در دیدار پوتین و ترامپ چه خواهد گذشت؟

هفته آینده دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، رؤسای‌جمهور آمریکا و روسیه پس از پیروزی ترامپ در دور دوم انتخابات احتمالاً برای اولین بار دیدار می‌کنند. کرملین این دیدار را تایید کرده است. 

جزئیات زیادی وجود ندارد، از جمله تاریخ و مکان این نشست. ولادیمیر پوتین زمانی که میزبان محمد بن زاید، رئیس امارات متحده عربی در مسکو بود اشاره کرد که این دیدار شاید در امارات برگزار شود. دستورالعمل دیدار پوتین و ترامپ حول محور پایان جنگ اوکراین خواهد بود اما آنها احتمالاً درباره مسائل گسترده‌تر، مثل ثبات جهان، کنترل سلاح‌های هسته‌ای، شرایط خاورمیانه، ایران، تجارت و تحریم‌ها هم گفت‌وگو خواهند کرد. 

توافق برای دیدار پس از سفر استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا با پوتین در مسکو بود که ترامپ آن را «پیشرفت بزرگی» خواند. 

این لحن چرخش قابل‌توجهی از زبان تندی  است که ترامپ در هفته‌های اخیر در مورد پوتین به‌کار برده. نشان می‌دهد دیپلماسی ویتکاف توانست از تشدید سریع تنش‌ها میان آمریکا و روسیه پس از آنکه ترامپ 8 اوت را به‌عنوان مهلت زمانی توافق برای آتش‌بس در اوکراین مشخص کرده بود، بکاهد. 

چرا این چرخش ناگهانی رخ داد؟ یک توضیح احتمالی این است که پوتین که با تهدید تحریم‌های ثانویه ویرانگر بر خریداران نفت روسیه (شامل چین، هند، برزیل) روبه‌رو شد، تحت فشار قرار گرفت. اما رفتار او از زمان اولتیماتوم ترامپ برعکس آن را نشان می‌دهد؛ این روزها به‌نظر می‌رسد که پوتین تمایل کمتری به جلب‌نظر رؤسای‌جمهور آمریکا با اعطای امتیازهای گسترده‌ای دارد چون می‌داند که سیاست‌ها با هر دولتی که روی کار می‌آید چرخش بزرگی پیدا می‌کنند. 

علاوه بر آن، پس از سه سال تحریم‌های سنگین، مسکو احتمالاً محاسبه می‌کند که غرب برای اینکه بتواند به‌طور معناداری محاسبات استراتژیک روسیه را در آنچه که تهدید وجودی می‌بیند، تغییر دهد، ابزارهای باقی‌مانده کمی در اختیار دارد. از طرف دیگر، ممکن است این ترامپ باشد که برای اهدای امتیاز آماده می‌شود، شاید قابل‌توجه‌تر از آنچه قبلاً در نظر داشت. این امر توضیح می‌دهد که چرا مسکو «پیشنهادات جدید آمریکا» را پس از دیدار با ویتکاف قابل‌قبول خواند. 

عقب‌گرد آشکار ترامپ احتمالاً به شکست در اعمال تعرفه‌ها علیه هند و چین برمی‌گردد. هر دو کشور طرح اعمال تعرفه‌های صددرصدی بر واردات نفت روسیه را تجاوزی علیه حقوق تجاری حاکمیت خود می‌دانند. درحالی‌که تحریم‌ها منجر به «درد اقتصادی» کوتاه‌مدتی می‌شوند، هیچ کشوری نمی‌خواهد بر سر این اصول بنیادی مدارا کند. 

علاوه بر آن، چین هنوز یک اهرم قدرتمندی دارد که می‌تواند تلافی کند، همانگونه که اوایل امسال انجام داد، صادرات فلزات خاکی را که برای بخش صنعت و صنایع دفاعی ایالات متحده حیاتی است، محدود کند. 

از نظر ژئوپلیتیک، فشارهای متداوم ترامپ هم بر چین و هم بر هند خطر نزدیک‌تر شدن آنها به یکدیگر را در پی دارد. پس از چند دهه نزدیک شدن روابط آمریکا با هند، به‌ویژه اخیراً در دوران نخست‌وزیری مودی، برای ایجاد موازنه در مقابله با چین، در صورتی که این دو کشور عظیم آسیایی هدف مشترکی برای مقاومت در برابر ایالات متحده پیدا کنند خطر پس‌رفت بزرگ استراتژیک واشنگتن را تهدید می‌کند. تبعات آن کاملاً مشهودند: در میانه افزایش تنش‌ها با آمریکا مودی برای اولین دیدار خود با چین پس از هفت سال برنامه‌ریزی می‌کند.

حتی چشمگیرتر از آن، هم پکن هم دهلی حالا ظاهراً به سمت مسکو حرکت می‌کنند که نمونه آن میزبانی بزرگ پوتین از مشاور امنیت ملی مودی یک روز پس از اعلام تعرفه‌های آمریکا. برای کامل شدن این تغییرجهت ژئوپلیتیکی، لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل هم پیشنهاد کرد که کشورهای بریکس موضع مشترکی علیه اقدامات تعرفه‌ای ترامپ بگیرند. 

در مواجهه با این معضل، تعامل با مسکو می‌تواند راه فراری از مخمصه خودساخته‌اش ارائه کند: اجرای تهدیدهای تعرفه‌ای او منجر به پیامدهای اقتصادی مخرب و تجدید آرایش‌های ژئوپلیتیکی از جمله دور شدن هند از واشنگتن و انجسام بریکس خواهد داشت در حالی که عقب‌نشینی چه از تعرفه‌ها بر اوکراین یا اولتیماتوم به پوتین می‌تواند به‌شدت اعتبار او را تضعیف کند. برای تضمین همکاری پوتین، ترامپ به‌جای توقف تاکتیک‌ها باید به نیازهای کلیدی جنگی روسیه توجه کند: به‌رسمیت شناختن دستاوردهای ارضی، تضمین بی‌طرفی اوکراین و کاهش قدرت نظامی اوکراین تا سطحی که مسکو غیرتهدیدآمیز می‌داند. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید