درخشش یا شخصیت
اکثر ستارگان فوتبال در گذشته حاصل تلفیق درخشش و شخصیت بودند، اما ستارگان جدید عمدتاً روی درخشش تمرکز کردهاند.
سایمون کوپر/ فایننشال تایمز
ترجمه و تلخیص: محسن محمودی
اکثر ستارگان فوتبال در گذشته حاصل تلفیق درخشش و شخصیت بودند، اما ستارگان جدید عمدتاً روی درخشش تمرکز کردهاند.
آیا لیونل مسی برای اسطوره شدن نیاز به قهرمانی در جامجهانی دارد؟ دیهگو مارادونا در سال 2014 مختصر و مفید جواب داد: «چی! نه». مارادونای کبیر که سایه او همواره بر سر مسی سنگینی کرده است، توضیح داد «کسب بزرگترین جامفوتبال ربطی به آن ندارد. ایندو را با هم اشتباه نگیرید... جامجهانی هیچکدام از موفقیتهای او را از بین نخواهد برد.»
این گفتههای مارادونا، اکنون در واپسین روز جامجهانی و بازی بین فرانسه و آرژانتین طنینانداز شده است. در 35سالگی، احتمالا این آخرین بازی بینالمللی مسی است. اما اگر او نتواند جایزهای را که فاقد آن است بهدست آورد، این ادعای او را بهعنوان برترین بازیکن تمام دوران فوتبال تضعیف نمیکند؟ اگرچه طرفداران او در رسانههای اجتماعی به این سوال جواب نه میدهند، اما سخت امیدوارند که مسی به این جایزه دست پیدا کند.
دو عنصر اصلی در ساخت هر اسطوره ورزشی نقش دارد؛ درخشش و شخصیت. مسی فقط اولی را دارد، گویی مثل بیتلز بازی میکند درحالیکه لباس یک حسابدار بر تن دارد. درحالیکه مارادونا شخصیت خود را در زمین نشان میداد، مسی هرگز این کار را نکرد. هدف او صرفاً کارایی بود. هیچ تظاهر یا رفتار تصنعی غیرضروری وجود نداشت، هرگز اشارهای به هنر برای هنر وجود نداشت. از همان ابتدا، او آگاهانه دنبال GOAT بود و رکوردهای فردی را برای گلها و جامها دنبال کرد. «GOAT» یا بُز مخفف Greatest of All Time که بهمعنای برترین در تمام دورانهاست و به کسی نسبت داده میشود که در زمان خود و زمانهای قبل از خود، بهترین و تقریبا بدون رقیب باشد. کیلیان امباپه، همتیمی پاریسنژرمن و حریف فینال، معتقد است که مسی و کریستیانو رونالدو بهخاطر رقابت شخصیشان بود که پیشرفت کردند. «آنها بدون دیگری محال بود تا این اندازه پیشرفت کنند و به چنین جایگاهی دست پیدا کنند. شاید بدون هم مدتی میدرخشیدند، اما خیلی زود فراموش میشدند.»
روال مسی در بیشتر آن سالها درخشش برای بارسلونا در نیوکمپ بود. سانتیاگو سگورولا، روزنامهنگار مشهور مینویسد: «گاهی اوقات مارادونای مارادونا بود. مسی هر روز مارادوناتر میشود.» اما واقعیت این است که درخشش بدون شخصیت میتواند بهطرز عجیبی خستهکننده شود. اما فارغ از شخصیت، سوال اساسی در اینجاست که فرق اسطورههای گذشته و کنونی در چیست؟
تنها چیزی که میتوانید باشید، بهترین زمان خودتان است. مقایسه دورههای مختلف غیرممکن است. بزرگان گذشته دائماً توسط مدعیان جدید به حاشیه برده میشوند. اما برند ابرقهرمانان امروزی مداوم در رسانهها تولید و بازتولید میشوند و توسط هواداران آنها بهشدت مورد محافظت قرار میگیرند. این به مسی و رونالدو، عمر طولانی داده است. پله، یوهان کرایف و مارادونا بعد از 30سالگی، فقط دو بازی در جامجهانی انجام دادند.
مسی، دارنده رکورد هفت توپطلا برای بهترین بازیکن جهان، خود را در میانسالی دوباره بازآفرینی کرده است. نحوه بازی او در برابر ژوسکو گواردیول 20ساله را در نیمهنهایی دوباره تماشا کنید. او مدافع کرواسی را دریبل زد، اما آنقدر سرعت نداشت که از او عبور کند و مجبور شد دوباره او را گول بزند. او اکنون بیشتر بازیها را صرف پیادهروی میکند و انرژیهای روبهکاهش خود را برای سختترین چیز در فوتبال ذخیره میکند؛ لحظه شکستن دفاع رقیب. خاویر پاستوره، همتیمی سابقاش در آلبی سلسته (لقب تیمملی فوتبال آرژانتین) گفت: «او میداند چگونه از کوچکترین موقعیت، بیشترین استفاده را بکند.»
تنها چیزی که مسی -و بسیاری از اسطورههای فعلی- کم دارند، یک شخصیت است. مارادونا که در حومه فقیرنشین بوئنوسآیرس رشد کرد، غرق در فرهنگ آرژانتین بود. او در سال 1986 با شکست انگلیس، انتقام جنگ فالکلند چهارسال قبل را گرفت، زمانی که بهقول او، سربازان انگلیسی، سربازان ارتش آرژانتین را «مانند پرندگان کوچک» کشتند. مسی که در 13سالگی به بارسلونا مهاجرت کرد، مظهر یک آرژانتینی متفاوت است؛ نسلی که از فروپاشی اقتصادی کشور فرار کردند. او تقریبا بیرون از کشور رشد کرده و محصول مشترک خانواده و آکادمی جوانان لاماسیا بارسلوناست. او ممکن است دیگر هرگز در آرژانتین زندگی نکند.
آرژانتینیها، مسی را بهعنوان تکراری از مارادونا تلقی میکنند. مسی همیشه درک میکرد که سلف او معنای دیگری دارد و در اوایل دورانحرفهای خود میگفت: «یکمیلیون سال دیگر، هرگز بهجایی نزدیک به مارادونا، نخواهم رسید.» او غالبا با تأخیر احساسات خود را بیان میکند، برعکس مارادونا که بلافاصله به همهچیز واکنش نشان میداد. شاید یکی از دلایل محبوبیت خارقالعاده او، همین باشد که مردم او را از خودشان میدانستند. درواقع شخصیت او به این شکل پرورش یافته بود. بنابراین شخصیت اسطورههای گذشته در میان مردم ساخته و پرداخته میشد. به همین دلیل، با گذشت زمان و تغییر نسلها، این اسطورهها به میزان چشمگیری کمرنگ میشدند. اما شخصیت اسطورههای امروزی برساخته از رسانههاست، درنتیجه طبیعی است که ماندگاری آنها بهمراتب بیشتر باشد.
این ادعا که مارادونا رهبر بزرگتر بوده، نادرست است. مسی، رهبری متفاوت است. آرژانتین برای شکستدادن فرانسه به او نیاز دارد. آرژانتین برای مطرح کردن دوباره خود در جهان، به او احتیاج دارد. هواداران پرشور فوتبال در جهان، به مسی نیاز دارند تا جای اسطورههای پیشین را پر کند.