مطالعات اسلامی از مرداد ۱۳۶۷ تا فروردین ۱۳۶۸ و غلامعلی خوشرو، فروردین ۱۳۶۸ تا شهریور ۱۳۶۸ این مسئولیت را برعهده داشتند تا اینکه در ۲۳ شهریور ۱۳۶۸ ایران کمال خرازی را برای این مسئولیت معرفی کرد و این برای نخستین بار بود که به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی به اهمیت این نمایندگی پی برده و دیپلماتی برجسته را برای آن منصوب می‌کرد. کمال خرازی که تا پیش از این دبیر ستاد تبلیغات جنگ و ریاست خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران را برعهده داشت، دارای روابط نزدیک‌تری با رهبران جمهوری اسلامی بود و به همین خاطر به شکل بهتری می‌توانست این مسئولیت را اداره کند. با انتخاب سیدمحمدخاتمی به‌عنوان رئیس‌جمهور، کمال خرازی سکاندار هدایت وزارت امور خارجه شد و نمایندگی ایران در سازمان ملل را به محمدهادی نژادحسینیان سپرد. نژاد حسینیان پیش از آن مسئولیت وزارت راه و ترابری، وزارت صنایع سنگین، معاونت مهندسی و طرح‌های وزارت نفت و معاونت امور بین‌الملل وزارت نفت را برعهده داشت. این شیوه نیز پیشتر در دوران پهلوی معمول بود که نمایندگان ایران در سازمان ملل از سابقه وزارت برخوردار بودند و دسترسی و آشنایی کافی با ساختار قدرت را داشتند. در دوران نمایندگی نژادحسینیان، سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور ایران دو بار در مجمع عمومی سخنرانی کرد و با طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها بیش از هر رئیس دولت دیگری بعد از انقلاب بر افکار عمومی دنیا تاثیر گذاشت.

با وجود اینکه نژادحسینیان مقامی عالیرتبه بود که به نمایندگی ایران در سازمان ملل منصوب شده بود اما به نظر می‌رسد دولت سیدمحمد خاتمی احساس نیاز کرد تا دیپلماتی که آشنایی بیشتری با قواعد حضور در سازمان ملل و ارتباط‌گیری با سایر کشورها به‌ویژه قدرت‌های بزرگ را داشته باشد، به این صندلی تکیه بزند؛ به‌ویژه که پرونده هسته‌ای ایران نیز در عرصه بین‌المللی مطرح شده بود و دیپلماسی ایران در سازمان‌های بین‌المللی اهمیت بیشتری یافته بود. به همین خاطر محمدجواد ظریف، معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه از ۳ تیر ۱۳۸۱ سمت رئیس نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در مقر مرکزی سازمان ملل متحد در نیویورک را برعهده گرفت. حمیدرضا آصفی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه با اعلام این خبر گفت: «با توجه به عملکرد ظریف به‌ویژه طی ریاست جمهوری اسلامی ایران بر سازمان کنفرانس اسلامی و در موضوع گفت‌وگوی تمدن‌ها، وی به این سمت مهم انتخاب شد. به گفته آصفی، «نمایندگی سازمان ملل متحد از سمت‌های بااهمیت جمهوری اسلامی ایران است و بهترین فرد برای سمت نمایندگی دائم ظریف بود که تمامی مسئولان نیز نظر مثبتی درباره وی دارند.»

همین سخنان نشان می‌دهد که مسئولین جمهوری اسلامی که در دهه نخست خود بر اهیمت این جایگاه اشراف نداشتند در دهه‌های بعدی بیش از پیش به اهمیت آن پی بردند و دیپلمات‌های برجسته‌تری را برای این مسئولیت انتخاب و اعزام کردند. محمد خزاعی، نماینده مردم رشت در دوره اول و دوم مجلس شورای اسلامی در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد از ۵ تیر ۱۳۸۶ تا ۱۸ اسفند ۱۳۹۲ نمایندگی ایران در سازمان ملل را برعهده داشت، در دولت حسن روحانی به‌عنوان معاون وزیر امور اقتصاد و دارایی و رئیس سازمان سرمایه‌گذاری انجام وظیفه کرد و در دوران نمایندگی او بود که قطعنامه‌های ضدایرانی در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید. هرچند این قطعنامه‌ها نتیجه سیاست‌های دولت محمود احمدی‌نژاد بود و نماینده ایران در نیویورک نمی‌توانست تاثیر عمده‌ای بر روند تصویب آنها داشته باشد. با این حال خزاعی در این دوران عملکرد چشمگیر دیگری نیز نداشت هرچند که توانست برای اولین بار پس از ریاست انتظام بر مجمع عمومی سازمان ملل به هیئت‌رئیسه مجمع راه پیدا کند. در دوران دوساله نمایندگی ظریف و سپس دوران شش‌ساله خزاعی، محمود احمدی‌نژاد با هشت سخنرانی رکورددار سخنرانی رؤسای دولت ایران در مجمع عمومی شد که این حضورها همواره با حواشی بسیاری همراه بود. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، غلامحسین دهقانی از ۱۸ اسفند ۱۳۹۲ تا ۸ بهمن ۱۳۹۳ سرپرستی نمایندگی ایران را برعهده داشت در ۸ بهمن ۱۳۹۳ این مسئولیت را تحویل غلامعلی خوشرو داد و او نیز در ۲۵ آبان ۱۳۹۷ سرپرستی نمایندگی را به اسحاق آل‌حبیب سپرد. غلامعلی خوشرو نیز که در دوران سیدمحمد خاتمی معاونت وزارت امورخارجه را برعهده داشت و پس از آن سفارت ایران در سوئیس و استرالیا را برعهده گرفته بود، دیپلماتی برجسته محسوب می‌شد. جانشین آل‌حبیب در این سمت که ۴ اردیبهشت ۱۳۹۸ این صندلی را تحویل گرفت، مجید تخت‌روانچی عضو هیئت مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران و معاون سابق وزارت امور خارجه و سفیر ایران در سوئیس بود. دو سال پایانی ریاست‌جمهوری روحانی با خروج ترامپ از قرارداد برجام سال‌های سختی برای دیپلماسی ایران بود که در عین حال نگرانی از احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه در شورای امنیت سازمان ملل، ایران را به اتخاذ اقدامات احتیاطی واداشت که اعزام تخت‌روانچی به نیویورک می‌تواند یکی از این اقدامات باشد. تخت‌روانچی از نزدیک‌ترین دیپلمات‌ها به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و رئیس‌جمهور حسن روحانی بود. با پایان دولت حسن روحانی به نظر می‌رسید دولت اصولگرای رئیسی نیز با بی‌توجهی و ناآشنایی موقعیت ایران در سازمان ملل را به خطر بیاندازد و یا نماینده ضعیفی را عازم نیویورک کند. اما کسی که به‌جای تخت‌روانچی معرفی شد هرچند سابقه چندانی از او در دست نبود اما مسئولیت پیشین او نشان می‌داد که به ساختار قدرت بسیار نزدیک است و در عین حال از توانایی بالایی برخوردار است. ایروانی پیش از اعزام به نیویورک به مدت ۹ سال یعنی از سال ۱۳۹۲ معاون علی شمخانی در شورایعالی امنیت ملی را برعهده داشت و پیش از آن نیز از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰ کاردار سفارت ایران در عراق بود و پس از آن دبیر شورای راهبردی سیاست خارجی به ریاست کمال خرازی را برعهده داشت. نمایندگی ایران در سازمان ملل با هدایت امیرسعید ایروانی که ۲ مرداد ۱۴۰۱ تاکنون این مسئولیت را برعهده داشته، موفق شد به هیئت‌رئیسه مجمع عمومی سازمان ملل راه پیدا کند. اعضای سازمان ملل متحد روز ۱۱ خرداد ۱۴۰۲ دنیس فرانسیس از ترینیداد و توباگو را به‌عنوان رئیس جدید هفتادوهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل برگزیدند و جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از ۲۱ نواب رئیس این مجمع انتخاب شد.

علاوه بر ایران، بولیوی، کنگو، استونی، گامبیا، ایسلند، مالزی، مراکش، هلند، سنگال، سنگاپور، سریلانکا، سورینام، اوگاندا، ازبکستان و زامبیا هم به‌عنوان نائب‌رئیس مجمع انتخاب شدند که در کنار پنج عضو دائمی شورای امنیت یک سال به‌عنوان نائب رئیس ایفای نقش می‌کنند.

رابرت وود، نماینده امور ویژه سیاسی ایالات متحده در سازمان ملل با اشاره به نقش جمهوری اسلامی در جنگ روسیه علیه اوکراین، این اقدام را «تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی» توصیف کرد و افزود: «جمهوری اسلامی دست‌کم ۴۰۰ پهپاد نظامی به روسیه داده است که برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های مهم و کشتار غیرنظامیان اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرد.» او این انتخاب را مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل دانست. نماینده اسرائیل در سازمان ملل نیز با ابراز تاسف از این انتخاب گفت: «جمهوری اسلامی به هیچ‌کدام از تعهدات بین‌المللی خود به‌خصوص در زمینه خلع سلاح پایبند نیست.» او گفت: «ایران بارها اسرائیل را با شعارهای تند ضداسرائیلی و یهودستیزانه تهدید کرده است. کاملاً غیرقابل قبول است که رهبران یک کشور عضو سازمان ملل متحد، یک عضو دیگر این سازمان را تومور سرطانی توصیف کنند و خواستار محو آن شوند. این نقض فاحش منشور سازمان ملل متحد است.»

کریس لو، نماینده آمریکا در امور مدیریت و اصلاحات سازمان ملل، بعد از این انتخاب اعتراض کرد. او گفت: «ایران نمی‌تواند در نقش خود به‌عنوان نائب‌رئیس مجمع عمومی، به عنوان میانجیگری صادق عمل کند، چون بارها نشان داده که نه‌فقط به دنبال بهبود صلح و امنیت در جهان نیست، بلکه علیه آن فعالیت می‌کند.» او قول داد که آمریکا به تلاش خود برای مخالفت با هرگونه نقش رهبری برای ایران در سراسر نظام سازمان ملل ادامه بدهد. امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در واکنش به این انتقادها گفت که اظهارات نمایندگان آمریکا و اسرائیل ربطی به دستورکار بحث مجمع عمومی ندارد. او بعضی از اعضای سازمان ملل را متهم کرد که از این سازمان برای مقاصد سیاسی خود «سوءاستفاده» می‌کنند.

فرجام سخن

سازمان ملل متحد که پس از تجربه دو جنگ جهانی تاسیس شد، هرچند مانع بروز جنگ‌های بزرگ و کوچک در مناطق مختلف جهان نشده اما تا حدودی توانسته است نقش مؤثری در کاهش درگیری‌ها و نزاع‌های بین‌المللی ایفا کند و راه را برای دیپلماسی و حل‌وفصل مناقشات از طریق گفت‌وگو و یا فشارهای مشروع بین‌المللی ایفا کند. هرچند ساختار کنونی این سازمان به درستی از سوی بسیاری از کشورهای دنیا مورد سوال قرار گرفته است، با این حال همین شرایط کنونی، حداقلی از فضای پیگیری حقوق ملت‌ها را فراهم کرده است و کشورهای کوچک دنیا توانسته‌اند از طریق آن صدای خود را به جهانیان برسانند و درخواست کمک کنند. مقابله با برخی از بحران‌های جهانی چون بحران غذا و محیط زیست و آب‌وهوا نیز در ساختار سازمان ملل از طریق تشریک مساعی کشورها در حال پیگیری است که در خارج از این چارچوب زمینه‌ای برای تلاش در این زمینه‌ها وجود نداشت.

ایران نیز دست‌کم در چند مرحله از تاریخ معاصر خود از جمله اشغال آذربایجان توسط ارتش سرخ شوروی، جنگ تحمیلی هشت‌ساله عراق علیه ایران و پرونده هسته‌ای تلاش کرده از ساختارهای سازمان ملل برای دستیابی به حقوق مشروع خود استفاده کند و در این مسیر موفقیت‌هایی نیز داشته است. با این حال گاهی نیز با کم‌توجهی به جایگاه و نقش این سازمان‌ها از این طریق، آسیب نیز خورده است.