سرکوب قیمت و ناترازی برقی

چندین سال است که اقتصاد انرژی گرفتار یک تراژدی است و این تراژدی‌ به دلیل کمرنگ شدن آهنربای سرمایه‌گذاری در صنعت برق و گاز است. احتمالاً تا همین ده، پانزده سال پیش هیچ‌کس تصور نمی‌کرد ایران گرفتار آن شود.

البته مدیرعامل توانیر، خبری خوب برای فعالان این صنعت دارد و به خبرنگار روزنامه هم‌میهن می‌گوید: «شنبه این هفته روز دومی است که به شرکت‌های توزیع برق ۶۸/۶ میلیارد تومان داده شد و امید داریم که در روزهای پیش رو این عدد افزایش یابد و با افزایش درآمد دولت از خرید و فروش برق، عرضه‌کنندگان برق بتوانند مبالغ برق را بدون واسطه دولت و بدون درنگ پول خود را دریافت کنند.»

در حقیقت ماجرای صنعت برق و ناترازی برق و انرژی در ایران، قصه قمار سیاستگذار با دستان خالی است. دولت قصد دارد بر صنعتی که با این شکل نمی‌تواند ادامه حیات دهد، قمار کند؛ در واقع، دولت انتظار دارد که بدون اصلاح نظام اقتصادی پرایراد برق و انرژی یا ایجاد جاذبه، سرمایه‌گذار خصوصی در این بخش سرمایه‌گذاری کند.

ایده‌ای پرایراد که حالا بعد از گذشت چندین سال، منجر به ناترازی و بحران انرژی کشور شده است. این ایده چنان نخ‌نما و آن‌قدر بد است که حتی متولیان وزارت نیرو هم از آن دفاع نمی‌کنند. آنان هربار و با شروع همسان نشدن دخل و خرج انرژی کشور، وعده واقعی شدن نظام قیمت‌گذاری انرژی را می‌دهند و خودشان هم بارها از لزوم اصلاح قیمت حامل‌های انرژی سخن می‌گویند؛ اما در عمل، هیچ اتفاق رو به جلویی رخ نمی‌دهد.

تا پیش از برنامه ششم توسعه، سرمایه‌گذاران بسیاری در صنعت برق سرمایه‌گذاری کردند تا برنامه توسعه این صنعت، جلو برود اما به مرور زمان با ناتراز شدن دخل‌و‌خرج نیروگاه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها هم کاهش یافت.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد میزان سرمایه‌گذاری در صنعت برق در بازه زمانی ۱۰‌سال اخیر افت بسیاری داشته است. گزارش وزارت نیرو تایید می‌کنند که میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت برق از ۲/۶ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۰ به ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است.

دولت هم که از همان ابتدا بودجه لازم را برای سرمایه‌گذاری در این بخش نداشت. به همین دلیل هم با از کار افتادن جاذبه سرمایه‌گذاری در صنعت برق برای بخش خصوصی، مشکلات تامین برق کشور نیز پدیدار شدند.

حال رجبی‌مشهدی، خبر خوبی به فعالان این حوزه می‌دهد. او می‌گوید قرار است برق بدون واسطه در بورس انرژی به فروش برسد. خبری که اگر اتفاق بیفتد، چشم‌انداز صنعت برق در کشور را روشن و شفاف می‌کند.

 عکس: ایرنا