با تو چه کرده‌ایم یا حسین‌(ع)

ما اطلاعات برجای‌مانده از واقعیت‌های تاریخی خود را -چه برای فهم خود و چه برای انتقال به دیگران- «گزینش» می‌کنیم. درباره نقل ماجرای امام حسین(ع) نیز جز این نکرده‌ایم. به انحرافِ محتوا لبخند زدیم، چنان آسان که محتوا خود را تسلیم ماموریت‌ها و معذوریت‌های مداحان یافت؛ و البته رفته‌رفته صدای محرّم شهر از آرایه هنری خالی شد. ما وصف‌های بحث‌انگیز در مدح اهل‌بیت(ع) را -با آن‌که برای ادعاهای ضدشیعی سند می‌آفریدند- با تعابیر عاشقانه دربارۀ «حالِ مداح» ختم به خیر کردیم. البته، این یک روی بلای گزینش بوده است؛ روی دیگر بلای گزینش به جان اصل ماوقع افتاده است. ما استادان گزینش نیک می‌دانیم کجای داستان حرکت حسین(ع) گفتنی‌ست و کجای آن مصلحت نیست که گفته شود. صفحه‌هایی از کتاب حسین(ع) را می‌نویسیم، و صفحه‌هایی دیگر را هرگز از نهانخانۀ تاریخ به پشت سیستم‌های صوتی چندصدمیلیونی نمی‌آوریم و از زبان واعظان و مداحان نمی‌شنویم. ما هلهله می‌کنیم؛ حسین(ع) که خطبه می‌خوانَد ما هلهله می‌کنیم و بر طبل‌ها می‌کوبیم تا صدای خطبه‌هایش به گوش‌ها نرسد که بارها گفت: «اگر از دعوت خود پشیمان شده‌اید و مرا خوش نمی‌دارید، پس مرا رها کنید تا از اینجا به سرزمینی امن بروم». ما حسینی را نمی‌خواهیم که به خواست و دعوت مردم قصد خلافت کرده باشد و بی‌خواست آن‌ها خلافت را رها کند؛ اگرچه کسی شایسته‌تر از حسین(ع) برای حکومت نبود و او در هر حالت با حاکم ظالم و بی‌کفایت بیعت نمی‌کرد. ما می‌دانیم که تصمیم امام برای تشکیل حکومت از ناحیۀ عصمت اوست، اما برنمی‌تابیم که تصمیم امام برای انصراف از قدرت هم از ناحیۀ عصمت او باشد. زیرا «ما» می‌گوییم که «تکلیف امام، تشکیل حکومت است». گویی ماییم که امامان را مکلّف به مطلوب خود می‌کنیم! ما از پیمانی که امام‌حسین(ع) تا مرگ معاویه آن را پاس داشت و بر حکومت معاویه خروج نکرد، چندان خبر نمی‌دهیم. حسینی که پیش از آغاز جنگ در روز عاشورا چندبار سخنرانی کند تا جنگ اتفاق نیفتد به درد ما نمی‌خورَد! حسینی به کار ما می‌آید که بتواند نزاع‌هایمان را مستند کند و جدال‌هایمان را مشروعیت بخشد. ما حسین(ع) و ماجرای حرکت حسین(ع) را پاره‌پاره کرده‌ایم و موضوع حرکت او را از آزادگی و حقّ بیعت نکردن -که حق همۀ انسان‌هاست- و از مخالفت با ستم -که واکنش طبیعی همۀ آزادگان است-، به شکستنِ شکوه خاندانی او و تهییج «غیرتی‌های مجلس» فروکاسته‌ایم؛ ما خود را چنان مالکانه به بیرق حسین(ع) آویخته‌ایم که انتقاد از بدکاری خود را تسویه حسابِ منتقدان با امام حسین(ع) جلوه می‌دهیم، بی‌خبر از آن‌که چه بر سر این پرچم خواهد آمد؟ کتاب حسین(ع) البته با عادت‌های گزینشی ما بسته نخواهد شد؛ اما آگاهان در راهند و دوستداران آگاه حسین(ع) در قرن‌های آینده آن هنگام که در تاریخ عزاداری‌ها به ما می‌رسند، ما را مردمی خواهند شناخت که «حسینِ سازندﮤ انسان» را فدای «حسینِ ساختۀ خود» کردند.