زمستانی که نیامد

نیوشا طبیبی گیلانی

نویسنده و مستندساز

اخبار جعلی و اطلاعات دروغین در شبکه‌های مجازی در همه‌ زبان‌های دنیا دست‌به‌دست می‌شوند و اختصاص به ایران و زبان فارسی ندارد. عده‌ای از ساختن خبرهای دروغین لذت می‌برند، عده‌ای لایک و فالوئر جمع می‌کنند و برخی دیگر از انتشار اخبار دروغین اغراض پنهانی دارند. کمی تعمق و تامل می‌تواند خواننده را به کشف حقیقت برساند. البته اگر موضوع آنقدر مهم باشد که اساسا ارزش جست‌وجو و یافتن حقیقت را پیدا کند. خواندن و دیدن و گذشتن از اخبار جعلی، کم‌کم به جزئی از زندگی روزمره دنیای امروز تبدیل شده و از آن فعلاً گریزی نیست. اشکالی هم ندارد، در زندگی ماقبل اینترنت هم شایعه و دروغ و حرف بی‌پایه و اساس کم نبود؛ گیرم میزان و حجم انتشارش متفاوت بود. پس تغییری اتفاق نیفتاده است. اشکال از جایی شروع می‌شود که شایعات و آمار و ارقام و خبرهای دروغین و ساختگی از برخی تریبون‌های رسمی و از زبان برخی مسئولان و مدیران شنیده می‌شوند. مثال‌های روزمره‌اش فراوان هستند. گزارش‌هایی که از رسانه‌های غیر‌معتبر خارجی ترجمه می‌شوند و به‌عنوان اخبار متقن و درست به‌عنوان شواهدی بر زوال و نابودی رقبای ما و پیروزی قریب‌الوقوع از زبان مسئولان جاری می‌شوند. «زمستان سخت اروپا» یکی از تعابیر اشتباهی بود که کم‌کم به باوری قطعی مبدل شد و سیاست خارجی ما را تحت‌تاثیر قرار داد. ما از این نکته غافل شدیم که دولت‌های اروپایی مانند هر دولت دیگری که به منافع ملی کشورش اهمیت می‌دهد به‌سرعت به‌دنبال راه‌حلی برای جایگزینی گاز روسیه خواهند گشت و همه‌ گزینه‌های ممکن را بررسی خواهند کرد. روس‌ها هم روی همین گزینه‌ «زمستان سخت اروپا» سرمایه‌گذاری کرده بودند. حتی فیلم‌های تبلیغاتی متعددی با مضمون معروف Winter is coming! - برگرفته از سریال بازی تاج‌و‌تخت ساخته بودند که در آنها اروپای سرما‌زده‌ ورشکسته را نشان می‌داد. به‌هر‌حال دولت‌های اروپایی به‌سرعت به‌دنبال جایگزین‌های ممکن رفتند و امروز قیمت گاز و بنزین به پیش از حمله‌ روسیه به اوکراین بازگشته و دولت‌ها از پرداخت سوبسید برای کنترل قیمت‌ها هم راحت شده‌اند.
خطای محاسبه ما در استفاده از این فرصت، به‌کنار؛ نکته‌ مهم آن است که ما با تکرار و بزرگ‌نمایی اخبار بد کشورهای دیگر به‌ویژه اروپا و آمریکا، گرفتار غفلت می‌شویم. ما شادی خود را در شکست آنها از هر‌چیز و به‌هر علتی جست‌وجو می‌کنیم. درحالی‌که همه‌ کشورها درصدد استفاده از موقعیت‌های ویژه هستند، ما چشم‌انتظار فروپاشی و به فلاکت‌افتادن رقبا نشسته‌ایم و کمتر با جدیت عمل می‌کنیم. گاه فراموش می‌کنیم که کشورها و منابع دیگری هم در جهان وجود دارند و فقط ما و غرب با هم روبه‌رو نیستیم. این به انتظار نشستن‌ها گاهی سبب می‌شود که فرصت‌ها به کلی از دست بروند. در موضوع انرژی مورد نیاز اروپا، نه‌تنها فرصت ایران برای تامین دراز‌مدت انرژی از دست رفت، بلکه کشورهای اروپایی در جست‌وجوی جایگزین‌های مطمئنی برای تامین انرژی مورد نیاز راهکارهایی پیدا کردند که ظرف 10 سال آینده آنها را از واردات نفت و گاز بی‌نیاز خواهد کرد.