گزارش زندانیان پیشین، افشاگران و کنشگران حقوق بشر از ضرب و شتم، شکنجه و قطع عضو در بازداشتگاههای اسرائیل
مشت و لگد، قنداق و چماق
جواد صخیر عبید، در ابتدا نمیخواهد از آنچه بر سرش آمده حرفی بزند، میگوید خجالت میکشد. سپس، این پسر ۱۷ساله شروع به صحبت میکند: «آنها مردانگیام را ازم گرفتند.» عبید همچنان از رفتار سربازان اسرائیلی ناراحت است: توهینها، ضرب و شتمها و خشونت جنسی. او سرگذشت خود را در ملاقاتی که در «اردوگاه آوارگان دیرالبلح» در مرکز نوار غزه داشتیم، تعریف میکند.
ارتش اسرائیل اواخر فوریه عبید را بههمراه پدر و پنج برادرش بازداشت کرد. عبید میگوید سربازان تونلی را در نزدیکی خانهاش در زیتون، منطقهای در شهر غزه کشف و فوراً آنها را دستگیر کردند. ابتدا در خانهای در همان نزدیکی بازداشت بودند. پس از چند ساعت، لباسهایشان را از تنشان درآوردند و وادارشان کردند روی سوراخی روی زمین بنشینند.
عبید میگوید سپس دست و پایشان را بستند، به آنها چشمبند زدند و لباس زیرش را با ابزاری تیز بریدند و با ابزاری چوبی به او تعرض جنسی کردند. عبید به آنها التماس میکرده ادامه ندهند.
عبید میگوید پس از آن او را به یک کمپ نظامی بردند و او را بهمدت ۱۸ روز زندانی کردند. سربازان بارها و بارها او را بازجویی کردند، از او درباره اعضای خانوادهاش، همسایگانش و حماس پرسیدند. او میگوید آنها بارها به سر و بالا تنهاش ضربه زدند. عبید همچنان کابوس میبیند.
جزئیات داستانی را که عبید ۱۷ ساله تعریف میکند، نمیتوان تایید کرد. اما روایت عبید مشابه ۶ زندانی دیگر در بازداشتگاههای اسرائیلی بود که اشپیگل پس از آزادی با آنها صحبت کرده است.
از آنجایی که دولت اسرائیل ورود روزنامهنگاران بینالمللی به نوار غزه را ممنوع کرده، اشپیگل با روزنامهنگاران فلسطینی همکاری میکند. مصاحبهها را همکار ما، غاده الکرد در غزه گرفته و ملاقاتهایش با زندانیهای پیشین مستند شده است. او بهعنوان روزنامهنگار آزاد برای رسانههای غربی مانند شرکت پخشکننده عمومی سوئیس، بیبیسی و همچنین برای کمیسیون مستقل حقوق بشر، یک سازمان حقوق بشری فلسطینی کار میکند. هویت مصاحبهشوندگان و همچنین اعتبار روایتهایشان صحتسنجی شدهاند.
علاوه بر آن، اشپیگل گزارشهای سازمانهای مردمنهاد اسرائیلی و سازمان ملل را بررسی کرده و با افشاگران اسرائیلی، امدادگران سازمانهای بشردوستانه و کنشگران حقوق بشر گفتوگو کرده است. تصویری که بهدست آمده این است که تعرض و شکنجه زندانیان در نوار غزه سیستماتیک است. روز پنجشنبه، روزنامه نیویورکتایمز هم تحقیقاتی را منتشر کرد. یافتههای آن عمدتاً با یافتههای ما همخوانی دارد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل بارها گفته است ارتش اسرائیل «اخلاقیترین ارتش در جهان است.» این دیدگاه بسیاری از اسرائیلیهاست، هرچه باشد اکثریت آنها سالهای بسیاری از زندگیشان را در ارتش خدمت میکنند. با این حال گزارشها از بازداشتگاهها این تصور را ایجاد میکند که سربازان ممکن است قوانین بینالمللی بشردوستانه را نقض کنند. حفاظت از اُسرای جنگی مسئله کماهمیتی نیست، بلکه عنصر اصلی کنوانسیونهای ژنو است که بعد از جنگهای جهانی از سوی جامعه جهانی بهتصویب رسیده است. با این حال اسرائیل نیروهای حماس و دیگر گروهها را «مبارزان غیرقانونی» میداند: از آنجایی که این درگیری ماهیت بینالمللی ندارد و چون این مبارزان از قوانین جنگ تبعیت نکردند، طبق این استدلال اسرائیلیها میتوانند حقوقی را که بهطور معمول به زندانیان جنگی اعطا میشود از آنها سلب کنند.
اتهامات مربوط به شکنجه و کشتهشدن زندانیان میتواند نقشی در پرونده دیوان کیفری بینالمللی یا ICC بازی کند. دادستان کل دیوان برای رهبران حماس و برای نخستوزیر نتانیاهو و یوآف گالانت، وزیر دفاع، به دلیل ارتکاب جرم در جنگ غزه حکم بازداشت صادر کردهاند. تصاویر بازداشتهای دستهجمعی در شمال نوار غزه برای اولین بار در ماه دسامبر در شبکههای اجتماعی منتشر شدند. این تصاویر مردان نیمهبرهنه چشمبندزده را دستبسته نشان میدادند که روی زمین زانو زدهاند و در داخل زندانی سرهمبندیشده در استادیوم فوتبال شهر غزه و پشت کامیونهای نظامی فشرده شده بودند.
یکی از زندانیان به روزنامه تایمز اسرائیل درباره رفتار سربازان میگوید که با آنها مثل چهارپایان برخورد میکردند: «ما میتوانستیم تنفرشان را احساس کنیم.» اکثر بازداشتشدگان را به پایگاه نظامی سدی تیمن یا Sde Teiman در نزدیکی بئرشوا، حدوداً ۳۰ کیلومتری شرق نوار غزه میبردند. پایگاهی نظامی که پس از حمله خونبار حماس و دیگر گروههای تروریستی به اسرائیل در هفتم اکتبر، به بازداشتگاه مرکزی برای زندانیان غزه گسترش پیدا کرد. تصاویر ماهوارهای که بهار امسال گرفته شدند حاکی از رویش چندین ساختمان جدید در این پایگاهاند.
بهدنبال درخواستهای سازمانهای حقوق بشری، دفتر دادستانی اسرائیل این هفته بیانیهای را منتشر کرد مبنی بر اینکه ۷۰۰ زندانی به بازداشتگاههای دیگر فرستاده شدهاند، ۵۰۰ زندانی دیگر نیز در هفتههای آینده فرستاده میشوند. قرار است حدوداً ۲۰۰ زندانی در سدی تیمن باقی بمانند.
براساس اطلاعات منابع متعدد، آزار و اذیت و شکنجه نهفقط در سدی تیمن بلکه بهطور فراگیر رخ میدهد. یکی از دلایل آن عدم حمایت قانونی از بازداشتیهاست. پارلمان اسرائیل، کنست، پس از هفتم اکتبر قوانین مربوط به «مبارزان غیرقانونی» را تشدید کرده و بههمین ترتیب ارتش اجازه دارد فلسطینیها را بدون حکم بازداشت بهمدت ۴۵ روز نگه دارد. علاوهبرآن، آنها هیچ حقی برای وکالت قانونی یا دادرسی فوری ندارند.
براساس اطلاعات منابع اسرائیلی، ۴هزار «مبارز غیرقانونی» از غزه در اسرائیل تحت بازداشت قرار دارند، حدوداً ۱۵۰۰ نفر از آنها هماکنون آزاد شدهاند.
اشپیگل با یکی از سربازان ذخیره اسرائیلی که حدود ۶ ماه پیش در سدی تیمن خدمت کرده، گفتوگو کرده است. او درخواست کرده ناشناس باقی بماند اما اشپیگل هم نام او را میداند و هم عضویت او در آن واحدی که در سدی خدمت کرده و همچنین دوران خدمتش را تایید کرده است. روایت او شبیه روایتهایی است که در روزنامه اسرائیلی هاآرتص، شبکه آمریکایی سیانان و شبکه ARD آلمان منتشر شدهاند.
این سرباز میگوید پیش از آنکه در سدی تیمن مستقر شود از دیگر سربازان ذخیره شنیده بود: «این انتظار وجود دارد که باید زندانیان را کتک بزنید.»
او سازههای فلزی شیارداری را توصیف میکند که در آنها با استفاده از نرده و سیم خاردار سلولهای تکنفره ساخته بودند. او میگوید در هر کدام از آنها نزدیک به ۱۰۰ زندانی بههم چسبیده بودند. اشپیگل به عکسهایی که بهطور مخفیانه گرفته شدهاند دسترسی پیدا کرده که مردانی را با لباس وزرشی خاکستری، با چشمبند و دستان بسته نشان میدهد.
طبق گفتههای سربازان ذخیره اکثر آنها روی تشکهای نازک یا زمین بتنی نشستهاند، چندین نفر هم ایستاده و دستهایشان را بالای سرشان گرفتهاند، وضعیتی که برخی از آنها مجبور بودند چندین ساعت در آن بمانند. تصاویر ویدئویی از سدی تیمن که در گروههای شبکههای اجتماعی دست به دست میشوند، سربازان را در حال مسخره کردنشان، نشان میدهد. اشپیگل توانست اینها را ببیند اما برای حفاظت از منبع، از توصیف ویدئوها با جزئیات خودداری میکند.
سرباز ذخیره میگوید که زندانیان اجازه ندارند حرف بزنند یا حرکت کنند: «اگر حرکت بکنند، بیرون کشیده میشوند و کتک میخورند.» او میگوید مدام صدای ناله، گریه و نفسنفسزدن میشنیدم. سرباز ذخیره میگوید در داخل ساختمان، آنقدر بوی بدی میآمد که برخی از نگهبانها ماسک میزدند.
او میگوید در بیمارستان سدی تیمن که بوی بدتری میآمد: «مثل گندیدگی و مرگ.» بیماران به تختهایشان زنجیر شدهاند، چشمبند و پوشک میپوشند، آنها هم اجازه تکان خوردن ندارند.
سرباز ذخیره میگوید، پزشکان نمیتوانستند با زندانیان زخمی ارتباط برقرار کنند: «چون هیچکدام از آنها عربی صحبت نمیکردند.» بهندرت به آنها داروی مُسکن داده میشد. سرباز ذخیره میگوید، یک پزشک به او گفت: «اینجا همهچیز مجاز است. اگر اشتباهی رخ دهد، هیچ اتفاقی برای شما نخواهد افتاد.»
این افشاگر میگوید این حس را داشت که در برخی پروندهها حتی شیوههای درمانی نامناسب موردنظر بود. او میگوید، یکی از زندانیها از او خواسته بود که اگر مجبور شود دوباره جراحی کند ماده بیهوشی را بهمیزان کافی به او تزریق کنند. این زندانی در جراحی پیشین درست وسط عمل بیدار شده بود.
یکی دیگر از افراد مطلع که میخواست ناشناس بماند به اشپیگل میگوید که در بخش پزشکی اردوگاه «تعداد بالایی از موارد قطع عضو را مشاهده کرده است». این منبع میگوید اکثر آنها دست یا پاهایشان را بهدلیل عفونت ناشی از بست پلاستیکی از دست دادند. در بسیاری از موارد، بستهای پلاستیکی آنقدر محکم بسته شدهاند که پوست را بریدند و زخم کردند.
یکی از پزشکانی که در بخش بیمارستان کار میکرد، پس از مدتی در مورد شرایط وخیم آنجا به مقامات دولتی شکایت کرد، قطع عضو در سدی تیمن را «روال» توصیف کرد. بیش از نیمی از بیماران بهدلیل جراحات ناشی از بستهای پلاستیکی تحت درمان قرار گرفتند.
این پزشک در نامهای که اواخر ماه مارس به وزارت بهداشت، وزارت دفاع و دفتر دادستان کل فرستاد، نوشت که بهدلیل کار در سدیتیمن احساس میکند در «نقض قوانین اسرائیل» و در «هرگونه تعهد ساده به بیماران» شریک جرم است. او در این نامه مینویسد که ۶ هفته قبل به مقامات اسرائیلی مراجعه کرده اما هیچ تغییر قابلتوجهی ایجاد نشده است. این نامه که ابتدا از سوی هاآرتص گزارش شد، بهدست اشپیگل رسیده است. از آن زمان ظاهراً بستهای پلاستیکی با دستبندهای فلزی جایگزین شدهاند. وزارت بهداشت اسرائیل به درخواستهای اشپیگل پاسخی نداده است.
سفیان ابوصلاح، ۴۳ ساله، قبل از جنگ در خان یونس راننده تاکسی بود. او میگوید در دوران بازداشتاش پای چپاش را از دست داده است. شبکه تلویزیونی ARD گزارشهای متعددی را از پرونده او پخش کرده است. ابوصلاح میگوید، سربازان اسرائیلی پس از دستگیریاش در ۲۴ فوریه او را در یک پناهگاه اضطراری در خانیونس کتک زدند و پس از آن ضربههایشان را به پای مصدومش وارد میکردند.
او میگوید باوجود درخواستهای مکرر برای معالجه پزشکی، نگهبانان در سدیتیمن زمانی واکنشی نشان دادند که دیر شده بود. زمانی که او را بالاخره به مرکز پزشکی شیبا در نزدیکی تلآویو آوردند، پزشک به او یک انتخاب داد: یا زندگی یا پایش. ابوصلاح میپرسد: «کاملاً تنها و ناامید بودم. چه کار باید میکردم؟» از او خواسته شد فرمی را که به زبان عبری نوشته بود امضا کند. او زبان عربی بلد نبود. پس از جراحی، او را به سدی تیمن فرستادند جایی که در بخش بیمارستان آن او را از داروی مسکن محروم کردند. به او عصا هم ندادند. بار اولی که تلاش میکند به دستشویی برود به زمین میخورد: «زمانی که روی زمین افتاده بودم سربازها به من میخندیدند.»
سخنگوی بیمارستان در پاسخ به سوال اشپیگل گفت که درباره زندانی فلسطینی که در این بیمارستان درمان شده باشد، اطلاعی ندارد.
صخیر عبید، ۵۲ ساله، روایت مشابهی از دوران بازداشتش دارد. او پدر جواد ۱۷ ساله است که ادعا میکند سربازان اسرائیلی با یک تکه چوبی به او تجاوز کردهاند. صخیر عبید میگوید، در تمام مدت ۵۴ روز بازداشتاش چشمها و دستهایش بسته بودند. او صورت مردانی که مرتب او را بازجویی میکردند و مورد ضرب و شتم قرار میدادند هیچوقت ندیده است.
او میگوید، زندانیان اجازه داشتند فقط یک بار در هفته حمام کنند و در بیشترین حالت فقط دو بار در روز میتوانستند به دستشویی بروند. آنها اجازه استفاده از دستمال توالت و لباس عوض کردن را نداشتند. صخیر عبید میگوید، بیماریهای پوستی در میان زندانیان شایع بود و بهدلیل شرایط بازداشت بهندرت بهبود پیدا میکردند. آزار و اذیتها فقط در سدی تیمن یا دیگر بازداشتگاهها نبود بلکه هنگام انتقال زندانیان به بازداشتگاهها هم در جریان بود. یوسف حمدیه اهل منطقه الشجاعیه شهر غزه است. او میگوید که در ماه مارس در بیمارستان شفا در شمال نوار غزه بازداشت شد. او و پسرانش آنجا بودند و چون یکی از پسرانش در جریان بمبگذاری مجروح شده بود، از ترس حملات هوایی به همراه هزاران نفر دیگر در محوطه کلینیک ماندند.
او میگوید که در اتوبوسی که به سمت بازداشتگاه میرفت، سربازان حملات بیوقفهشان را نثار او میکردند: «با مشتهایشان، چکمههایشان، قنداق تفنگ و چماقهایشان. آنها همچنین سیگارهایشان را روی گردن زندانیها خاموش میکردند.»
حمدیه میگوید در بازداشتگاه یکی از سربازان در دهانش تف کرد و بعد دهانش را بست تا آن را قورت دهد. او را مجبور کردند که چکمه سرباز را ببوسد. مثل خیلیها، حمدیه از ضربه خوردن در آلت تناسلیاش و سگهایی که در میان زندانیان رها میشدند، تعریف کرده بود. گزارشهای سازمان ملل و دیگر سازمانهای مردمنهاد اشاره میکنند روی بدن بسیاری از زندانیهایی که آزاد شدهاند آثار گازگرفتگی وجود دارد. سفیان ابوصلاح که قطع عضو شده بهیاد دارد که در راه برگشت از سدی تیمن به نوار غزه، به او نگفته بودند که قرار است آزاد شود.
با این حال اسرائیلیها ظاهراً با امدادگران در غزه هماهنگ کرده بودند چون آمبولانسی از صلیب سرخ فلسطین در گذرگاههای مرزی کرم شالوم منتظرش بود. دیگر زندانیهای آزادشده اما میگویند که سربازان اسرائیلی به سادگی در ناکجاآباد بدون هیچ حرفی رهایشان کردند و سربازان به بالای سرشان شلیک میکردند تا آنها را به سمت غزه برگردانند.
امدادگران آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک یا آنروا که بهدلیل ترس از تبعات منفی احتمالی درخواست کردند ناشناس بمانند، میگویند که اولین گروه زندانیانی که آزاد شدند کاملاً غیرمنتظره در گذرگاه مرزی کرم شالوم در ماه دسامبر ظاهر شدند. پس از آن بازداشتشدگان بیشتری در فواصل زمانی نامنظمی رها میشدند.
یکی از کارمندان این سازمان میگوید: «گاهی ۱۵۰ نفر بودند، گاهی ۴۰، گاهی هم چند نفر.» او میگوید این سازمان روشی را برای پذیرش و رسیدگی به بازداشتشدگان ایجاد کرد. طبق گفتههای این کارمند تا ۳ میآنروا و کمیته بینالمللی صلیب سرخ به ۱۷۳۱ زندانی آزادشده رسیدگی کردند که شامل ۹۱ زن، ۴۶ کودک و ۱۱۸ نفر از افراد از ۶۰ سال بودند.
کارمند آنروا میگوید بسیاری از آنها بهشدت مجروح شدهاند و زخم و خراشهای ناشی از بست پلاستیکی روی پوستشان بود. عکسها و فیلمهای بسیاری از زندانیهای آزادشده با چنین زخمهایی در اینترنت منتشر شده است. لباس بسیاری از تازهواردها با مدفوع پوشیده شده بود و بیشتر آنها لاغر و ضعیف بهنظر میرسیدند.
یکی از کارمندان میگوید: «از (قیافه) تمام آنها میتوانستید بفهمید که چه جهنمی بر آنها گذشته». چون همچنان گیج بودند، برخی از آنها با کارمندان سازمان ملل در طرف مرز فلسطین به عبری «شلوم» (یعنی سلام) میکردند. هیچکدام از بازداشتشدگان ایدهای نداشتند که در دوران بازداشتشان در غزه چه اتفاقهایی افتاده یا نمیدانستند اعضای خانوادهشان همچنان زنده هستند یا نه.
در یک گزارش داخلی آنروا که بهدست اشپیگل رسیده، زندانیان سابق از ضرب و شتم در همان قسمتهایی از بدنشان که زخمی شده بودند، پخش موسیقی بسیار بلند، حمله سگها، ایستادن در وضعیتهای استرسزا برای مدت طولانی و محرومیت از خواب گزارش میدهند. طبق این گزارش، شوکر الکتریکی را در مقعد یکی از زندانیان قرار داده که بعد در نتیجه آن جان خود را از دست دادهاند. زنان گزارش میدهند که در صورت امتناع از اعتراف به تجاوز و بمباران خانوادههایشان در غزه تهدید میشدند.
طبق این گزارش حتی بیماران مبتلا به سرطان یا افراد مبتلا به زوال عقل، نابینایان و معلولان ذهنی هم به کرم شالوم میآمدند. علاوه بر آن پس از حملات هفتم اکتبر دهها نفر از کارکنان سازمان کمکرسانی فلسطینی توسط اسرائیل دستگیر شدند.
پروندههای آنروا نشان میدهد از آن زمان ۲۵ کارمند این سازمان از سوی اسرائیلیها آزاد شدهاند و ۱۶ نفر دیگر همچنان در بازداشت قرار دارند. علاوه بر آن، عده بسیاری که برای آنروا فریلنس کار میکردند همچنان در بازداشت قرار دارند. طبق گفتههای کارمندان آنروا که آزاد شدهاند، اسرائیلیها مجبورشان میکردند به ارتباط با حماس و مشارکت کارکنان آنروا در حمله هفتم اکتبر اعتراف کنند. طبق گزارش آنروا، یکی از بازداشتشدگان پیشین حتی میگوید او را به شیوه غرق مصنوعی شکنجه میکردند.
اسرائیل این سازمان امدادرسانی را به نفوذ حماس در آن متهم کرده است. تحقیقات مستقل بسیاری از این اتهامات را رد کرده است.
علاوه بر کارکنان سازمان ملل، اسرائیل ظاهراً مشکوک است که کادر درمان بهویژه با حماس یا دیگر سازمانهای تروریستی همکاری میکنند. ارتش اسرائیل مرتباً بیمارستانهای نوار غزه را یا محاصره یا اشغال کرده است چون آنها معتقدند که مراکز فرماندهی سازمانهای تروریستی یا داخل آنها قرار گرفتهاند یا در تونلهای زیر آنها. تا اینجا که موفق شدهاند تعداد انگشتشماری تونل پیدا کنند. بیمارستان شفا یکی از مراکز درمانی است که اسرائیلیها وارد آن شدند که در جنگ کاملاً از بین رفته است. ادارهی بخش ارتوپدی بیمارستان را عدنانالبرش برعهده داشت. تصاویری از اوایل جنگ او را در حال مداوای کودکان بهشدت آسیبدیده نشان میدهند. این پزشک برای بسیاری از مردم غزه یک قهرمان بود. اما سربازان اسرائیلی او را در اواسط دسامبر بازداشت کردند و به سدی تیمن آوردند.
خالد حمودا از همکاران او و جراح است که میگوید، پس از چند روز ورود به سدی تیمن البرش را دیده است. حمودا میگوید سربازان نام حمودا را دستیار یا Shawish گذاشتند. حمودا در تماسی تلفنی از قاهره، جایی پس از آزادیاش فرار کرد، میگوید، وظیفه او ترجمه دستورات آنها به عربی بود و بههمین علت چشمبند او را برداشته بودند.
حمودا میگوید پس از بمباران ساختمانی که در آن زندگی میکرده، ۱۴ نفر از اعضای خانوادهاش از جمله پدر، ۲ برادر، همسر و دخترش را از دست داده است. حمودا زمانی که عدنان البرش را در سدی تیمن دیده، البرش به او گفته مادرش را مداوا کرده و با توجه به شرایط حالش خوب است. حمودا میگوید او برای این اطلاعات قدردان البرش است.
براساس گزارش سیانان، البرش پدری ۵۳ ساله با شش فرزند با وجود جنگ هر روز صبح ورزش میکند. حمودا میگوید: «اما زمانی که با او مواجه شدم، کاملاً تغییر کرده بود. بهنظر لاغر، خسته و وحشتزده میآمد.» حمودا میگوید، سربازان اسرائیلی بعد از بازداشت او را بهشدت کتک زدند و البرش در کمر و مخصوصاً سینهاش احساس درد داشت. حمودا توانسته کمی استامینوفن برایش پیدا کند. او میگوید سربازان نسبت به درخواستهایش برای دریافت مراقبت پزشکی مناسب برای افرادی که بهشدت زخمی شدهاند و بیماری جدیای دارند، واکنشی نشان ندادند. سربازان پاسخ میدادند: «آنها از نیروهای نخبه هستند. برای ما مهم نیست اگر بمیرند.» نیروهای نخبه، شاخه نظامی حماس است که عمدتاً مسئول حملات هفتم اکتبر بود.
یکی از سخنگوهای ارتش به هاآرتص میگوید، عدنان البرش قرار بود چند روز پس از سدی تیمن به بازداشتگاه امنیتی کیشون در نزدیکی حیفا منتقل شود. اما او ظاهراً در ۱۹ آوریل در زندان اوفر در کرانه باختری اشغالی جان خود را از دست داده است.
بیوه او، یاسمین البرش که پس از ۲ هفته از یک سازمان زندانیان فلسطینی از مرگ همسرش مطلع شد، به الجزیره میگوید که همسرش هیچ ارتباطی با حماس نداشته است.
تا به امروز، سازمان زندانهای اسرائیل از ارائه اطلاعات در مورد مرگ یا تحویل جسد البرش به خانواده امتناع کرده است. با کمک سازمان پزشکان برای حقوق بشر-اسرائیل یا PHR، یاسمین البرش درخواستی را برای دادگاهی در اورشلیم برای بازگشت جسد همسرش و کالبدشکافی با نظارت PHR برای تشخیص علت مرگ او، بهثبت رسانده است.
حتی قبل از جنگ، فلسطینیها در سرزمینهای اشغالی در دادگاههای نظامی اسرائیل محاکمه میشدند که قضات و دادستانهای آنها سربازان اسرائیلی یونیفرمپوشاند. در این دادگاهها قوانین نظامی حاکماند که بسیار سختگیرانهترند. به گفته سازمان زندانهای اسرائیل، هماکنون بیش از ۹هزار فلسطینی در زندانهای دولتی حضور دارند که تقریباً دو برابر تعداد اُسرای پیش از هفتم اکتبر است. حدوداً ۳۴۰۰ نفر از آنها در بازداشتگاه هستند که میتوانند بدون برگزاری دادگاه نزدیک به ۶ ماه در آنجا بمانند. «مبارزان غیرقانونی» که توسط ارتش در غزه بازداشت شدهاند در این آمار سازمان زندانهای اسرائیل گنجانده نشدهاند.
ناجی عباس از PHR میگوید، برخلاف بیعدالتیهای ساختاری، سازمانهای حقوق بشری پیش از هفتم اکتبر حداقل ابزارهایی را برای حفاظت از زندانیهای فلسطینی در اختیار داشتند. او میگوید با این حال از آن زمان، بهندرت توانستهاند به زندانیان در سیستم زندانهای عادی کمک کنند. او میگوید اینجا هم قصور و آزار و اذیت متداول است.
براساس گزارش PHR در ماه فوریه مقامات زندان دولتی پس از شروع جنگ دستور نوعی «قرنطینه» را برای زندانیان امنیتی فلسطینی صادر کردهاند. آنها باید در سلولهایشان باقی میماندند و بهندرت میتوانستند با دنیای خارج از آن ارتباطی داشته باشند. این گزارش اشاره میکند که زندانیان عموماً هیچ دسترسی به روشنایی ندارند و بیشتر روز را باید در تاریکی بنشینند و فقط میتوانند هر چند هفته یکبار به حمام بروند و لباسهایشان را عوض کنند. حجم غذاها هم ناکافی است و به زندانیانی که بیماریهای مزمن دارند، دارو داده نمیشود.
از هفتم اکتبر، نمایندگان PHR برای کالبدشکافی جسد ۵ زندانی حضور داشتند. حداقل در ۲ مورد، پزشکان به نشانههایی از شکنجه پی بردند. طبق این گزارش بیماریهای زمینهای جدی هم بدون درمان باقی مانده بودند. یکی از زندانیان بهدلیل امتناع از ارائه رژیم غذایی مخصوص بهدلیل عملکرد دستگاه گوارشیاش جان باخته بود؛ ناجی عباس میگوید، در روند کالبدشکافی، پزشکان متوجه شدند که ۱۵ سانتیمتر از رودهاش پاره شده بود: «احتمالاً هفتهها درد شدیدی کشیده بود».
گزارش PHR جزئیاتی مبنی بر استفاده از خشونت از سوی نگهبانان در سیستم زندان ملی از جمله ضرب و شتم با ابزارهای فاقد لبههای تیز، محرومیت از خواب و تهدید حملات سگها و ادرار کردن به آنها را ارائه کرده است.
در واکنش به درخواست اشپیگل، سازمان زندانهای اسرائیل میگوید: «تمام زندانیان براساس قانون بازداشت شدهاند. تمام حقوق اولیه موردنیاز آنها از سوی نگهبانان حرفهای آموزشدیده بدون هیچ استثنایی اعمال شدهاند. ما از اتهاماتی که شما میگویید، خبر نداریم».
«تال استاینر» از «کمیته عمومی علیه شکنجه در اسرائیل» یا PCATTI، یک سازمان حقوق بشری اسرائیلی دیگر میگوید که وزیر امنیت ملی راستگرای اسرائیل، ایتامار بنگویر، حتی قبل از جنگ هم بهدنبال محدود کردن بیشتر حقوق زندانیان فلسطینی بود: «پس از هفتم اکتبر، ما دیدیم لفاظیها به واقعیت تبدیل شدند.»
PCATTI با استناد به قانون برخورد با «مبارزان غیرقانونی» به دیوان عالی شکایت کرده و شواهد شکنجه را به دادستان کل ارائه کرده است. تل استاینر میگوید ۲ سال پیش سازمان او شواهدی مبنی بر آزار و اذیت و شکنجه در زندانهای اسرائیل را به دادستان کل ارائه کرده بود.
سازمان PCATTI میگوید مرگ زندانیان در مراکز بازداشت اسرائیلی در این لحظه حتی ضبط هم نمیشوند. استاینر میگوید این میتواند حمله «ربودن» زندانی باشد که جنایت علیه بشریت است.
آلیس جیل ادواردز، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور شکنجه اخیراً بیانیهای منتشر کرد و در آن نگرانی خود را نسبت به «ظهور روال نقض همراه با عدم مسئولیتپذیری و شفافیت» در اسرائیل ابراز کرده است.
دولت اسرائیل به نمایندگان ICRC اجازه نمیدهد از سدی تیمن و دیگر بازداشتگاهها بازدید کنند. هفته گذشته، اسرائیل اعلام کرد با این حال قانون مربوط به درمان «مبارزان غیرقانونی» را بازنویسی میکند و در آینده به سیاستمداران و نمایندگان قوه قضائیه اجازه سرکشی از این مراکز را خواهد داد.
PCATTI در پاسخ بیانیهای را منتشر کرد که میگوید: «هیچ جایگزینی برای سرکشیهای کارشناسان که برای حمایت از قربانیان آموزش دیدهاند، برای کارمندان دیوان بینالمللی کیفری و وکلایی که نمایندگان دولت نیستند، وجود ندارد.»
ارتش اسرائیل همچنین اعلام کرده کمیسیونی را برای بررسی شرایط بازداشتگاهها راهاندازی میکند. ارتش میگوید، تحقیقاتی درباره مرگ ۴۸ فلسطینی در بازداشتگاه نظامی راهاندازی خواهد شد. هاآرتص گزارش داده ۳۶ نفر از آنها در سدی تیمن زندانی بودهاند.
اشپیگل خواستار پاسخ ارتش اسرائیل درباره اتهامات شکنجه و آزار و اذیت شده است. در واکنش، ارتش ادعای استفاده از محرومیت از خواب و اجرای موسیقی با صدای بلند را انکار کرده است. در بیانیه ارتش ادعا شده پوشکها زمانی مورد استفاده قرار میگیرند که زندانیان نمیتوانند به دستشویی بروند. در مواردی که سربازان آنگونه که انتظار میرود، رفتار نکردهاند، دستور ترک پست خود را گرفتهاند. ارتش پاسخی به اتهامات ویژه مطرحشده از سوی مصاحبهکنندهها را نداده اما در بیانیه خود نوشتهاند که پرونده آنها برای بازبینی به پلیس ارتش فرستاده شده است.
ماجراهای بازداشتگاه سدی تیمن شبیه روایتهای زندان معروف ابوغریب در عراق است، جایی که سربازان آمریکایی ۲۰ سال پیش زندانیان را شکنجه میکردند. جورج دبلیو بوش، رئیسجمهور وقت آمریکا پس از سقوط صدام حسین، دیکتاتور عراق وعده آزادی و دموکراسی را داد. اما تصاویر زندانیان شکنجهشده در زندان ابوغریب همچنان تصویر امروزی از آمریکا در منطقه را توصیف میکند و به سمبلی از شکست اخلاقی تبدیل شده است.
یکی از افشاگران اسرائیلی که جزئیات شرایط سدی تیمن را برای اشپیگل توصیف کرده میگوید: «در سدی تیمن جو دائمی انتقامجویانه وجود دارد.»
تل استاینر از PCATTI میگوید: «پس از هفتم اکتبر خیلیها از خط خارج شدند.» او میگوید، اقدامات خشونتآمیز تروریستها از نوار غزه بسیاری از اسرائیلیها را چنان شوکه کرده بود که در برابر رنج فلسطینیها بیحس شدند. به گفته او ظاهراً عده کمی از اسرائیلیها نیز احساس میکنند که اعمال وحشتناک هفتم اکتبر برای توجیه ظلم به فلسطینیان کافی است: «اما از کی تا حالا ما استانداردهای سازمان تروریسی حماس را در اسرائیل اجرا میکنیم؟ آیا این کشوری است که میخواهیم در آن زندگی کنیم؟»
استاینر در مورد اعلامیههای مربوط به زندانیانی که به خارج ازسدی تیمن منتقل میشوند، میگوید: «ما نمیتوانیم ۲ سازمان نظامی دیگر اینشکلی که همچنان فعالیت دارند را فراموش کنیم و اینکه شرایط در زندانهای عادی هم تحقیرآمیز و خطرناک است و شرایط ایزولاسیون شهروندان نوار غزه همچنان امکانپذیر خواهد بود.»
به گفته استاینر این حقیقت که شکنجه سیستماتیک میتواند تا این حد پیش رود از تبعات اشغال سرزمینهای فلسطینی از سال ۱۹۶۷ است، تقریباً ۶ دهه است که اکثر اسرائیلیها به انسانزدایی فلسطینیها عادت کردهاند. او میگوید: «و چون تعدادی از عوامل مختلف در کنار هم قرار گرفتهاند، ما شاهد وقوع طوفان کاملی هستیم.»
آلیس جیل ادوارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل در بیانیهاش میگوید: «شیوه برخورد ما با دیگران در دوران بحران نشانه آن است که چقدر حقوق بشر را نهادینه کردیم.» او در ادامه میگوید، هیچ شرایطی، هر چقدر هم که استثنایی باشند هیچوقت نمیتوانند شکنجه یا رفتار بد را توجیه کند.
عکس: AP
