باز نگه داشتن کانال آخر؟

سفر همزمان مشاور ارشد بایدن و فرمانده سپاه قدس به عراق

ایران و آمریکا به‌وضوح روابط خصمانه با یکدیگر دارند و هرکدام از دو کشور از هیچ اقدامی برای ضربه‌زدن به طرف مقابل دریغ نمی‌کنند. اما نکته عجیب این است که هر دو طرف در مقاطع مختلف هیچ‌وقت کانال ارتباطی با یکدیگر را به‌طور کامل نبسته‌اند. نگاهی به تاریخ روابط ایران و آمریکا طی 4 دهه گذشته نشان می‌دهد که هر زمان منافع طرفین ایجاب کرد، مذاکرات میان طرفین، چه به صورت محرمانه و چه به صورت ارسال پیام از طریق طرف واسط انجام شده است. ایران طی دو دهه گذشته در چند مقطع زمانی با آمریکا مذاکره داشته است. ارتباط میان ایران و آمریکا در جریان حمله آمریکا به افغانستان با هدف سرنگونی دولت طالبان، مذاکره علنی نمایندگان ایران با نمایندگان آمریکا پس از سقوط صدام حسین با هدف شکل‌گیری دولتی جدید در عراق و در نهایت مذاکره مستقیم ایران و آمریکا به‌صورت محرمانه در عمان و در ادامه در جریان مذاکرات برجام، سه نمونه از مذاکراتی بوده که طرفین با هدف حفظ منافع‌شان انجام داده‌اند. در این میان مکالمه تلفنی حسن روحانی و باراک اوباما، روسای‌جمهور سابق ایران و آمریکا نیز نقطه اوج این کانال‌های ارتباطی بوده است.
اخیرا خبری در محافل رسانه‌ای منتشر شده مبنی بر اینکه برت مک‌گور، مشاور ارشد جو بایدن در امور خاورمیانه همزمان با سفر اسماعیل قاآنی در بغداد حضور یافته است. برخی محافل رسانه‌ای از احتمال مذاکراتی میان هیئت‌های این دو مقام آمریکایی و ایرانی سخن به میان آورده‌اند. هرچند به لحاظ رسمی سطح این دو مقام به گونه‌ای نیست که بتوان در این خصوص قاطعانه سخن گفت و احتمال می‌رود که این دو سفر به‌طور تصادفی انجام شده باشد یا شاید واسطه‌هایی در میان باشند. اما نکته جالب اینکه درست قبل از انجام سفر این دو مقام، روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی از تصمیم آمریکا برای محدودسازی مبادلات مالی بین عراق و ایران سخن به میان آورده است. مقامات آمریکایی و عراقی می‌گویند، فدرال‌رزرو نیویورک در ماه نوامبر اعمال کنترل‌های شدیدتر بر معاملات بین‌المللی دلار توسط بانک‌های تجاری عراق را در اقدامی برای کاهش پولشویی و انتقال غیرقانونی دلار به ایران و سایر کشور‌های خاورمیانه که به‌شدت تحریم هستند آغاز کرد.

بانک‌های عراقی از سال ۲۰۰۳، تحت قوانینی با میزان سخت‌گیری کمتری فعالیت می‌کردند. به گفته مقامات، اما سال‌ها دولت‌های ضعیف و بحران‌های متعدد، باعث شد تا اداره‌کنندگان عراق، سیستم بانکی را با شیوه‌های انتقال پول جهانی وفق ندهند. به گفته مقامات آمریکایی و عراقی، از زمان اجرایی شدن این رویه‌های جدید، ۸۰ درصد یا بیشتر از حواله‌های روزانه دلاری عراق که قبلاً در برخی روز‌ها بالغ بر ۲۵۰ میلیون دلار بود، به دلیل اطلاعات ناکافی در مورد مقصد وجوه یا اشتباهات دیگر مسدود شده است. همه این تحولات در حالی رخ می‌دهد که پارلمان اتحادیه اروپا هفته گذشته در قطعنامه‌ای از شورای اتحادیه اروپا خواست تا سپاه پاسداران ایران را ذیل فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد. تصمیمی که با واکنش بسیار منفی ایران مواجه شد و تهران اعلام کرد که در صورت اجرایی شدن این تصمیم، مجلس دست به مقابله به مثل خواهد زد.