راه طولانی آتشبس/مذاکرات اسرائیل و حماس به نقطه حساسی رسیده است
حماس با آزادی ۳۴ گروگان اسرائیلی در صورت به دست آمدن توافق آتشبس موافقت کرد. این خبری است که رویترز آن را منتشر کرد.
حماس با آزادی ۳۴ گروگان اسرائیلی در صورت به دست آمدن توافق آتشبس موافقت کرد. این خبری است که رویترز آن را منتشر کرد. خبر مذکور از آن جهت اهمیت دوچندانی پیدا میکند که از هفته گذشته مذاکرات آتشبس در دوحه قطر آغاز شده و امید است که طی روزهای آینده در سطحی بالاتر پیگیری شود.
رسانه اسرائیلی Ynet روز گذشته از سفر دیوید بارنیا، رئیس موساد به دوحه برای شرکت در مذاکرات قطر خبر داد اما شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل ساعتی بعد اعلام کرد که این سفر به خاطر رایزنیهای داخلی به تعویق افتاده است اما روزنامه یدیعوت آحارونوت مدعی شد که تصمیمی برای سفر بارنیا به دوحه گرفته نشده و اسرائیل منتظر است که پیشرفت بیشتری در این گفتوگوها صورت بگیرد تا تصمیم لازم در تلآویو اتخاذ شود. اما سایت آمریکایی آکسیوس از سفر برت مکگورگ هماهنگکننده کاخ سفید در امور خاورمیانه به دوحه خبر داد.
دور جدید مذاکرات قطر از ۳ ژانویه آغاز شده و از لحاظ مقامات شرکتکننده سطحی متوسط دارد. در حال حاضر با توجه به اینکه گفته میشود دو مقام ارشد آمریکایی و اسرائیلی قرار است به این مذاکرات اضافه شوند، نگاهها به این است که دیپلماسی این بار کار کند و جنگ در غزه به پایان برسد. بر اساس آخرین آمار، تعداد کشتهشدگان در غزه به حدود ۴۶ هزار نفر رسیده و با توجه به آغاز زمستان نحوه مرگ جدیدی به این فهرست اضافه شده است: مرگ نوزادان به خاطر یخزدگی. مذاکرات قطر به صورت غیرمستقیم و با میانجیگری دوحه، مصر و آمریکا در جریان است و برخی معتقدند به کندی پیش میرود.
چانهزنی برای گروگانها
مسئله گروگانهای اسرائیلی نزد حماس بهانه اصلی حمله اسرائیل به نوار غزه پس از رخداد هفت اکتبر بود. پس از هفت اکتبر، بیش از ۲۵۰ اسرائیلی یا شهروندان دارای تابعیت مضاعف توسط حماس به اسارت درآمدند. تعدادی از این گروگانها در جریان این جنگ به صورتهای مختلف کشته شدند. اسرائیل ادعا میکند حماس برخی از آنها را با شلیک گلوله از نزدیک به قتل رسانده است. تعدادی دیگر نیز به طور قطعی در جریان حملههای رژیم کشته شدند. بخشی از گروگانهای اسرائیلی نیز طی ماههای گذشته و به دنبال توافق موقت میان دو طرف درگیر جنگ آزاد شدند. آخرین اعداد به ما میگوید که در حال حاضر ۹۶ گروگان در غزه زنده و در اختیار مقاومت فلسطین هستند.
موضوع گروگانها یک جنبه داخلی برای دولت نتانیاهو و اسرائیل دارد که فشار خانوادههای آنان است. البته نخستین تحلیلها در ماههای ابتدایی آغاز جنگ این بود که این فشارها به ثمر مینشیند و اسرائیل علاوه بر این که نمیتواند یا نمیخواهد درگیر جنگ فرسایشی شود، توان مقاومت در برابر فشار سیاسی و تظاهرات گسترده خانوادههای گروگانها را ندارد. اما این تحلیل اشتباه از آب درآمد و اسرائیل درگیر جنگی طولانیمدت شد که امروز یعنی هفت ژانویه ۲۰۲۵ میلادی، ۱۵ ماه را تمام کرد و قدم به ماه شانزدهم گذاشت.
نتانیاهو و دولت راست افراطی او به درستی از سوی مردم اسرائیل و خانوادههای گروگانها به این متهم هستند که اهمیتی به مسئله اُسرای نزد حماس نمیدهند و اهداف خود را پیگیری میکنند. عصر روز شنبه حماس ویدئویی از لیری الباگ، سرباز زن اسرائیلی منتشر کرد که در جریان عملیات ۷ اکتبر به اسارت گرفته و به غزه منتقل شد. انتشار این ویدئو فشار افکار عمومی بر دولت نتانیاهو را افزایش داد و فضای داخلی اسرائیل را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داد.
انجمن خانواده گروگانهای اسرائیلی شب گذشته به دنبال انتشار خبر عدم سفر رئیس موساد به قطر، اینگونه واکنش نشان داد: «اسرائیل حق اخلاقی انتخاب اینکه کدامیک از ربوده شدگان آزاد شوند را ندارد. اگر حماس خواستار پایان جنگ در ازای آزادی اُسراست، ما باید این خواسته را بپذیریم. عدم انعقاد توافق تبادل اُسرا در حال حاضر به معنای آن است که فرزندان ما سالها در دست حماس باقی بمانند!»
چرا نتانیاهو متهم است؟
نخستوزیر اسرائیل از سوی افکار عمومی این کشور با اتهامات و انتقادات زیادی روبهروست. از جمله این انتقادها، کارشکنی او و دولتش در ادوار پیشین مذاکرات صلح است که در قطر و مصر برگزار میشد. کارشکنیای که بیم آن میرود این بار نیز اتفاق بیفتد. منتقدان میگویند هر بار که امکان آتشبس در غزه فراهم بود، نتانیاهو با طرح خواستههای جدید آن را به هم زده است. اگر آزادی گروگانها و نابودی حماس را دو هدف اعلامی نتانیاهو از این جنگ بدانیم، نخستوزیر این رژیم در هر دوی آنها با چالشهای اساسی روبهرو شده است.
نخست اینکه تعدادی از گروگانها در ۱۵ ماه گذشته کشته شدند و توافقهای بالقوه از سوی دولت اسرائیل به هم زده شد. دوم، گروه مسلحی مانند حماس با توجه به اینکه بر مبنای یک ایدئولوژی و سابقه ذهنی ۷۶ ساله از اشغال سرزمین خود به وجود آمده، خیلی متکی بر سختافزار نیست که بخواهد با این جنگ از بین برود. با توجه به تاریخ منازعه فلسطین، همیشه در این سرزمین بچههایی هستند که وقتی بزرگ شدند اسلحه را بردارند. این دور در فلسطین همیشه ادامه دارد. بنابراین تاکنون اهداف اعلامی رژیم اسرائیل در جریان جنگ غزه محقق نشده است و بخشی از آن هیچ وقت به نتیجه نمیرسد.
تفاوت خواستهها
حماس و اسرائیل خواستههای مشخصی را اعلام کردند. طبیعی است که دو یا چند طرف زمانی که پای میز مذاکره میروند، خواستههای متفاوتی داشته باشند اما این هنر دیپلماسی و مذاکره است که تلاش میکند با چانهزنی و گفتوگو در نهایت راهی میان آنچه طرفین میخواهند را پیش پایشان بگذارد. حماس خواستار پایان جنگ به صورت کامل و خروج اسرائیل از غزه است اما آنطور که خبرگزاری آلمان گزارش داده، رژیم تلآویو تنها یک توافق چندمرحلهای با آتشبسهای موقت را میپذیرد.
برآیندِ اخبار نشان میدهد که حماس به دلایل مختلفِ اعلامنشده، حاضر به معامله با اسرائیل است اما رژیم صهیونیستی قصد نشان دادن نرمش ندارد. مقامات صهیونیست طی روزهای اخیر چند بار اعلام کردند که برای تامین امنیت خود در غزه میمانند؛ مسئلهای که یکی از خطوط قرمز حماس است. از جنبهای دیگر، حماس به پایان این جنگ نیاز دارد چون غزه تقریباً نابود شده است و یک گروه مقاومت به تنهایی نمیتواند ارتش اسرائیل را شکست دهد.
