مورد عجیب و ناعادلانه

درباره جایزه بازی جوانمردانه جام‌جهانی

ریچارد فاستر/ گاردین

ترجمه و تلخیص: محسن محمودی

شواهد حاکی از آن است که تیم‌های انگلیس و ژاپن برای بردن جایزه بازی جوانمردانه در قطر رقابت می‌کنند اما حدس اینکه فیفا دست‌آخرکدام کشور را انتخاب می‌کند، دشوار است.

احتمالا شکست انگلیس از فرانسه برای هری کین، دشوارتر از هر شخص دیگری بود. شش‌دقیقه مانده به پایان، او پنالتی‌دوم انگلیس و خودش را خراب کرد. اگر کین این پنالتی را گل می‌کرد، بازی به وقت‌اضافه می‌رفت، همچنین از وین رونی، به‌عنوان بهترین گلزن تاریخ انگلیس، پیشی می‌گرفت. اما او این پنالتی را از دست داد و با نگاهی حسرت‌بار زمین را ترک کرد. هرچند این تسلی زیادی برای کین به‌ارمغان نمی‌آورد، اما به‌نظر می‌رسد انگلیس در این جام‌جهانی جایزه بازی جوانمردانه را از آن خود کند. هری مگوایر تنها بازیکنی بود که در طول پنج‌بازی انگلیس در قطر، کارت زرد دریافت کرد. همچنین رفتار محترمانه آنها در قبال شکست از فرانسه، شانس تیم انگلیس را برای دریافت این جایزه افزایش داد.
سابقه جایزه بازی جوانمردانه، به مسابقات سال 1970 مکزیک برمی‌گردد. در همین سال بود که کارت‌های زرد و قرمز نیز معرفی شدند. این کارت‌ها زاییده فکر داور انگلیسی، کن استون بود که بازی مشهور به «نبرد سانتیاگو» را در جام‌جهانی 1962 قضاوت کرده بود. نبرد سانتیاگو، نامی است که به دیدار دو تیم ایتالیا و شیلی در دوم‌ژوئن ۱۹۶۲ در ورزشگاه خولیو مارتینز پرادانوس شهر سانتیاگو شیلی، در مرحله گروهی جام‌جهانی ۱۹۶۲ داده شده است. نام این بازی، ریشه در خشونت عجیب آن دارد؛ جدای از کتک‌کاری، مجروح شدن و اخراج بازیکنان، پلیس چهاربار مجبور به مداخله شد. وقتی صحنه‌های حساس بازی چندروز بعد در تلویزیون انگلستان پخش شد، دیوید کلمن، گزارشگر بی‌بی‌سی، این بازی را احمقانه‌ترین، ترسناک‌ترین، چندش‌آورترین و شرم‌آورترین نمایش فوتبال در طول تاریخ معرفی کرد.
کن استون در توضیح تصمیمات خود با مشکل روبه‌رو بود؛ تا حدی به‌دلیل مشکلات زبانی -چون ایتالیایی یا اسپانیایی نمی‌دانست- و تاحدی به‌دلیل ستیزه‌جویی ایتالیایی‌ها که از اخراج بازیکنان شدیداً ناراحت می‌شدند. او زمانی که بعد از برگزاری یک مسابقه جام‌جهانی 1966 در حال رانندگی و بازگشت به خانه بود، از چراغ‌های راهنمایی الهام گرفت و سیستم کارت‌های رنگی را ابداع کرد. همانطور که چراغ‌های راهنمایی تغییر می‌کردند، او متوجه شد که استفاده از رنگ قرمز و زرد به بازیکنان، تماشاگران و رسانه‌ها نشان می‌دهد که دقیقا چه اتفاقی می‌افتد. ازقضا، جام‌جهانی 1970 یکی از تنها دو تورنمنتی بود که در آن هیچ بازیکنی اخراج نشد، بنابراین اولین کارت‌قرمز تا سال 1974 صادر نشد؛ زمانی که کارلوس کازلی، مهاجم شیلی در بازی مقابل آلمان غربی پس از دو کارت‌زرد اخراج شد.
پرو، نخستین جایزه بازی جوانمردانه را در سال 1970 به‌دست آورد، زیرا تنها تیمی در مکزیک بود که هیچ کارت قرمز یا زردی دریافت نکرد. این جایزه صرفاً براساس تعداد کارت‌هایی که طرفین دریافت می‌کنند، اعطا نمی‌شود، بلکه در همراهی با نمایش‌ اخلاق ورزشی، که توسط هیئتی متشکل از مقامات فیفا و کارشناسان فوتبال در مورد آن تصمیم گرفته می‌شود، به یک تیم تعلق می‌گیرد. علاوه براین، برندگان باید به مرحله دوم مسابقات راه پیدا کنند.
یک الگوی اولیه برای برندگان بازی جوانمردانه وجود داشت. آلمان غربی میزبان مسابقات بود، جام‌جهانی را بردو جایزه بازی جوانمردانه در سال 1974 به‌دست آورد؛ در مورد آرژانتین نیز در سال 1978 همین اتفاق افتاد. 20سال بعد -در سال 1998- فرانسه میزبان و قهرمان، جایزه بازی جوانمردانه را (مشترکاً با انگلیس) دریافت کرد. باتوجه به اینکه فرانسه با سه کارت مشترک، بیشترین کارت‌قرمز را در این تورنمنت گرفته بود، این انتخاب عجیب بود. لوران بلان در نیمه‌نهایی اخراج شد و مارسل دسایی در فینال، کارت‌قرمز گرفت. بازیکنان فرانسوی همچنین در هفت‌بازی، 10کارت‌زرد گرفتند، اما داوران چشم خود را روی همه اینها بستند.
برزیل بیشترین جام‌های بازی جوانمردانه را در سال‌های 1982، 1986، 1994 و 2006 به‌دست آورده است - به‌رغم این واقعیت که آنها با 11کارت‌قرمز، بیشترین کارت‌قرمز را در تاریخ جام‌جهانی دریافت کرده‌اند. پس از برزیل، اسپانیا بیشترین جوایز بازی جوانمردانه را با سه‌جایزه دریافت کرده است - 2006، 2010 و 2018. عجیب به‌نظر می‌رسد که یکی از اخلاقی‌ترین تیم‌های تاریخ جام‌جهانی هرگز برنده بازی جوانمردانه نبوده است؛ ژاپن. این تیم در 25بازی خود تا به‌امروز، هرگز شاهد اخراج حتی یک بازیکن نبوده و فقط 42کارت‌زرد گرفته است. به‌علاوه، رفتار تماشاگران آنها نیز زبانزد خاص‌و‌عام است؛ از جمع‌آوری زباله تا پرهیز از دعوا و شعارهای نژادپرستانه.
جایزه بازی جوانمردانه در روز فینال اعلام می‌شود. به‌نظر می‌رسد هم‌اکنون رقابتی عادلانه بین انگلیس و ژاپن در جریان است، اما فیفا ممکن است دوباره شگفتی‌ساز شود.