تب تقاضا/گزارش میدانی هم‌میهن از شرایط توزیع کالا و دسترسی مردم به مایحتاجشان
کمتر از ۱۰ روز از حمله اسرائیل به ایران و شروع جنگ گذشته و همین موضوع اوضاع و روزگار زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار داده است.
کمتر از ۱۰ روز از حمله اسرائیل به ایران و شروع جنگ گذشته و همین موضوع اوضاع و روزگار زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار داده است. اقتصاد کشور در حالی ماجراهای عجیب این روزها را طی می‌کند که پیش از آن نیز تحت تاثیر مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا قرار داشت و بازار و مردم منتظر شنیدن خبرهای خوش بودند تا اوضاع اقتصادی تکانی بخورد و شرایط کمی بهتر شود.
جنگ ایران و اسرائیل اما شرایط را پیچیده‌تر کرد و حتی انتخاب وزیر جدید اقتصاد نیز تحت‌الشعاع آن قرار گرفت و اکنون نه میزان تورم و قیمت ارز و طلا بلکه فعال بودن مراکز خرید کالاهای اساسی و رساندن مایحتاج اولیه مانند سوخت به مردم، در اولویت دولت و فعالان اقتصادی قرار گرفته است.
دولت اعلام کرده هیچ کدام از ادارات ارائه‌دهنده خدمات به مردم تعطیل نیست و سازمان گمرک نیز گفته تمامی گمرکات کشور فعال هستند و ورود و خروج کالا در تمامی مرزهای زمینی سراسر کشور طبق روال در حال انجام است. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت هم روز گذشته عنوان کرد:اقدامات دولت در مدیریت عمومی کشور ادامه دارد و هنوز حتی ذخایر راهبردی کشور استفاده هم نشده است.
کمبود اسکناس
نیمی از شعب منتخب بانک‌های تهران نیز از دیروز باز بودند و قرار است در طول هفته از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ ظهر خدمات‌رسانی کنند. در این شرایط آنچه که بیشتر مراجعان به بانک‌ها خواهان بودند پول نقد بود تا در خریدها دچار مشکل نشوند. «محمد»، کارمند یکی از بانک‌های خصوصی به «هم‌میهن» گفت از شنبه هفته گذشته بیشتر مردم به دنبال اسکناس و پول نقد بودند.
او گفته: «تعداد مراجعین به شعبه ما که در خیابان پیروزی است از نصف هم کمتر شده و از ۵۰ نفری که به بانک آمده بودند، ۴۲ نفر از آنها پول نقد می‌خواستند که مسلماً هیچ شعبه‌ای این میزان اسکناس ندارد. به دلیل شرایط امنیتی کشور نیز ماشین حمل اسکناس با زمان‌بندی بیشتری به شعب می‌آیند و نمی‌توانیم به میزانی که مشتری نیاز دارد به آنها پول نقد بدهیم.» این کارمند بانک گفته: «طبق بخشنامه با کد ملی به هر فرد می‌توان ۱۵ میلیون تومان وجه نقد داد اما ما به هر فرد در نهایت ۳ میلیون تومان توانستیم بدهیم تا به همه اسکناس برسد.»
روز پنجشنبه اما فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی درباره کمبود منابع ریالی در برخی شعب بانک‌ها، عنوان کرد: «در برخی شعب اخباری به ما رسیده که بعضاً با کمبود منابع ریالی مواجه هستند که به صورت فوری تامین منابع ریالی انجام گرفت.» او همچنین گفت بانک مرکزی در خصوص ذخایر پولی کشور مسئله‌ای ندارد.
یکی از موضوعاتی که در این چند روز باعث مشکلات زیادی شد، قطع سیستم بانکی دو بانک سپه و پاسارگاد بود که صاحبان کارت این دو بانک را در چند روز آخر هفته دچار سردرگمی کرد. بسیاری از مردم بدون اینکه از قطعی سیستم بانکی خود خبر داشته باشند در صف نان ایستاده بودند و یا از فروشگاه‌های محل و سوپرمارکت‌ها خرید کرده بودند اما بعد از کشیدن کارت با بوق ممتد دستگاه پوز و عنوان «عملیات غیرموفق» مواجه شدند.
هرچند بسیاری از مغازه‌داران در این شرایط با مردم راه آمدند و اجناس را به صورت نسیه دادند اما در دسترس نبودن پول نقد و قطعی سیستم بانکی کار را برای مردم دشوار کرد. «مرتضی» که در شهرستان شهریار یک سوپرمارکت کوچک دارد، گفت: «به دلیل مشکلات اقتصادی و تورم و گرانی که روزبه‌روز قیمت‌ها را بالا می‌برد، حتی به همسایه‌ها هم جنس نسیه نمی‌فروشم اما با توجه به شرایط جنگی و مشکلات بانکی، خودم به خریداران پیشنهاد می‌کنم که پول اجناسی که می‌خواهند را بعد از آرام شدن فضای کشور پرداخت کنند.»
البته سیستم کارت نقدی بانک پاسارگاد از روز پنجشنبه فعال شد اما خدمات اینترنتی آن مختل بود. بانک سپه نیز روز گذشته اعلام کرد مشکل ارائه خدمات کارت‌های نقدی این بانک برطرف شده اما درباره زمان استفاده از خدمات غیرحضوری از طریق اینترنت بانک و موبایل‌بانک اطلاع‌رسانی خواهد کرد.
ترافیک ناتمام
پس از حمله پهپادی اسرائیل، بسیاری از اهالی تهران ترجیح دادند به شهرهای اطراف و یا شمال کشور بروند تا از آسیب‌های احتمالی در امان باشند، همین سفر اجباری و برنامه‌ریزی‌نشده باعث شد تا اتوبان‌های اطراف تهران با ترافیک سنگین مواجه شود و کار به جایی رسید که برای روان شدن راه‌ها و کم شدن ترافیک تهران، شامگاه سه‌شنبه سخنگوی وزارت راه و شهرسازی از حذف موقت پرداخت عوارض در خروجی‌های غیرالکترونیک به خاطر جلوگیری از توقف‌های غیرضروری خبر داد، هرچند این نیز خیلی به کمک ترافیک نیامد و مسیری که معمولاً مسافران بین ۵ تا ۶ ساعت طی می‌کردند را حدود ۱۰ تا 19 ساعت در راه بودند.
با این حال با اینکه پمپ‌بنزین‌های جاده‌ها و اطراف شهرها صف‌های طولانی را شاهد بودند اما هیچ‌کس بدون بنزین نماند و از آخر هفته گذشته هم حجم ترافیک جاده‌ها کم شد و هم صف پمپ‌بنزین‌ها کاهش یافت اما از جمعه شب و دیروز که بسیاری از کارمندان و کاسبان باید به محل کار خود در تهران برمی‌گشتند باز شاهد ترافیک در مسیر بازگشت به تهران بودیم، «نیما» ساعت ۱۰ صبح شنبه از جاده «آبعلی» به سمت تهران حرکت کرده بود اما بعد از سه ساعت و نیم به «پردیس» رسیده بود.
نان و صف
طبیعی است در شرایط جنگی که احتمال کمبود مایحتاج خوراکی وجود داشته باشد، صف نانوایی‌ها طولانی شود. در تهران اعلام شد سهمیه‌بندی آرد نانوایی‌ها برداشته شده و نانواها به هر میزان که پخت دارند می‌توانند آرد دریافت کنند و حتی شیفت کاری خود را افزایش دهند. یک نانوایی تافتون در نزدیکی میدان هلال احمر در شرق تهران به «هم‌میهن» گفت آرد سهمیه‌ای آنها در همان چند روز اول حمله اسرائیل تمام شده و با آرد آزاد نان می‌پزد و به همین دلیل مجبور است نان را با قیمت بالاتری بدهد.
این نانوایی خیلی شلوغ نبود اما برخی نانوایی‌ها در شهرهای اطراف تهران به خصوص در آخر هفته که با موج مسافران مواجه بودند، صف‌های طولانی را تجربه کردند؛ در فردوسیه در نزدیکی شهرقدس، برخی نانوایی‌های بربری در ساعت پایانی کار خود به هر نفر فقط یک نان می‌دادند تا به همه برسد اما نانوایی لواش و تافتون محدودیتی را در نظر نگرفته بودند و به همه نان رسید؛ هرچند باید بیشتر از زمان معمول در صف می‌ماندند.
خرید احساسی نکنید
در کاشان و شهرهای اطراف آن نیز با وجود آنکه به نطنز و نیروگاه هسته‌ای آن نزدیک است، زندگی عادی در جریان است و خبری از صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین و نانوایی‌ها و یا کاهش اجناس در فروشگاه‌ها نیست. در جزیره کیش با آنکه آرام است و خبری از صدای جنگ نیست اما مردم و مسافران بسیاری از اجناس فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها را خریداری کرده‌اند تا در صورت ادامه‌دار بودن جنگ با کمبود مواجه نشوند.
«میثم» به خبرنگار هم‌میهن گفت: «این روزها قفسه‌های فروشگاه‌های کیش پر نیست. مردم در چند روز اول شروع جنگ نگران بودند که اقلام مورد نیازشان به کیش نرسد و همین نگرانی باعث شد، هرآنچه در فروشگاه‌ها بود خریداری شود.» در شهرستان‌های آمل، نور و محمودآباد نیز مشکل خاصی در خصوص مایحتاج عمومی وجود ندارد، هرچند مردم برای رسیدن به آنجا ساعت‌های طولانی را در جاده طی کرده‌اند اما دل و دماغی برای گشت و گذار در طبیعت و رفتن به دریا ندارند و ترجیح می‌دهند در خانه و ویلاها اخبار جنگ را دنبال کنند.
با این حال وزیر جهاد کشاورزی خبر داده مشکلی در توزیع کالا در سراسر کشور نداریم و قرار است به استان‌های مسافرپذیر و زیارتی «سهمیه ویژه» تعلق بگیرد و مدیریت بازار از برنامه‌ریزی، تنظیم، توزیع و عرضه به استانداران تفویض شده است. غلامرضا نوری‌قزلجه همچنین گفته کالا به وفور وجود دارد و ضرورتی ندارد مردم خرید احساسی کرده یا ذخیره‌سازی کنند.
انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی کشور نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد صنعت تولید و بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی کشور با تمام قدرت به‌صورت سه‌شیفت توسط ٢۶٠٠ دستگاه خودرو یخچالدار روزانه ٧٠٠٠ فروشگاه زنجیره‌ای سراسر کشور به‌ویژه در استان‌های البرز، مازندران و گیلان فعال است و محصولات گوشت و مرغ و فرآورده‌های گوشتی با نرخ مصوب توزیع می‌شود.
تهران تعطیل نمی‌شود
روز گذشته پایتخت، شرایط نیمه‌تعطیل را داشت. هرچند اتاق اصناف تهران اعلام کرد با وجود ایجاد برخی تغییرات در روند فعالیت مجموعه‌های اجرایی و خدمات‌رسان، فعالیت اتحادیه‌های صنفی شهر تهران به صورت عادی دنبال خواهد شد اما بسیاری از واحدهای صنفی مانند طلافروش‌ها، فروشگاه‌های لباس و پوشاک، مراکز خرید، آموزشگاه‌های موسیقی و زبان تعطیل بودند.
در کنار آن اما بسیاری از فروشگاه‌های کالاهای خوراکی مانند میوه‌فروشی‌ها، قصابی‌ها، سوپرمارکت‌های محلی و حتی داروخانه‌ها و درمانگاه‌ها نیز باز بودند. سایت‌های خبری و روزنامه‌های سراسری نیز از این امر مستثنی نبودند و همه خبرنگاران و روزنامه‌نگاران یا با حضور در محل کار و یا به صورت دورکاری، لحظه‌ای اطلاع‌رسانی را تعطیل نکردند و این در شرایطی است که در دو روز آخر هفته تقریباً اینترنت به صورت کامل قطع بود و دسترسی به اخبار و اطلاعات موثق برای همه مردم با اختلال مواجه شده بود.
