واکنش جهان به سقوط بشار اسد
شورشیان روز گذشته پس از حمله به دمشق اعلام کردند که سوریه «آزاد شده» و بشار اسد از پایتخت به مقصدی نامعلوم گریخته است.
پیشرویهای برقآسای شورشیان مسلح و مخالفان بشار اسد، رئیسجمهور سوریه در پایتخت این کشور، نقطه عطف تاریخی را برای سوریه رقم زده است. شورشیان روز گذشته پس از حمله به دمشق اعلام کردند که سوریه «آزاد شده» و بشار اسد از پایتخت به مقصدی نامعلوم گریخته است.
مردم در دمشق و دیگر مناطق کشور، از جمله در امتداد مرز سوریه با لبنان، در خیابانها جشن گرفتند و بسیاری از آوارگان در حال بازگشت به خانههای خود هستند. پیشرویهای خیرهکننده مبارزان پس از 13 سال جنگ داخلی صورت گرفت که پایان نیم قرن حکومت خاندان اسد را رقم زد. مقامات نهادهای بینالمللی و وزرای کشورها واکنشهای مختلفی به تحولات سوریه و سقوط بشار اسد داشتهاند.
سازمان ملل؛ راهحل سیاسی برای خروج از بحران
گییر پدرسون، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه گفت: «مهم این است که ما میتوانیم شرایطی را پیدا کنیم که راهحل سیاسی برای خروج از آن وجود دارد.» و «راهحل سیاسی باید متفاوت از گذشته باشد، باید فرآیندی باشد که همه را دربربگیرد، جایی که تمرکز واقعی ما بر نیاز به اتحاد و ثبات باشد تا سوریه بتواند حاکمیت و قلمرو خود را ترمیم کند. زخمهای بسیاری باید التیام پیدا کنند.»
چین؛ بازگشت هرچهزودتر ثبات
وزارت خارجه چین در بیانیهای اعلام کرد که پکن «شکلگیری وقایع در سوریه را از نزدیک دنبال میکند و امیدوار است که ثبات هر چه زودتر به سوریه بازگردد.» این وزارتخانه گفت: «دولت چین عملاً به شهروندان چینی که میخواهند سوریه را ترک کنند، کمک میکند تا خروجشان امن و منظم باشد.»
آلمان؛ تسکین بزرگ برای سوریها
آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان سقوط اسد را «تسکین بزرگی» برای سوریها خواند: «پایان اسد برای میلیونها نفر در سوریه تسکین بزرگی است.» او در ادامه میگوید: «کشور نباید حالا به دستان دیگر رادیکالها بیفتد، حالا در هر شکل و فرمی که باشند.»
اسرائیل؛ بهدنبال امنیت بلندیهای جولان
آمیخای چیکلی، وزیر امور دیاسپورای اسرائیل میگوید که پیشرویهای مخالفان اسد در سوریه دلیلی برای جشن گرفتن بهشمار میروند. او خواستار تجدید کنترل اسرائیل در جیلالشیخ یا کوه حرمون در مناطق اشغالی بلندیهای جولان و همچنین احداث خط دفاعی جدید بر اساس مرزهای آتشبس 1974 با سوریه شد. روزنامه اسرائیلی هیوم بهنقل از چیکلی مینویسد: «بیشتر سوریه حالا تحت کنترل سازمانهای وابسته به القاعده و داعش است».
بیشتر مناطق بلندیهای جولان در سال 1967 از سوی اسرائیل اشغال شد و سپس در سال 1981 الحاق شدند. ارتش اسرائیل نیز در بیانیهای مجزا اعلام کرد: «ارتش با دنبال کردن رخدادهای اخیر سوریه نیروهای خود را به منطقه حائل و چندین منطقه دیگری که نیاز به دفاع دارند، اعزام کرده تا امنیت جوامع بلندیهای جولان و شهروندان اسرائیلی را تضمین کند.»
ایتالیا؛ تشکیل جلسه اضطراری
آنتونیو تاجانی، وزیر امور خارجه ایتالیا در پستی در شبکه ایکس نوشت: «من با نگرانی تحولات سوریه را دنبال میکنم. من در تماس مداوم با سفارت خود در دمشق و با دفتر نخستوزیری هستم. من دستور تشکیل یک جلسه اضطراری را دادهام.»
ترکیه؛ این تحولات یکشبه نبودند
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه گفت دولت سوریه «سقوط کرده و کنترل کشور در حال تغییر است.» فیدان که در نشست دوحه در قطر سخنرانی میکرد، گفت که این تحولات «یکشبه اتفاق نیفتادهاند. در 13 سال گذشته، شرایط کشور آشفته بود». فیدان در ادامه میگوید: «سازمانهای تروریستی نباید از این شرایط سوءاستفاده کنند. مخالفان باید متحد شوند. ما برای ثبات و امنیت در سوریه کار میکنیم.
سوریه جدید نباید تهدیدی برای همسایگانش باشد، باید تهدیدها را از بین ببرد.» فیدان گفت: «رجب طیباردوغان، رئیسجمهور ترکیه برای ایجاد وحدت در سوریه دستش را به سمت نظام سوریه دراز کرد اما با مخالفت روبهرو شد. ترکیه اهمیت زیادی برای وحدت و یکپارچگی خاک سوریه قائل است. دولت جدید در سوریه باید به شکل منظم تشکیل شود و اصل فراگیر بودن را نباید زیر پا گذاشت.» وی تاکید کرد: «میلیونها شهروند سوری که مجبور به ترک کشور خود شدند اکنون میتوانند به کشور خود بازگردند. به احتمال زیاد بشار اسد خارج از سوریه باشد اما از مکان دقیق آن مطمئن نیستیم. سوریه اکنون به مرحلهای رسیده است که مردم آن میتوانند سرنوشت خود را رقم بزنند.»
امارات متحده عربی؛ از خلأ سیاسی سوءاستفاده نشود
انور قرقاش، مشاور رئیس امارات متحده عربی در امور بینالملل گفت که نباید به بازیگران غیردولتی اجازه داد که از خلأ سیاسی بهوجود آمده سوءاستفاده کنند. قرقاش در سمینار امنیتی «گفتوگوی منامه» در پایتخت بحرین گفت: «اتفاقات سوریه به وضوح نشاندهنده شکست سیاسی و ماهیت ویرانگر درگیریها و هرج و مرج است. منبع اصلی نگرانی در سوریه، افراطیگری و تروریسم است.»
آمریکا؛ اولویت تضعیف داعش است
کاخ سفید در بیانیهای گفت: «رئیسجمهور جو بایدن و تیماش از نزدیک رویدادهای غیرمترقبه را زیرنظر دارند و در تماس مداوم با شرکای منطقهایاند.»
دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب در بیانیهای در پلتفرم تروث سوشال نوشت که بشار اسد در نبود حمایت روسیه از کشورش فرار کرد: «اسد رفته است. او از کشورش گریخته. پشتیبانش، روسیه، روسیه، روسیه بهرهبری ولادیمیر پوتین، دیگر علاقهای به حفاظت از او نداشت.» ترامپ در ادامه مینویسد: «از اول هم هیچ دلیلی برای روسیه وجود نداشت که در سوریه حضور داشته باشد. آنها بهخاطر اوکراین، جایی که نزدیک به 600هزار سرباز روس در آنجا کشته یا زخمی شدهاند، در جنگی که هیچوقت نباید آغاز میشد و میتواند تا ابد ادامه داشته باشد، تمام علاقهاش به سوریه را از دست داد.»
ترامپ در این پیام همچنین ادعا کرد: «اکنون روسیه و ایران در موضع ضعف قرار دارند؛ یکی به دلیل اقتصاد خراب و اوکراین و دیگری به خاطر اسرائیل و موفقیتش در درگیری. زلنسکی و اوکراین هم به دنبال انجام یک توافق و توقف این جنون هستند. آنها به نحوی باورنکردنی ۴۰۰ هزار سرباز و غیرنظامی بیشتری را از دست دادهاند. باید آتشبس فوری برقرار شده و مذاکرات آغاز شود.»
وی نوشت: «جانهای بسیاری بیدلیل تباه شده و بسیاری از خانوادهها از هم پاشید و اگر اوضاع به همین روال پیش رود، ممکن است به وضعیتی بسیار وخیمتر و گستردهتر بیانجامد. من ولادیمیر (پوتین) را خوب میشناسم. اکنون زمان اقدام وی است. چین هم میتواند کمک کند. دنیا در انتظار است!» دانیل شاپیرو، معاون امور خاورمیانه پنتاگون در جریان کنفرانس امنیتی «گفتوگوی منامه» گفت: «آگاهیم که شرایط آشفته و متغیر میدانی در سوریه میتواند به داعش فرصتی برای فعال شدن و برنامهریزی برای عملیات خارجی بدهد.
ما مصمم هستیم که با شرکایمان برای تضعیف توانمندی داعش همکاری کنیم.» شاپیرو افزود: «مصمم هستیم که از شکست دائمی (داعش)، بازداشت عوامل داعش و بازگشت آوارگان به کشورشان اطمینان یابیم.» جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز پیشتر اعلام کرده بود: «اکنون اولویت اصلی اطمینان از عدم تجدید حیات داعش در نتیجه نبرد در سوریه است. ما مستقیماً و با همکاری نیروهای دموکراتیک سوریه، کُردها، اقدامهایی را انجام خواهیم داد تا اطمینان یابیم که این اتفاق نخواهد افتاد.»
بریتانیا، اسد با مردم سوریه خوب نبود
آنجلا راینر، معاون نخستوزیر انگلیس در گفتوگو با برنامه «ساندی مورنینگ» از تلویزیون خبری اسکاینیوز پیرامون وضعیت و تحولات جاری در سوریه بیان کرد: «بریتانیا از سقوط دولت سوریه به ریاست نظام اسد استقبال میکند اما آنچه که ما باید در نظر بگیریم، حلوفصل وضعیت به روشی سیاسی و همسو با قطعنامههای سازمان ملل است.» معاون نخستوزیر انگلیس همچنین تاکید کرد که دولت کشورش باید تلاشی درخصوص خروج شهروندان بریتانیایی پیش از آنکه وضعیت به نقطه بحرانی برسد، انجام دهد.
راینر در ادامه گفت: «ما باید شاهد محافظت از غیرنظامیان و زیرساختها باشیم. افراد زیادی جان خود را از دست دادهاند و در نتیحه ما به ثبات در منطقه نیاز داریم.» معاون نخستوزیر انگلیس با اشاره به شخص «بشار اسد» ادعا کرد: «آقای اسد با مردم سوریه خوب نبود. دیکتاتوری و تروریسم مشکلاتی را برای مردم سوریه ایجاد میکند؛ مردمی که تاکنون با مشکلات متعددی مواجه شدهاند و این مشکلات، منطقه را بیثبات کردهاند.» راینر در پایان این مصاحبه گفت: «به همین دلیل است که ما باید یک راهحل سیاسی داشته باشیم که در آن دولت در راستای منافع مردم سوریه عمل کند.»
روسیه؛ استفاده از ابزارهای سیاسی
وزارت خارجه روسیه در واکنش به تحولات سوریه اعلام کرد: «ما با همه جناحهای مخالف سوریه در تماس هستیم و خواستار احترام به عقاید همه اقوام و فرقهها هستیم.» در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: «بشار اسد پس از مذاکره با تعدادی از شرکتکنندگان در درگیری سوریه، ریاستجمهوری و سوریه را ترک کرد و دستور انتقال مسالمتآمیز قدرت را صادر کرد.
روسیه در این مذاکرات شرکت نکرد.» این وزارتخانه تاکید کرده است: «ما از تلاشها برای راهاندازی یک فرآیند سیاسی جامع مطابق با قطعنامه ۲۲۵۴ که به اتفاق آرا در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد، حمایت میکنیم.» در این بیانیه آمده: «ما از همه طرفها میخواهیم که فراخوانی برای دست کشیدن از خشونت و حل و فصل همه مسائل حاکمیتی با ابزارهای سیاسی صادر کنند.»
«کنستانتین کساچیوف» معاون شورای فدراسیون روسیه (سنای روسیه) گفت در صورت وقوع یک جنگ داخلی تمامعیار در سوریه، مسکو مداخلهای نخواهد داشت و سوریها باید بهتنهایی این بحران احتمالی را حلوفصل کنند.
کساچیوف در پیامی در کانال تلگرامی خود با بیان اینکه دشوارترین روزهای بحران سوریه هنوز فرا نرسیده، گفت: «سوریه برای همه یک قصه دشوار است. این جنگ داخلی امروز تمام نمیشود، چون نیروهای مخالف و تعارض منافع بسیاری وجود دارد، از جمله از سوی گروههای تروریستی.» در ادامه این پیام آمده است: «اگر مردم سوریه همچنان از ما درخواست کمک داشته باشند، حمایت خواهیم کرد. اما در صورت وقوع یک جنگ داخلی تمامعیار، بعید است که کمک کنیم. در آن زمان، سوریها باید بهتنهایی با آن کنار بیایند.»
اردن؛ تاکید بر امنیت و ثبات
منابع وابسته به دولت اردن موضع این کشور را حفظ ثبات و امنیت در منطقه دانستند و تاکید کردند: «ما بر اهمیت امنیت، ثبات و تمامیت ارضی سوریه تاکید میکنیم و از همسایه شمالی میخواهیم که در راستای ازسرگیری فعالیت نهادها حرکت کند.» در همین پیوند شب گذشته «محمد المومنی» سخنگوی دولت اردن اعلام کرد که کشورش موضع ثابتی در قبال تحولات سوریه دارد و بر ضرورت امنیت سوریه و ثبات و وحدت تمامیت ارضی تاکید دارد.
نیروهای دموکراتیک سوریه؛ پایان استبداد
شورای دموکراتیک سوریه SDC، شاخه سیاسی نیروهای دموکراتیک سوریه تحت حمایت آمریکا در بیانیهای گریختن بشار اسد از سوریه را «لحظهای تاریخی که پایان استبداد را رقم میزند» اعلام کرد. شورای دموکراتیک سوریه وعده داد تا برای کشوری دموکراتیک و کثرتگرا که برابری و عدالت را تضمین میکند، تلاش کند که بر «نیاز بر دیالوگ برای ایجاد سوریهای جدید که تمام شهروندان، فارغ از مذهب و قومیت» تاکید میکند.
فرانسه؛ آرزوی صلح برای سوریها
امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه در پیامی در شبکه ایکس از سقوط دولت اسد در این کشور استقبال کرد و مدعی آرزوی صلح برای سوریها شد. رئیسجمهور فرانسه همچنین مدعی شد که «فرانسه به امنیت همه در خاورمیانه متعهد خواهد ماند».
