همه نقشه‌های همسایه شمالی
بررسی مضمونی شماره ۱۳ مجله آگاهی نو
سیزدهمین شماره مجله «آگاهی نو» در روزهای پایانی سال 1402 منتشر شد؛ مجله‌ای که محمد قوچانی علاوه بر سردبیری، صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول آن نیز هست. عکس روی جلد مجله به پرویز ثابتی اختصاص پیدا کرده و هادی حیدری در طرحی که از این مقام عالی‌رتبه ساواک کشیده، به‌جای کراوات او، طناب دار سرخ‌رنگی را جایگزین کرده است که نشان می‌دهد قرار است با محتوایی انتقادی به مصاحبه پنج قسمتی ثابتی با شبکه «من‌وتو» پرداخته شود.
در این بخش که «بازگشت ساواکی‌ها: نقد کارنامه پرویز ثابتی» نام دارد، سرگه بارسقیان گزارشی نسبتاً مفصلی از تاسیس تا انحلال ساواک ارائه کرده و کوشیده ضمن بررسی ادوار مدیریتی تیمور بختیار، حسن پاکروان، نعمت‌الله نصیری و ناصر مقدم در ساواک، گسترش میزان مداخله این نهاد امنیتی در سراسر امور و مصائب برآمده از این امر را مورد توجه قرار دهد.
در همین پرونده حسام‌الدین آشنا در مصاحبه‌ای به بحث رابطه ساواک با شاه اشاره می‌کند و می‌گوید، اگرچه سازمان‌های امنیتی تمایل دارند خود را «مغز نظام» معرفی کنند اما در سیاستمداران این تمایل وجود دارد که به آنها به‌مثابه «چشم و دست نظام» بنگرند و به آنها بگویند فقط به ما گزارش بدهید و آنچه را که ما می‌گوییم انجام بدهید. از نظر آشنا چنین وضعیتی در دوران شاه باعث می‌شود سیستم امنیتی در تحلیل امور نتواند یاری‌دهنده سیاستمداران باشد و بدین‌ترتیب همان مشکل نظام‌های فردمحور در این جا خود را نشان می‌دهد: «اگر شاه سرما بخورد، کشور آنفلوآنزا می‌گیرد.»
یکی دیگر از مصاحبه‌های مهم این بخش، گفت‌وگویی است که با عمادالدین باقی درباره تعداد قربانیان انقلاب اسلامی از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ انجام شده است. سه‌دهه پیش، باقی دراین‌زمینه به عدد ۳۱۶۴ نفر رسید و اینک نیز همچنان معتقد است این عدد، رقم صحیحی است. درعین‌حال از نظر او سوءاستفاده ثابتی و سلطنت‌طلبان از این عدد، نمی‌تواند توجیه‌گر رفتارهای خلاف حقوق بشری حکومت پهلوی باشد.
یکی دیگر از بخش‌های خواندنی «آگاهی نو»، میزگردی با حضور محمد عطریانفر و محمود علیزاده‌طباطبایی درباره کودتای نوژه است. در این میزگرد علیزاده‌طباطبایی این بحث را پیش می‌کشد که پشت کودتای نوژه شاپور بختیار نبود، بلکه این شوروی و نیروی داخلی آنها، یعنی حزب توده بودند که بختیار را بازی دادند و درواقع می‌خواستند از طریق اجرای «نمایش کودتا»، به تضعیف ارتش ایران مبادرت بورزند تا عراق بتواند به ایران حمله کند و بعد حکومتی طرفدار شوروی در ایران مستقر شود.
او همچنین اشغال سفارت آمریکا در آبان‌ماه ۱۳۵۸ را نیز در همین راستا تحلیل می‌کند و ضمن اشاره به اینکه آمریکا ـ چه در دوران جنگ، چه تاکنون ـ از ارتش ایران حمایت کرده و تجهیزات هواپیماهای آمریکایی را به ایران رسانده است، می‌گوید: «تمام تلاش شوروی این بود که رابطه ایران را با غرب قطع کند و اشغال سفارت بهترین اقدام دراین‌زمینه بود.»
ماجراهای روس‌ها و حزب توده در این شماره «آگاهی نو» اما اینجا به پایان نمی‌رسد. در فصل ۵ مجله، پرونده‌ای با عنوان «میراث پتر» به این بحث ورود می‌کند که «تلاش برای تجزیه ایران، ارثیه‌ای است که از پتر به پوتین رسیده است» و ناصر سلطانی، استاد حقوق اساسی دانشگاه تهران هم در فصل ۶، مقاله‌ای مفصل درباره «نقش حزب توده در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی» دارد که مدعای اصلی آن این است که باتوجه به هژمونی ادبیات چپ در فضای گفتمانی سال‌های انقلاب و با عنایت به نقشی که حزب توده به‌طرزی مزورانه در سال‌های نخست انقلاب در تبعیت از رهبری امام خمینی(ره) بروز می‌داد، «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقدمه و در متن آمیخته با اندیشه‌های مارکسیستی تدوین شد».
یکی دیگر از شخصیت‌هایی که در این شماره مجله به آن به‌طور ویژه پرداخته می‌شود، سیداحمد خمینی است. قوچانی کتابچه مجله را به مقاله‌ای ۳۰صفحه‌ای درباره ادوار زندگی و افکار او اختصاص داده و ضمن گفت‌وگو با سیدحسن خمینی، به مرگ‌آگاهی و تفاوت‌های فکر و منش او با برادر بزرگتر، سیدمصطفی می‌پردازد.
جز این، فصل ۱۵ مجله نیز بر مستند «احمد»، ساخته مصطفی رزاق‌کریمی تمرکز دارد و درهمین‌زمینه خاطراتی از حسن روحانی را درباره احمد خمینی برای اولین‌بار منتشر می‌کند. نقد فیلم‌های «ناپلئون» و «اوپنهایمر» و پرونده‌ها و یادداشت‌هایی درباره نسبت ملی‌گرایی و ایرانشهری، فرهنگ معین، جلال آل‌احمد، کریم مجتهدی، رابرت سولو، محمدرضا شفیعی‌کدکنی و الاهیات سیاسی آیت‌الله منتظری هم از دیگر بخش‌های آخرین شماره «آگاهی نو» هستند.
