نگرانی برای یادگار چنارستان/درخواست کارشناسان محیط‌زیست و کنشگران شهری برای توقف طرح بهسازی جوی‌های ولیعصر
طرح تازه شهرداری تهران برای بهسازی و بازسازی جوی‌های خیابان ولیعصر، دوباره نام چنارهای قدیمی این شهر را به‌میان آورد؛ طرحی که پیش از این هم اجرا شده و نتیجه آن، خشک‌شدن ده‌ها اصله درخت چنار در طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه بود.
طرح تازه شهرداری تهران برای بهسازی و بازسازی جوی‌های خیابان ولیعصر، دوباره نام چنارهای قدیمی این شهر را به‌میان آورد؛ طرحی که پیش از این هم اجرا شده و نتیجه آن، خشک‌شدن ده‌ها اصله درخت چنار در طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه بود. حالا دوباره قرار است سنگفرش نهر خیابان ولیعصر تعویض شود، این‌بار به‌بهانه مبارزه با کلونی موش‌ها و بسته‌شدن راه فاضلاب به این نهر، آن هم در شرایطی که چنارهای تهران پرتنش‌ترین روزهای خود را پشت‌سر می‌گذارند. آغاز این عملیات عمرانی در شرایطی است که باقی‌مانده چنارستان تهران در محدوده تجریش تا پارک‌وی تحت شدیدترین تنش‌ها قرار دارند و انجام آن در گرم‌ترین روزهای سال، آسیب بیشتری برای آنها به دنبال دارد.
شهرداری تهران می‌گوید، هنوز بهسازی نهر خیابان ولیعصر به‌صورت کامل آغاز نشده و تنها در قسمتی از این خیابان به‌صورت آزمایشی اجرا شده و قرار است از مصالحی غیر از آهک و سیمان استفاده شود؛ مصالحی که نسبت به آب نفوذپذیرند، اما کنشگران شهری و کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند این طرح باید به‌سرعت متوقف شود؛ چون اجرای آن باعث می‌شود طی دو تا سه سال آینده همین تعداد چنار باقی‌مانده هم از بین برود. خیابان ولیعصر تهران هفتم دی‌ماه سال 90 به ثبت ملی رسید و شهرداری تهران موظف است برای انجام هر طرحی در این خیابان، از میراث فرهنگی مجوز دریافت کند.
در کنار ثبت ملی این خیابان، شورای‌شهر وقت در سال 1395 طی مصوبه‌ای ابلاغ کرد که شهرداری تهران موظف است از هرگونه عملیات اجرایی و عمرانی توسط بخش دولتی، عمومی و خصوصی که به درختان این خیابان آسیب می‌رساند، جلوگیری کند. این مصوبه زمانی تصویب شد که تعداد درختان دو سوی خیابان ولیعصر از 24 هزار اصله در سال 1317، به 11 هزار اصله در سال 1395 رسیده بود.
طرح بهسازی خیابان ولیعصر اردیبهشت‌ماه امسال آغاز شده و مدت کوتاهی بعد از آن، تعدادی از کارشناسان و کنشگران گیاه‌شناس، گیاه‌پزشک، جنگل، معماری و شهرسازی، حقوقدانان، آب، فرونشست، محیط‌زیست و توسعه پایدار، پس از بازدید از آن در نامه و گزارشی به رئیس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران، خواستار توقف سریع طرح بازسازی جداول و بستر جوی خیابان ولیعصر شدند.
آنها در این نامه اعلام کرده بودند که اجرای عملیات عمرانی گسترده و مخرب در بستر درختان و ساخت سنگفرشی کاملاً نفوذناپذیر در بستر جوی که امکان ورود آب، هوا و مواد مغذی به محدوده ریشه را از بین برده، با توجیه کاهش جمعیت موش‌ها، جان چنارها را به خطر می‌اندازد. از طرف‌دیگر، دخل و تصرف در بستر درختان در گرم‌ترین و پرتنش‌ترین زمان سال، آسیب شدید عملیات عمرانی صورت‌گرفته به ریشه و تنه درختان چنار، نفوذ حجم بالای سیمان و آهک حاصل از عملیات عمرانی به خاک و ریشه‌ها و تحمل نداشتن هرگونه تنش جدید توسط درختانی که از قبل تحت تنش هستند، از دلایلی است که باید این عملیات متوقف شود.
در این نامه که توسط شش نهاد مدنی و 34 کنشگر و کارشناس امضاء شده، تاکید شده است که طرح فاقد هرگونه توجیه است و به نیازهای واقعی درختان نمی‌پردازد؛ چون به نیاز واقعی درختان مبنی بر تامین و نفوذ آب، هوا و مواد مغذی توجهی نداشته، زیباسازی و کنترل موش، طرح را توجیه نمی‌کند، جداول موجود وضعیت کاملاً مطلوبی دارند ونیازی به تخریب و بازسازی آنها نیست. کنترل موش نیز از طریق دام‌گذاری و نه بازسازی بستر جوی صورت می‌گیرد و علاوه بر آن نیاز به احیای اکولوژیک بستر جوی به‌جای تخریب گسترده و سنگفرش‌کردن مجدد بستر وجود دارد.
جان چنارها در خطر است
میترا ابراهیمی، پژوهشگر آب و توسعه به هم‌میهن توضیح می‌دهد که اجرای دوباره این عملیات عمرانی، چطور می‌تواند جان چنارهای باقی‌مانده تهران را در معرض خطر قرار دهد. او می‌گوید یک عملیات عمرانی گسترده در بستر چنارها در حال انجام است و سنگفرشی بسیار نفوذناپذیر یعنی حدود 20 سانتی‌متر سیمان و سنگ لاشه با ملاتی نفوذناپذیر در قسمتی از این خیابان اجرا شده و این طرح، زنگ خطر بزرگی است: «اجرای این عملیات عمرانی می‌تواند این درختان را نابود کند؛ چون همین طرح یعنی بهسازی جدول و بستر نهر خیابان ولیعصر حدود 15-10 سال پیش هم اجرا شد که همان‌موقع هم با نگرانی‌های زیادی همراه بود.
بعد از اجرای آن، 70 سانتی‌متر از عرض جوی خیابان ولیعصر کم و در قسمتی از آن مبلمان شهری و گیاهان تزئینی کاشته شد. درنهایت این جوی کفپوش و ادعا شد که نسبت به آب نفوذپذیر است، اما نبود. سمت خیابان هم روشنایی تعبیه شد که برای درختان آسیب‌زا بود. حالا آن روشنایی‌ها برداشته شده اما ریشه‌هایی قطور کنار جدول و داخل این سکوهای سیمانی رشد کرده است و هنگام تخریب آن، درعمل تمام آن ریشه‌های قطور را هم قطع می‌کنند.»
ابراهیمی توضیح می‌دهد که مقدار زیادی نخاله، سنگ، مصالح، آهک و سیمان در مرحله تخریب در این بستر آزاد می‌شود؛ اتفاقی که در مرحله ساخت‌وساز هم صورت می‌گیرد و تنشی دوباره ایجاد می‌کند و نفوذ آنها به خاک باعث از بین رفتن ریشه چنارها می‌شود.
چنارهای تهران 100 سال تاریخ این شهر را در خود جای داده‌اند؛ درختانی که از بهترین نهالستان‌های کن به تهران منتقل شدند و از بهترین و مقاوم‌ترین نوع نهال‌ها انتخاب شده بودند و حالا به بخشی از میراث ملی تبدیل شده‌اند. چنارهای محدوده منطقه یک، یکی از مهم‌ترین بخش‌های چنارستان تهران است و در تاب‌آوری شهری، تولید اکسیژن، کاهش گرما و سایه‌افکنی تاثیرگذارند و تعداد جزیره‌های گرمایی که به‌شدت در تهران در حال شکل‌گرفتن است را کاهش می‌دهند.
مبلمان شهری علیه چنارهای ولیعصر
ابراهیمی از نتیجه اجرای طرحی مشابه در 15 سال پیش می‌گوید: «در این بازه زمانی طرح‌های مبلمان شهری در این محدوده اجرا شد که آسیب شدیدی به این درختان وارد کرد و سطح جوی تا حد زیادی نفوذناپذیر شد و آب‌وهوا و مواد غذایی دیگر به درختان نرسید. در سال 98 هم ایده‌هایی اجرا شد که طبق آن، آب جوی را برای این درختان قطع و آبیاری قطره‌ای و لوله‌ای را آغاز کردند.
این تصمیم برای محدوده پارک‌وی به پایین اجرا شد. ما حداقل از سال 95 مستنداتی داریم که نشان می‌دهد بین ونک و پارک‌وی حدود 1100 اصله و از پارک‌وی تا میدان ولیعصر 600 اصله چنار کهنسال داشتیم. الان تقریباً بازمانده‌ای از این درختان کهنسال نداریم و این قطع و خشک‌شدن آنها در حدود چهار، پنج سال گذشته رخ داده است؛ یعنی بعد از اجرای طرح آبیاری قطره‌ای و لوله‌ای.»
تبدیل جوی ولیعصر به کارگاه ساختمانی
تاکید ابراهیمی این است که مداخلات شهری و مدیریتی به این شیوه می‌تواند درختان را نابود کند، نمونه آن زمانی بود که آبیاری چنارها به قطره‌ای تبدیل شد؛ آن‌هم برای درختی مانند چنار که بی‌نهایت آب‌دوست است و نیاز به فضا و آب جاری دارد: «بعد از اجرای چنین طرحی می‌بینیم که درختان را در مقیاسی وسیع از دست می‌دهیم. این موضوع به ما اخطار می‌دهد که باید جلوی تکرار آن را برای تنها بخش باقی‌مانده چنارستان ولیعصر بگیریم. یکی از متراکم‌ترین بخش‌های چنارهای ولیعصر درحال‌حاضر در محدوده پارک‌وی تا تجریش قرار دارد که با وجود همه تنش‌های اقلیمی و مدیریتی، باقی مانده است. دلیل آن هم، داشتن آب قنات خوب در یک دوره زمانی و انجام نشدن آبیاری قطره‌ای در این قسمت بوده است.»
او می‌گوید از دست دادن این بخش از چنارهای ولیعصر، غیرقابل قبول است و همه ارکان شهرداری هم به‌دنبال حفظ آن هستند، ولی گاهی طرح‌هایی بدون مشورت با کارشناسان مستقل اجرا می‌شود: «ضرورت اجرای بازسازی جدول و بستر جوی خیابان ولیعصر چیست؟ این طرح از کجا آمده است؟ این پرسش برای همه مردم ایجاد می‌شود که چرا جوی خیابان ولیعصر ناگهان به کارگاه ساختمانی تبدیل می‌شود؟ بعد از برجسته‌شدن نگرانی‌ها، در عرض 10 روز گذشته پلاکاردهایی نصب شد که دلیل آن زیباسازی منظر و تعریض بستر و جدول فرسوده این محدوده است؛ درحالی‌که این بستر و جدول فرسوده نبودند.
در نقاطی شکسته شده که باید آن را به فال نیک گرفت؛ چون فضایی برای نفس‌کشیدن این درختان به وجود آمده است و می‌تواند تامین خاک، کود و هوا برای درختان بهتر صورت گیرد. دلیل دیگر، کنترل جمعیت موش اعلام شده است. در کجای دنیا این کار از طریق بسترسازی جوی انجام می‌شود؟ کنترل موش از طریق مدیریت پسماند، تله‌گذاری و گاهی استفاده از سموم است. شهرداری تجربه زیادی در این زمینه داشته و هیچ‌وقت با این روش آن را انجام نداده است. از طرف‌دیگر، گفته می‌شود که این طرح برای کنترل فاضلاب راه‌های این مسیر است.
ممکن است مختصری وارد جوی شود، اما می‌توان راه آن را مسدود کرد. برای این اجرای این طرح توجیهاتی مطرح شده که می‌توان آنها را رد کرد، بااین حال حفظ و حراست یک میراث ملی را در اولویت آخر قرار داده و به مسائلی دیگر پرداخته‌ایم. تک‌به‌تک سنگفرش‌هایی که از بستر جوی برداشته می‌شود، به ریشه درختان آسیب می‌زند؛ چون ریشه‌ها در آنها تنیده می‌شود و عملیات احداث مجدد هم خاک آن را از بین می‌رود.
اگر بخواهیم کاری برای این درختان انجام دهیم، باید اکوسیستم آن را احیا کنیم، اما طرح فعلی هیچ سنخیتی با آن ندارد و به همین دلیل هم باید متوقف شود. این درختان تاب چنین تنشی را ندارند و با اجرای آن قطعاً آنها را از دست خواهیم داد. درختان در این فصل تحت تنش زیادی قرار دارند، ناگهان یک تنش دیگر هم به آنها وارد می‌شود و حتماً تا دو، سه سال آینده نابود می‌شوند.»
او می‌گوید این طرح تا سر خیابان زعفرانیه فعلاً اجرا شده و باید متوقف شود، نخاله‌های نقاط تخریب‌شده به‌سرعت برداشته و سیمان و آهکی که در بستر جوی رها شده و ریشه‌ها با آنها پوشانده شده، باید تخلیه شوند: «مصوبه حفظ و گسترش درختان خیابان ولیعصر تاکید کرده است که استفاده از هرگونه ملات و سنگفرش در بستر جوی‌های ولیعصر ممنوع است اما این طرح دوباره در حال اجراست. آنقدر به ریشه این درختان اکسیژن نرسیده که پوسیده شده‌اند. سال‌هاست به این درختان موادغذایی نرسیده و ضعیف و شکننده‌اند و مستعد آفت شده‌اند. اگر نیاز به برداشتن سنگفرش‌های قدیمی است، باید از پیمانکارانی کمک گرفت که آشنا به میراث ملی و طبیعی هستند و به آرامی و با دقت آن را بردارند. این‌بار اگر این تنش وارد شود، حتماً این چنارها را از دست می‌دهیم.»
شهرداری: آهک و سیمان نداریم
پس از واکنش به این طرح تازه، شهرداری منطقه اعلام کرده بود: «پس از گذشت دو دهه از آخرین بهسازی این محور و باتوجه به فرسودگی کف و دیواره‌های نهر باغچه موجود، اصلاح معایب شامل تعریض دهانه نهر و آزادسازی طوقه درختان که به‌مرور در دیواره نهر گرفتار شده‌اند، همچنین حذف فاضلاب جاری، ممانعت از انتقال آلودگی سواره رو به داخل نهر، کنترل جانوران موذی و... در دستور کار منطقه قرار گرفت.» دلایلی که از نظر کارشناسان، ناکافی است. احسان صفایی، معاون خدمات شهری منطقه یک به هم‌میهن می‌گوید، طرح بهسازی نهر و پیاده‌روی خیابان ولیعصر قرار است در همه مناطقی که در این خیابان قرار دارند، اجرا شود: «در محدوده منطقه یک در سال‌های گذشته، فاضلاب‌های غیرمجاز وارد نهر شده و باعث صدمه به درختان و ایجاد آفت و بیماری‌ها مختلف شده است.
ما همه راه‌های ورود این فاضلاب‌ها را مسدود کرده‌ایم اما می‌خواهیم نهرسازی به‌صورت دائمی باشد تا این اتفاق دوباره رخ ندهد و از درختان محافظت شود. یکی دیگر از دلایل این کفسازی این است که اگر آن نهر، کف نداشته و به‌صورت نهر- باغچه باشد، باتوجه به شیب خیابان، آب جاری در آن باعث شسته‌شدن خاک می‌شود و ریشه‌ها از داخل خاک بیرون می‌آیند؛ به همین دلیل برای جذب آب دچار مشکل می‌شوند و به این ترتیب، هم خاک شسته، هم ریشه‌های آن در داخل زمین سست می‌شود.»
او می‌گوید که در نهرهای خیابان ولیعصر تعداد زیادی کلونی جانوران موذی وجود دارد و نمی‌توان فقط با طعمه‌گذاری آنها را از بین برد. صفایی دلیل دیگر اجرای این طرح را برداشتن پایه‌های سیمانی نورپردازی‌های سابق زیر درختان این خیابان اعلام می‌کند؛ اقدامی که کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند، می‌تواند به ریشه‌های تنیده در این بلوک‌های سیمانی آسیب بزند. صفایی توضیح می‌دهد، باتوجه به اینکه این نورپردازی برای درختان مناسب نیست، تکه‌های بتن هم به تنه درختان آسیب می‌زند و هم به لانه جانوران موذی تبدیل شده است. به همین دلیل این پایه‌ها در حال تخریب است تا نوسازی شود. خود پیاده‌روی خیابان ولیعصر هم نیاز به مناسب‌سازی و بهسازی دارد و آن معبر در شأن خیابان ولیعصر نیست.
ادعای معاونت خدمات شهری منطقه یک این است که در حال بررسی مصالح مورداستفاده برای کف نهر است و قرار است از ماده‌ای نفوذپذیرن سبت به آب برای بندکشی بین این مصالح استفاده شود. صفایی می‌گوید: «علاوه بر اینکه تشتک مناسبی دور درخت ایجاد می‌شود که بتواند آب را از طریق آن جذب کند، از طریق بندهایی که بین سنگ‌ها استفاده می‌شود، نفوذپذیری آب ادامه خواهد داشت.
یک شرکت قرار است مصالح مورد استفاده در کف نهرها را بررسی کند تا در صورت تایید از آن استفاده کنیم. فعلاً فقط جدول‌ها و کف پیاده‌روها در حال نوسازی است تا جواب آزمایش مصالح اعلام شود. این مصالح هم سیمان و آهک نیست.» او در پاسخ به این پرسش که با وجود مصوبه سال 95 شورای شهر، چرا همچنان عملیات عمرانی در کنار درختان خیابان ولیعصر اجرا می‌شود؟ می‌گوید: «فارغ از این دستورالعمل، به‌دلیل صیانت از درختان خیابان، از موادی غیرازنانو و نفوذپذیر و غیرسازگار با محیط‌زیست داخل نهر استفاده نمی‌شود. حتی از سنگ‌های مصنوعی هم استفاده نمی‌شود و برای بندکشی هم به آزمایشگاه رفته و اگر تاییدیه آن برای نفوذپذیری آب بیاید و سازگار با محیط‌زیست باشد، برای نهر استفاده می‌شود. فعلاً از این مصالح برای یک بخش از خیابان به‌صورت آزمایشی استفاده شده و از خود این طرح هم فقط اصلاح جدول و پیاده‌روسازی در حال اجراست.»
فرصت برای جبران نیست
گیتی اعتماد؛ معمار و شهرساز و عضو موسسه «تهران؛ مطالعات کلانشهر »، یکی از کنشگرانی است که نامه اخیر مربوط به درخواست توقف بهسازی نهر خیابان ولیعصر را امضاأ کرده است. او می‌گوید، بیشتر مشاهداتش درباره ازبین‌رفتن چنارهای خیابان ولیعصر به اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 برمی‌گردد و از همان‌زمان بارها نامه‌هایی خطاب به آقای قالیباف و آقای چمران درباره برخی از طرح‌ها نوشته و در مواردی هم پاسخ گرفته است: «نمونه آن زمانی بود که اطراف درختان چنار این خیابان با سیمان و بتن پوشانده شده بود و درختان نمی‌توانستند نفس بکشند.
ولیعصر طولانی‌ترین خیابان دنیاست، اما بی‌کفایتی مدیران ما باعث شده است که هر قسمت آن به یک دلیلی از بین برود و این میراث باارزش تاریخی، فرهنگی و محیط‌زیستی روزبه‌روز در حال نابودی است. پرسش ما این است که چرا این بلوک‌های سیمانی دوباره کنده شده و همه آن نخاله‌ها با سیمان و آهک، پای درختان ریخته شده است؟ مردم باید مطالبه‌گر باشند و از مدیران پاسخ بخواهند.» اعتماد می‌گوید چنارهای ولیعصر هم از نظر هویت شهری، میراث تاریخی و محیط‌زیستی و هم از نظر خاطره شهری، قابل توجیه هستند: «در هیچ‌کجا این مجموعه طولانی از درختان چنار را نمی‌بینید.
چنارهای خیابان ولیعصر تقریباً جزو بازمانده‌های تاریخ شهر تهران است و اگر از دست برود، سرمایه عظیمی از دست می‌رود. وقتی چنار 100 ساله از بین می‌رود، دیگر نمی‌توان درختی را جایگزین آن کرد. در یکی از نامه‌های خود، خطاب به آقایان قالیباف و چمران نوشته بودم که فردا برای جبران ازدست‌دادن این درختان، بسیار دیر است و نمی‌توان آنها را جایگزین کرد.»
محیط‌زیست: پایش می‌کنیم
شورای شهر تهران تا امروز واکنشی به اجرای این طرح نداشته و پیگیری هم‌میهن از مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری این شورا بی‌نتیجه مانده است، بااین‌حال زهره عبادتی، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران می‌گوید، این سازمان اجرای طرح اخیر شهرداری را پایش می‌کند اما به‌دلیل خلأهای قانونی شهرداری از محیط‌زیست مجوزی برای این طرح‌ها دریافت نمی‌کند. او در پاسخ به هم‌مهین درباره پیگیری‌های اخیر این سازمان توضیح می‌دهد و می‌گوید: «باید ملاحظات فنی به‌شکلی اجرا شود که آسیبی به درختان نرسد.
این موضوع هم در دست پیگیری است و هنوز پاسخی نگرفته‌ایم، اما قطعاً پایش را انجام می‌دهیم که این بهسازی آسیبی به درختان نزند و بهانه‌ای برای خشک‌شدن و قطع درختان نباشد. تاکید سازمان محیط‌زیست، آیین‌نامه اجرایی ماده 22 قانون هوای پاک است که طبق آن به‌عنوان ناظر، از شهرداری مطالبه‌گر هستیم که از پساب‌های جایگزین برای آبیاری فضای سبز استفاده کند که خشکسالی، کمترین آسیب را روی آن بگذارد.»
طبق توضیح عبادتی، شهرداری برای چنین اقدامی و همینطور قطع درختان، تکلیفی ندارد که از محیط‌زیست مجوز بگیرد: «محیط‌زیست در مناطق چهارگانه تکلیف نظارتی دارد اما در خارج از آن، فقط طبق قانون هوای پاک می‌تواند روی حفظ سرانه فضای سبز شهرها نظارت داشته باشد. شهرداری هم مدعی است که بیشتر از اندازه‌ای که قانون مقرر کرده، سرانه فضای سبز ایجاد کرده است اما این موضوع دلیل نمی‌شود که نگهداری فضای سبز موجود، اتفاق نیفتد. براساس قوانین، محیط‌زیست عضو کمیسیون ماده 7 شهرداری‌ها نیست؛ کمیته‌ای که درباره درختان و فضای سبز تصمیم‌گیری می‌کند. از یک‌طرف، مطالبه‌گری از محیط‌زیست وجود دارد اما از طرف‌دیگر، قانون‌گذار این اختیار را به این سازمان نداده است که بتواند به‌صورت مستقیم روی آن نظارت داشته باشد.»
کم‌کاری شهرداری در تامین آب درختان
عبادتی از قطع درختان در تهران می‌گوید که در چندماه اخیر بیشتر اتفاق افتاده است: «مشکلی که تقریباً چندماهی است بیشتر با آن در سطح شهر تهران روبه‌رو شده‌ایم؛ قطع درختان در لویزان، چیتگر، سرخه‌حصار، میدان آزادی، خیابان ولیعصر و چند نقطه دیگر است. هماهنگی‌ها و مکاتباتی با شهرداری و منابع طبیعی برگزار و دادستانی هم به این موضوع وارد شد. درنهایت اعلام شد که آفتی تحت عنوان سوسک پوست‌خوار باعث شده درختان از بین بروند و اگر قطع نشوند، به سایر درختان سرایت می‌کند. کمیسیون ماده 7، مصوباتی ارائه داده که براساس آن مجبور شده‌اند، تعدادی درخت را قطع کنند.
ریشه این موضوع، خشکسالی است و کمبود آب باعث شده است که این آفت به وجود بیاید. بااین‌حال ما به‌عنوان سازمان محیط‌زیست اعتقاد داریم که شهرداری باید تمهیدات لازم را برای جلوگیری از خشکسالی در نظر می‌گرفت که این اتفاق رخ ندهد.» طبق گفته رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران، شهرداری باید به هر نحوی جلوی خشک‌شدن درختان را بگیرد که سرایت آفت از بین برود: «شرکت آب و فاضلاب اعلام کرده است، پساب استاندارد تصفیه‌خانه‌ها را برای آبیاری فضای سبز تحویل شهرداری می‌دهد. شهرداری مقدار کمی از این پساب را تحویل گرفته است و ما از طریق ستاد فضای سبز فرمانداری تهران این موضوع را پیگیری می‌کنیم تا درنهایت آبیاری فضای سبز را به‌سمت استفاده از پساب‌های جایگزین ببریم؛ به این ترتیب به‌بهانه خشکیدگی درختان و بروز آفات، درختان از بین نمی‌روند و میزان فرونشست هم مدیریت می‌شود.»
