ماجرای VPN
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
گزارش درباره فرزند انسیه خزعلی و فعالیت‌هایش در کانادا
گروه خبر:رسانه‌های حامی دولت در دفاع از انتشار اخبار فرزند معاون رئیس‌جمهور ادعا کرده‌اند که براساس پیگیری‌هایشان شراکت رضازاده با فردی به‌نام بوهلر نشان می‌دهد ادعاها با استناد به سایت rocketreach مطرح شده که خلاف واقع است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد طبق اطلاعات وبسایت Rocketreach فرزند انسیه خزعلی، موسس و مدیرعامل یک شرکت کانادایی بوده است و این شرکت کانادایی، همان Betternet.co است که خدمات وی‌پی‌ان ارائه می‌دهد. فرزند معاون امور زنان رئیس‌جمهور، نه‌تنها در کانادا زندگی می‌کند، بلکه گفته می‌شود او بنیانگذار یک مجموعه تولیدی فیلترشکن برای ایرانیان به نام «بترنت» است و با توجه به سیاست‌های فیلترینگ در کشور، از این محل درآمدزایی بالایی دارد. افشای این اطلاعات موجب شد انسیه خزعلی و همسرش در تعارض با یکدیگر مطالبی را عنوان کنند. حقیقت مساله چیست؟ آیا حضور فرزندان مسئولان در خارج از کشور برای تحصیل و فعالیت جرم است یا نه؟ مدت زمان زیادی از انتشار توئیت مهدی عرفاتی، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت درباره دستور صریح رئیس‌جمهور در ارتباط با اقامت فرزندان مسئولان در خارج از کشور نگذشته است. او 16شهریورماه در توئیتر نوشت: «اخیرا فرزند یک معاون وزیر برای ادامه تحصیل در یک کشور خارجی ویزا گرفته بود و قصد خروج داشت که به محض اطلاع رئیس‌جمهور، دستور صادر شد اگر فرزند رفت، پدر هم برود! گذشت آن دوران که افتخار مقامات عالی دولت، اقامت فرزندان‌شان در خارج از کشور باشد. مسئولان مراقب گشت ارشاد باشند».
داستان از کجا آغاز شد؟
این اطلاعات برای نخستین بار در فضای مجازی منتشر شد. اکانت‌های توئیتری مدعی شدند، حمید رضازاده، فرزند انسیه خزعلی، به‌عنوان «مؤسس» و «مدیر اجرایی» و همچنین «مدیر نرم‌افزار» شرکت «بترنت» که خدمات «وی‌پی‌ان» مجانی به کاربران ایرانی ارائه می‌کند، فعال است. حسین دهباشی در توئیتی خطاب به انسیه خزعلی درباره حضور فرزندش در خارج از کشور نوشت: «بچه‌هاتون برای دانش‌بنیان‌هاشون چرا آمریکا و کانادا می‌روند؟ چرا چین و روسیه نه؟ تازه درباره‌ی چین حدیث هم داریم!» افشای این اطلاعات موجب شد که خانم معاون رئیس‌جمهور و همسر او واکنش و پاسخ‌‌های متفاوتی نسبت به این موضوع داشته باشند. انسیه خزعلی، معاون رئیس‌جمهور در حساب توئیتر خود نوشت:«گذشت آن دوران که مسئولانی مثل کوه پشت فرزندان خویش می‌ایستادند و صراحتاً از مهاجرت و زندگی آنها در خارج از کشور دفاع می‌کردند. اما امروز برخی با ذوق‌زدگی از مهاجرت فرزند اینجانب گفتند.» او در توئیت دیگری تصریح کرد: «سفر موقت کاری ایشان جهت توسعه و پشتیبانی مجموعه دانش‌بنیانی است که در ایران با تعداد زیادی از دانشجویان کامپیوتر فعال است. خوشبختانه این پروژه کاری رو به اتمام بوده و وی در ماه‌های آینده به کشور باز می‌گردد. اگرچه ایشان متاهل و مستقل است، ولی هرگز قصد مهاجرت نداشته‌اند.» معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری، افزود:«بی‌شک بسترسازی برای تقویت فعالیت‌های دانش‌بنیان جاری در کشور، برخاسته از تعلق به وطن و مسئولیت‌پذیری است. اعضای دولت مردمی و انقلابی به آرمان‌های انقلاب و سیاست‌های دولت وفادار بوده و خواهند بود.»
موضع پدر برخلاف مادر
سیدمحمدرضا رضازاده، استاندار اسبق فارس و همسر انسیه خزعلی، درباره شرکت دانش‌بنیان فرزندش گفته است: «پسرم هیچ نوع مالکیت و مسئولیتی در ارتباط با بترنت ندارد. شرکت حمیدرضا از ابتدای تأسیس، بازار کشورهای خارجی را مورد هدف قرار داده و هیچ فعالیتی در بازار ایران نداشته است. هیچ‌گاه به کاربران ایرانی خدمات «وی‌پی‌ان»، چه رایگان چه پولی، ارائه نکرده و قوانین هیچ کشوری را نقض نکرده است. ماهیت اصلی وی‌پی‌ان برای حفظ حریم شخصی آنلاین افراد است و کاربرد اصلی آن در دنیا بهره‌جویی به مثابه «فیلترشکن» نیست.» تناقض‌های موجود در پاسخ والدین حمیدرضا از یک سو و تلاش رسانه‌های همسو با دولت، موید این امر است که نمی‌توان به راحتی دراین‌باره قضاوت کرد و نگارنده از نگارش این مواضع فقط به دنبال اطلاع‌رسانی است. با این حال برخی از اظهارات توسط سایرین، این ابهام را مطرح کرده است که چرا همواره در مورد فرزندان مسئولان از طیف خاص، باید حمایت شود، اما در مقابل جریان دیگر، همواره مورد نقد جدی قرار گیرد؟ مهمتر اینکه با توجه به دستور صریح رئیس‌جمهور، آیا همانگونه که افکار عمومی خواهان استعفای معاون رئیس‌جمهور هستند، باید این امر صورت گیرد و اینکه رئیس‌جمهور چه واکنشی نسبت به این مساله خواهد داشت؟ در این باره خبری مبنی بر استعفای انسیه خزعلی منتشر شد که این خبر توسط او تکذیب شد.
سردار کوثری: علت مهاجرت پیشرفت کشور است
نقطه عطف این موضوع، واکنش سایر افراد در این زمینه است. برای نمونه، اسماعیل کوثری، نماینده مردم تهران در مجلس در واکنش به سفر آقازاده انسیه خزعلی به کانادا گفته است:«برخی الکی این قضیه را بزرگ می‌کنند و در واقع به دنبال بزرگنمایی هستند. برخی دیگر هم خیال می‌کنند فقط فرزندان مسئولان به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند. باید بگویم این یک تصور بسیار اشتباهی است. علت مهاجرت این افراد، پیشرفت کشور است تا در نهایت تجربه دانشمندان سراسر جهان با نخبگان کشور خودمان به اشتراک گذاشته شود.» همچنین عباس سلیمی‌نمین، فعال سیاسی اصولگرا در این باره، گفت: «پسر رئیس شرکت نفت چرا به آمریکا رفته است؟! چه اشکالی دارد نخبه‌ها و نوابغ برای کسب علم به آمریکا بروند؟ مگر بد است یک کسی برای کسب علم به کشور دیگری سفر کند؟! نباید این نخبه‌ها و نوابغ را در این بحث‌های عوام‌فریبانه بیندازیم که چرا باید فرزند فلان مسئول در آمریکا یا هر کشور دیگری حضور داشته باشد؛ اصلا چه اشکالی دارد؟» البته در این میان محمدرضا جلائی‌پور، پژوهشگر جامعه‌شناسی موضوع را از زاویه دیگری بررسی کرده است. او در کانال شخصی خود نوشته است:«به نظرم آزردگی جامعه و واکنش منفی وسیع به خبر این مهاجرت، ربطی به همین مورد خاص ندارد و ناشی از ریای سیستماتیک و نارضایتی عمومی‌ای است که عوامل زمینه‌ای و ریشه‌ای‌تری ایجاد کرده‌اند. جوانانی که امکان مهاجرت ندارند و قربانی فقر و تحریم و سوءحکمرانی و تحمیلِ سبک زندگی و نابرابری و تبعیض‌اند.»
رسانه‌های حامی چه دفاعی کردند؟
در این میان بسیاری از رسانه‌ها در حمایت از خزعلی ادعا کرده‌اند که پسر انسیه خزعلی که همه مراحل تحصیلی را در ایران طی کرده و هیچ دوره‌ای را در دانشگاه‌های خارجی نگذرانده، برخلاف ادعاهای مطرح‌شده، چه در زمان حضور در ایران و چه بعد از سفر به کانادا، درگیر فعالیت‌های مربوط به عرضه فیلترشکن به کاربران ایرانی نبوده است. آنها مدعی هستند که براساس پیگیری‌هایشان، شراکت رضازاده با فردی به‌نام بوهلر نشان می‌دهد این ادعا با استناد به سایت rocketreach مطرح شده که خلاف واقع است. رسانه‌ها همچنین نوشتند : «ادعای عرضه فیلترشکن رایگان به کاربران ایرانی با هدف انتقال اطلاعات آنان به نهادهای امنیتی داخلی در حالی است که پیگیری‌ها نشان می‌دهد این شرکت از ابتدای تاسیس روی بازار کشورهای خارجی متمرکز بوده و هیچ فعالیتی در بازار ایران نداشته و به کاربران ایرانی خدمات «وی‌پی‌ان» رایگان یا پولی ارائه نکرده است.»
بررسی‌های هم‌میهن درباره اصل مساله
وبسایت وی‌پی‌ان‌کامپیر در گزارشی که به این موضوع پرداخته، نوشته است «پس از آنکه انسیه خزعلی در مجموعه‌ای از توئیت‌ها نقل مکان دائمی پسرش را به کانادا تکذیب کرده و مدعی شده که سفر پسرش حمید رضازاده به کانادا سفری «موقتی» با هدف پیشبرد تحقیقات «دانش‌محور» بوده، طولی نکشید که پروفایل پسرش در وبسایت rocketreach.co - که اکنون ناپدید شده- پیدا شد. این پروفایل نشان داد که سفر «موقتی» حمید رضازاده به کانادا تاکنون سه سال طول کشیده و در وبسایت Rocketreach نیز ادعا شده که او موسس و مدیرعامل یک شرکت کانادایی بوده است و طنز تلخ این است که این شرکت کانادایی، همان Betternet.co است که خدمات وی‌پی‌ان ارائه می‌دهد.» در ادامه این گزارش آمده است، «betternet یکی از بزرگ‌ترین و پرطرفدارترین وی‌پی‌ان‌ها در گوگل‌پلی‌استور است که بیش از 50 میلیون بار دانلود شده است. این وی‌پی‌ان در توصیف اپلیکیشن خود نوشته است: یک وی‌پی‌ان رایگان و نامحدود برای دستگاه‌های اندرویدی. گزارشی در سال 2016 از سوی «سازمان تحقیقات علمی و صنعتی مشترک‌المنافع استرالیا» (Australian Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation) نشان می‌دهد که Betternet بیشترین ردیاب (tracker) را در میان تمام خدمات وی‌پی‌ان‌های رایگان داشته است.» وبسایت وی‌پی‌ان‌کامپیر در ادامه گزارش خود نوشته است:«یک وی‌پی‌ان برای کار کردن نیازمند هزینه است و اگر آنها از شما هزینه‌ای را برای اشتراک دریافت نمی‌کنند، قطعا از راه‌های دیگری این درآمد را به‌دست می‌آورند و معمولا این راه، جمع‌آوری داد‌ه‌ها و اطلاعات کاربران و فروش آنها به کسانی است که بابت این اطلاعات پول می‌دهند. گاهی اوقات هم وی‌پی‌ان‌ها همراه با بدافزارهای دیگری هستند که اهداف مخربی مانند جاسوسی دارند و اغلب هم با دولت‌هایی کار می‌کنند که مایلند اطلاعات کاربران در کشور خود و کشورهای خارج را به‌دست بیاورند. مانند گزارش‌هایی که پیشتر در مورد ارتباط برخی از وی‌پی‌ان‌های رایگان با رژیم کمونیستی چین نوشته بودیم. حالا ارتباط مستقیم فرزند یکی از مسئولان ایرانی با وی‌پی‌ان Betternet چیزی است که بی‌شک تعجب ما را برانگیخته است.» وی‌پی‌ان‌کامپیر در ادامه گزارش خود سوالاتی را مطرح کرده از جمله اینکه «در حال حاضر نقش حمید رضازاده در Betternet دقیقا چیست؟» و «آیا Betternet اطلاعات کاربرانش را به ایران می‌فروشد؟» سپس به مخاطبان نوشته، «تا زمانی که این سوالات پاسخ داده نشده، توصیه اکید ما به‌ویژه به کاربران ایرانی این است که استفاده از وی‌پی‌ان Betternet را متوقف و بلافاصله آن را از گوشی‌های خود پاک کنید.»
