رقابت سرد

در همه ادوار مشارکت در دور نخست پررنگ‌تر بود و حتی در انتخابات مجلس پنجم که تنها دو نفر در دور اول و 28 نفر از دور دوم راهی مجلس می‌شدند، اما مشارکت تهرانی‌ها کاهش یک میلیونی داشت.

بیشترین ریزش مشارکت مربوط به دور دوم انتخابات مجلس ششم است که مشارکت بیش از دو میلیون و 200 هزار نفری به مشارکتی 150 هزار نفری تنزل کرد و یک سقوط تاریخی در آن پس از حواشی بسیار ثبت شد. پس از آن نیز سقوط مشارکت در دور دوم به مجلس دوازدهم رسید که شرکت‌کننده‌های دور دوم بیش از 500 هزار نفر بودند و مشارکتی 8 درصدی رقم خورد.

در ادامه این گزارش مروری بر مشارکت مردم تهران در انتخابات دور دوم مجلس، احزاب و گروه‌های شرکت‌کننده در انتخابات و افراد راه‌یافته به مجلس داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

مجلس اول

در نخستین دوره برگزاری انتخابات مجلس که 24 اسفند سال 1358 برگزار شد، 18 کاندیدای تهرانی حد نصاب لازم برای ورود به مجلس را به دست آوردند و تکلیف 12 نماینده دیگر تهران به دور دوم کشیده شد. مهدی بازرگان، محمدجواد باهنر، سیدحسن آیت، سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، محمدعلی رجایی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، اکبر هاشمی‌رفسنجانی، ابراهیم یزدی، اعظم طالقانی، مصطفی چمران و عزت‌الله سحابی، چهره‌های شناخته‌شده مجلس اول در تهران بودند که در دور اول به آن راه یافتند.

دور دوم انتخابات در 19 اردیبهشت سال 1359 برگزار شد. 24 نفر برای رقابت راهی دور دوم شدند و 8 لیست انتخاباتی در تهران ارائه شد که بیشترین سهم از آنِ «ائتلاف بزرگ» بود که توسط حزب جمهوری اسلامی معرفی شده بود. این ائتلاف 12 نامزد در دور دوم داشت که از این تعداد 5 نامزد مشترک با سایر لیست‌ها بودند.

دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور که در واقع حامیان بنی‌صدر محسوب می‌شدند، لیستی 11 نفره ارائه دادند که از این تعداد 8 نامزد با دیگر لیست‌ها مشترک بودند. گروه همنام نیز 5 نامزد معرفی کرد، اعضای این گروه عضو نهضت آزادی بودند و در بین اسامی تنها دو نام اختصاصی وجود داشت. حزب توده نیز سه کاندیدا معرفی کرد که هر سه نفر آنها با دیگر لیست‌ها مشترک بودند. جنبش مسلمانان مبارز نیز دو نامزد داشت که هر دو نفر با سایر لیست‌ها مشترک بودند.

لیست انقلابی و ترقی‌خواه و لیست جاما هم هر کدام یک نامزد را معرفی کردند که این نامزدها نیز با سایر لیست‌ها مشترک بودند. دور دوم انتخابات در تاریخ 19 اردیبهشت 1359 برگزار شد و در پایان 9 نفر از لیست ائتلاف بزرگ به مجلس راه یافتند (3 کاندیدای مشترک با سایر لیست‌ها). گروه همنام 2 نماینده و جاما هم یک نفر را راهی مجلس کردند.

محسن مجتهدشبستری، گوهرالشریعه ‌دستغیب، علی‌اکبر ولایتی، یدالله سحابی، حبیب‌الله عسگراولادی و محمدکاظم موسوی‌بجنوردی چهره‌های شناخته‌شده‌ای بودند که در دور دوم به مجلس راه یافتند. اما این پایان انتخابات مجلس اول در تهران نبود و انتخابات در پایتخت به دور سوم نیز کشیده شد. به دلیل شهادت 11 تن از نمایندگان تهران در حادثه هفتم تیر 1360 و ترورهای گروهک منافقین، 11 نفر دیگر در انتخابات میان‌دوره‌ای سال 1360 جایگزین آنها شدند. در مرحله اول انتخابات کل آرای مأخوذه در تهران دو میلیون و 134 هزار و 434 نفر بود، در مرحله دوم یک میلیون و 634 هزار و 7 نفر در انتخابات شرکت کردند و در میان‌دوره​ای آمار شرکت‌کنندگان به یک میلیون و 859 هزار و 463 نفر رسید.

مجلس دوم

دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در 26 فروردین سال 1363 برگزار شد. انتخابات در این شهر به دور دوم و سوم کشیده شد. مرحله دوم انتخابات در 27 اردیبهشت و میان‌دوره‌ای نیز در 10 مردادماه همان سال برگزار شد. نظارت بر انتخابات مجلس با توجه به تشکیل شورای نگهبان بر عهده این نهاد بود و با توجه به حوادث پس از انقلاب و قرار داشتن کشور در شرایط جنگ تحمیلی، سیمای دیگری از انتخابات شکل گرفته بود. 163 نفر در تهران کاندیدای شرکت در انتخابات شدند که نسبت به انتخابات مجلس اول ریزش قابل‌ملاحظه‌ای داشت و از این بین 13 نفر در دور اول، 15 نفر در دور دوم و یک نفر در میان‌دوره‌ای به مجلس راه یافتند.

جامعه روحانیت مبارز و حزب جمهوری اسلامی، فعال‌ترین احزاب در انتخابات مجلس دوم در تهران بودند. دفتر تحکیم وحدت، سازمان مجاهدین و انجمن اسلامی معلمان دیگر گروه‌هایی بودند که لیست انتخاباتی داشتند. خانه کارگر، حزب‌الله تهران (لیست ترکیبی از لیست جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، دفتر تحکیم وحدت، خانه کارگر و انجمن اسلامی معلمان)، سازمان فدائیان اسلام، سازمان فجر اسلام، انجمن اسلامی فارغ‌التحصیلان دانشگاه علم و صنعت، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مراکز فنی و حرفه‌ای و جامعه کمک دندانپزشکان تجربی ایران دیگر احزابی بودند که لیست انتخاباتی ارائه دادند.

از میان لیست‌های ارائه‌شده ۱۲ نفر از چهره‌های نزدیک به جریان چپ و ۱۸ نفر از چهره‌های نزدیک به جریان راست، کرسی‌های مجلس دوم را در تهران به دست آوردند؛ درحالی‌که لیست پیروز این انتخابات، لیست حزب جمهوری اسلامی بود. هاشمی‌رفسنجانی، کروبی، ربانی‌املشی، شیبانی، موحدی‌کرمانی، فارسی، حجازی، غفاری، دعایی، مجتهدشبستری، اسماعیلیان، بادامچیان، هادی و صدیقی در دور نخست راهی مجلس شدند و در مرحله دوم  کمالی، آیت‌الله یزدی، روحانی، حدیدچی (دباغ)، زرگر، انواری، زواره‌ای، اصغری، بهروزی، رهبری، موسویانی، امانی، دوزدوزانی و  نیک‌روش به مجلس راه یافتند. ناطق‌نوری نیز به جای ربانی‌املشی که در سال ۱۳۶۴ به شهادت رسید، از طریق انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس(مرحله سوم)، به جمع نمایندگان شهر تهران اضافه شد. در مرحله اول دو میلیون و 308 هزار و 319 نفر در انتخابات شرکت کردند. تعداد شرکت‌کنندگان در مرحله دوم انتخابات مجلس دوم در تهران به یک میلیون و 251 هزار و 160 نفر رسید و برای انتخابات میان‌دوره‌ای نیز 649 هزار و 202 نفر پای صندوق رای رفتند.

مجلس سوم

سومین دوره انتخابات مجلس در 19 فروردین سال 1367 برگزار شد. انتخابات این دوره نیز در تهران به دور دوم کشیده شد. مرحله دوم انتخابات در 23 اردیبهشت و مرحله میان‌دوره‌ای نیز در دو نوبت 24 آذر 1368 و 17 مهر 1369 برگزار شد. 162 نفر در این دوره در تهران کاندیدا شدند و 14 نفر در مرحله اول، 16 نفر در مرحله دوم و چهار نفر نیز در نتیجه انتخابات میان‌دوره‌ای به مجلس سوم راه یافتند.

در این دوره برخی احزاب دچار دگرگونی‌های اساسی شدند. دو حزب مهم دوره دوم یعنی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و حزب جمهوری اسلامی که چهره‌های شناخته‌شده‌ای همچون مرحوم هاشمی‌رفسنجانی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی‌املشی به‌عنوان کاندیداهای آنها به مجلس دوم راه یافته بودند، منحل شدند و مجمع روحانیون مبارز نیز به دلیل آنچه تفاوت سلیقه در اداره سیاسی کشور نامیده شد، از جامعه روحانیت مبارز منشعب شد. در لیست مجمع روحانیون مبارز، افرادی چون اکبر هاشمی‌رفسنجانی، مهدی کروبی، حسن روحانی، مصطفی معین، مرتضی الویری، محمد سلامتی، فخرالدین حجازی و ابراهیم اصغرزاده حضور داشتند اما در نهایت لیست نهایی جامعه روحانیت مبارز تهران با لیست مجمع روحانیون مبارز اشتراک‌های بسیاری داشت و فقط در 12 مورد اختلاف داشتند.

در مجموع ۷ گروه و تشکل در انتخابات مجلس سوم در تهران حضور فعال داشتند: جامعه روحانیت مبارز تهران، مجمع روحانیون مبارز تهران، دفتر تحکیم وحدت، انجمن اسلامی معلمان ایران، خانه کارگر، انجمن اسلامی وزارت‌خانه‌ها و مؤسسات دولتی و انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها. نهضت آزادی نیز در تلاش بود که لیستی در تهران ارائه دهد اما با مخالفت امام از حضور در انتخابات مجلس سوم منع شد.

پیروز انتخابات مجلس سوم در تهران، مجمع روحانیون مبارز بود؛ از لیست 30 نفره آنها 26 نفر به مجلس راه یافتند. سیدمحمد اصغری، فخرالدین حجازی، گوهرالشریعه دستغیب، سیدمحمود دعایی، محمد سلامتی، عباس شیبانی، محمدعلی صدوقی، عاتقه صدیقی، هادی غفاری، مهدی کروبی، حسین کمالی، مصطفی معین‌نجف‌آبادی، اکبر هاشمی‌رفسنجانی و محسن نوربخش راه‌یافتگان دور اول انتخابات بودند. از مرحله دوم نیز ابراهیم اصغرزاده، مرتضی الویری، محمدرضا باهنر، محمدسعید تسلیمی، نجفقلی حبیبی، مرضیه حدیدچی(دباغ)، عباس دوزدوزانی، سعید رجایی‌خراسانی، حسن روحانی، عباسعلی عمیدزنجانی، حسین فروتن، مرتضی کتیرایی، حسین مظفری‌نژاد، سیدعبدالواحد موسوی‌لاری، علی‌اکبر ناطق‌نوری و عیسی ولایی راهی مجلس شدند.

در انتخابات میان‌دوره‌ای اول، مریم بهروزی، علی‌اکبر محتشمی‌پور و محمدعلی موحدی‌کرمانی و ابوالقاسم سرحدی‌زاده در انتخابات میان‌دوره‌ای دوم راهی مجلس شدند. در مرحله اول انتخابات مجلس سوم در تهران یک میلیون و 745 هزار و 587 نفر پای صندوق‌های رای رفتند. در مرحله دوم تعداد شرکت‌کنندگان به 878 هزار و 293 نفر رسید. در میان‌دوره‌ای اول و دوم نیز به ترتیب 661 هزار و 427 نفر و یک میلیون و 182 هزار و 230 نفر شرکت کردند.

مجلس چهارم

چهارمین دوره انتخابات مجلس در 21 فروردین‌ماه سال 1371 برگزار شد. انتخابات این دوره نیز به دور دوم کشیده شد و در 18 اردیبهشت‌ماه برگزار شد. در این دوره 202 نفر از تهران کاندیدا شدند و 2 نفر در دور اول و 28 نفر در دور دوم راهی مجلس شدند. این دوره را شاید بتوان آغاز دوران ردصلاحیت‌ کاندیداها دانست. موضوع ردصلاحیت‌ها تا جایی پیش رفت که ائتلاف خط امام که خود متشکل از گروه‌های مطرحی همچون دفتر تحکیم وحدت، انجمن اسلامی معلمان، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، انجمن اسلامی مهندسین و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بود، در بیانیه‌ای اعلام کرد به علت روند حذفی لیستی ارائه نخواهد داد.

در ادامه 126 نامزد در اعتراض به ردصلاحیت‌ها از کاندیداتوری انصراف دادند و در نهایت تنها چهار لیست جامعه روحانیت مبارز (با سرلیستی موحدی‌کرمانی و حمایت گروه‌های نزدیک به جناح راست)، مجمع روحانیون، خانه کارگر و جمعیت زنان جمهوری اسلامی نامزدهای خود را اعلام کردند. در مرحله اول تنها دو نفر (علی‌اکبر ابوترابی‌فرد و سیدعلی‌اکبر موسوی‌حسینی) راهی مجلس شدند و تعیین‌تکلیف 28 نماینده دیگر به دور دوم کشیده شد.

عباس شیبانی، محمدجواد اردشیرلاریجانی، سیدمحسن یحیوی، محمدرضا باهنر، علی‌اکبر ناطق‌نوری، سیدمحمود دعایی، محمدعلی موحدی‌کرمانی، سعید رجایی‌خراسانی، حسن روحانی، علی عباسپورتهرانی‌فرد، نفیسه فیاض‌بخش، محسن مجتهدشبستری، سیدعلی‌تقی سیدخاموشی، عباسعلی عمیدزنجانی، مریم بهروزی، پروین سلیحی، سیدمرتضی نبوی، سیدشهاب‌الدین صدر، مرضیه وحیددستجردی، قربانعلی دری‌نجف‌آبادی، منیره نوبخت، سیدعلی غیوری‌نجف‌آبادی، سیدرضا تقوی، محمدکاظم سیفیان، حبیب‌الله عسگراولادی، محمدهاشم رهبری، علی موحدی‌ساوجی و محمود صابر همگی از دور دوم انتخابات راهی مجلس شدند. گفتنی است تمامی نمایندگان مجلس چهارم در تهران مورد حمایت جامعه روحانیت مبارز بودند. در مرحله اول انتخابات مجلس چهارم در تهران یک میلیون و 701 هزار و 299 نفر پای صندوق‌های رای رفتند و در دور دوم نیز یک میلیون و 25 هزار و 629 نفر در انتخابات شرکت کردند.

مجلس پنجم

انتخابات مجلس پنجم 18 فروردین‌ماه سال 1374 برگزار شد. انتخابات این مجلس نیز به دور دوم کشیده شد و در 31 فروردین سال 1375 برگزار شد. انتخابات میان‌دوره‌ای این مجلس نیز 22 اسفند سال 1376 برگزار شد. در این دوره تعداد نامزدهای شرکت‌کننده در تهران دو برابر دوره قبل شد و به 421 نفر رسید. شاید مهمترین اتفاق حزبی این دوره، انصراف مجمع روحانیت مبارز از ارائه لیست انتخاباتی باشد.

سازمان مجاهدین انقلابی، تشکل نوظهور کارگزاران، جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب، جامعه روحانیت مبارز و ائتلاف خط امام احزاب و گروه‌های مهمی بودند که لیست انتخاباتی دادند. تشکل‌های دانشجویی، جمعیت زنان جمهوری اسلامی، جامعه زنان انقلاب اسلامی، خدمتگزاران راستین سازندگی، امت وسط، آزادگان، انجمن صنفی مهندسان مشاور و معمار و شهرساز دیگر گروه‌هایی بودند که در این دوره حضور داشتند.

در دور اول علی‌اکبر ناطق‌نوری از جامعه روحانیت مبارز و فائزه هاشمی از حزب کارگزاران راهی مجلس شدند. مجید انصاری و محمود دعایی اعضای مجمع روحانیت مبارز به‌صورت مستقل در انتخابات این دوره شرکت کردند و در دور دوم انتخابات به مجلس پنجم راه یافتند. سیدعلی‌اکبر ابوترابی، محمدجواد اردشیرلاریجانی، محمدرضا باهنر، رضا تقوی، قربانعلی دری‌نجف‌آبادی، حسن روحانی، فاطمه رمضان‌زاده، موسی زرگر، حسین زاجکانی‌ها، موسی زرگر، عباس شیبانی، حسین عسگری، فتاح مرتضوی، علی موحدی‌ساوجی، محمدعلی موحدی‌کرمانی، علی‌اکبر موسوی‌حسینی، مرتضی نبوی، منیره نوبخت، عبدالله نوری، دری نجف‌آبادی، علی عباس‌پور، فاطمه کروبی، مرتضی الویری و مرضیه وحیددستجردی از جمله نمایندگان راه‌یافته به مجلس پنجم از تهران بودند. در دور نخست برگزاری انتخابات، دو میلیون و 444 هزار و 415 نفر پای صندوق‌های رای رفتند. در مرحله دوم انتخابات یک میلیون و 429 هزار و 909 نفر و در انتخابات میان‌دوره‌ای نیز 274 هزار و 339 نفر پای صندوق رای رفتند.

مجلس ششم

انتخابات مجلس ششم نیز در تهران به دور دوم کشیده شد. مرحله اول انتخابات در 29 بهمن سال 1378 و مرحله دوم 10 تیرماه سال 1379 برگزار شد. انتخابات میان‌دوره‌ای نیز در تاریخ 18 خرداد سال 1380 برگزار شد. در این دوره تعداد نامزدهای شرکت در انتخابات جهش فوق‌العاده‌ای داشت و به 860 کاندیدت رسید. احزاب سیاسی که شاهد تایید صلاحیت گسترده شورای نگهبان بودند، یکی از پررنگ‌ترین حضورهای انتخاباتی را رقم زدند.

جبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، مجمع اسلامی بانوان، مشارکت، همبستگی، تحکیم وحدت و سازندگی، مجمع محققین و مدرسین، مجمع نیروهای خط امام، مجمع نمایندگان ادوار مجلس، انجمن اسلامی مهندسان ایران، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌های تهران، انجمن اسلامی معلمان ایران، انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، مجمع نمایندگان خط امام مجلس، انجمن اسلامی فارغ‌التحصیلان هند، مجمع اسلامی کارمندان، مجمع آذری‌های ایران اسلامی، مجمع حزب‌الله مجلس و دفتر تحکیم وحدت، جامعه روحانیت مبارز، جمعیت مؤتلفه اسلامی، جامعه اسلامی پژوهشگران، جامعه اسلامی دانشگاهیان و گروه‌های نوظهوری چون جمعیت ایثارگران، حزب استقلال ایران و حزب تمدن اسلامی از جمله احزاب و گروه‌هایی بودند که در این دوره حضور داشتند.

جبهه دوم خرداد تلاش کرد تا در ائتلاف با 14 حزب اصلاح‌طلب، لیستی مشترک ارائه دهد اما در آستانه انتخابات ائتلاف به هم خورد و لیست‌های متعددی از سوی اصلاح‌طلبان اعلام شد. از نکات جالب‌توجه این انتخابات حضور غلامعلی حدادعادل در لیست کارگزاران، محسن رضایی در لیست مجمع روحانیون، مرضیه دباغ و مرضیه وحید‌دستجردی در لیست همبستگی، حجت‌‌الاسلام کروبی و محتشمی‌پور در فهرست جمعیت ایثارگران و عدم حضور آیت‌الله رفسنجانی‌ در لیست مجمع روحانیون مبارز بود. 29 نماینده این دوره از جناح اصلاح‌طلبان بودند و تنها غلامعلی حدادعادل از جناح راست راهی مجلس شد.

بیشترین کاندیداهای مورد حمایت از لیست‌های مطبوعات دوم‌خردادی، جبهه مشارکت، مجمع روحانیون مبارز، دفتر تحکیم وحدت، جامعه زنان انقلاب اسلامی و خانه کارگر بودند. در مقابل، لیست‌های جامعه روحانیت مبارز، جمعیت ایثارگران، جامعه اسلامی دانشگاهیان، حزب تمدن اسلامی و چکاد آزاداندیشان به ترتیب کمترین نامزد پیروز در انتخابات را در برداشتند.

محمدرضا خاتمی، جمیله کدیور، علیرضا نوری، محسن آرمین، سیدهادی خامنه‌ای، محسن میردامادی، مجید انصاری، بهزاد نبوی، احمد بورقانی، سهیلا جلودارزاده، داود سلیمانی، احمد پورنجاتی، الهه کولایی، علی شکوری‌راد، سیدعلی‌اکبر موسوی‌خوئینی‌ها، وحیده طالقانی، محسن صفایی‌فراهانی، میثم سعیدی، سیدشمس‌الدین وهابی، فاطمه حقیقت‌جو، بهروز افخمی، محمد نعیمی‌پور، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، فاطمه راکعی، مهدی کروبی، سیدمحمود دعایی، الیاس حضرتی، حجت‌الاسلام محتشمی‌پور، حدادعادل و علیرضا محجوب 30 منتخب تهران بودند که سه ماه بعد، نام سه نفر (علیرضا رجایی، رسول منتخب‌نیا و الیاس حضرتی) از سوی شورای نگهبان از این لیست حذف شد.

غلامعلی حدادعادل جایگزین علیرضا رجایی تنها نماینده ملی-مذهبی شد و این اقدام انتقادات فراوانی به همراه داشت. در مرحله اول انتخابات مجلس ششم دو میلیون و 204 هزار و 847 نفر پای صندوق‌های رای رفتند. در مرحله دوم انتخابات تنها 158 هزار و 511 نفر به پای صندوق رفتند و در میان‌دوره‌ای رکورد حضور تهرانی‌ها پای صندوق‌های رای شکسته شد و به عدد سه میلیون و 22 هزار و 147 نفر رسید.  

مجلس هفتم

هفتمین دوره انتخابات مجلس اول اسفند سال 1382 برگزار شد و انتخابات مجلس تهران در این دوره نیز به دور دوم کشیده شد. اما دور دوم با فاصله‌ای طولانی و در 24 آذر سال 1385 برگزار شد. در این دوره 816 نفر کاندیدای شرکت در انتخابات شدند؛ هرچند که ردصلاحیت‌های گسترده‌ای در این دوره رخ داد که ناشی از امواج اتفاقات مجلس ششم به‌ویژه تحصن نمایندگان بوده است.

در پی ردصلاحیت چهره‌ها و داوطلبان اصلاح‌طلب، دفتر تحکیم وحدت انتخابات را تحریم کرد و از بین گروه‌های عضو جبهه دوم خرداد به جز مجمع روحانیون مبارز، خانه کارگر و مجمع اسلامی بانوان، بقیه گروه‌ها (از جمله سازمان مجاهدین انقلاب، حزب مشارکت، حزب همبستگی) و همچنین نهضت آزادی و ملی-مذهبی‌ها اعلام کردند که در انتخابات شرکت نمی‌کنند. از میان بیش از 800 نماینده کمتر از 100 نفر چهره شناخته‌شده و با سابقه فعالیت سیاسی و از پنج ائتلاف آبادگران ایران اسلامی، ائتلاف برای ایران، خدمتگزاران مستقل ایران اسلامی، جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و چکاد آزاداندیشان بودند.

در نهایت احزاب چپ و راست به ائتلاف رسیدند و  در جبهه اصولگرایان ائتلاف آبادگران انقلاب اسلامی و در جبهه اصلاح‌طلبان ائتلاف برای ایران شکل گرفت. در دور اول  ۲۵ نفر از نامزدهای شهر تهران توانستند آراء لازم برای حضور در مجلس را کسب کنند که عبارت بودند از: غلامعلی حدادعادل، احمد توکلی، امیررضا خادم، سیدمحمدمهدی طباطبایی‌شیرازی، احمد احمدی، حسین مظفر، سعید ابوطالب، نفیسه فیاض‌بخش، محمد خوش‌چهره‌جمالی، عماد افروغ، داود دانش‌جعفری، علیرضا زاکانی، لاله افتخاری، فضل‌الله موسوی، فاطمه آلیا، حسین شیخ‌الاسلام، حسین نجابت، الهام امین‌زاده، عباسعلی اختری، سیدعلی ریاض، فاطمه رهبر، الیاس نادران، حمیدرضا کاتوزیان، پرویز سروری و منوچهر متکی. علی عباسپور، حسین فدائی، زینب کدخدا و سهیلا جلودارزاده نیز در دور دوم راهی مجلس شدند. پیروزی سیاسی مجلس هفتم با جناح راست بود و 29 نماینده تهران از ائتلاف آبادگران بودند و تنها یک نماینده (سهیلا جلودارزاده) از ائتلاف بزرگ ایران راهی مجلس شدند. در انتخابات مرحله اول یک میلیون و 971 هزار و 557 نفر و در مرحله دوم دو میلیون و 111 هزار و 37 نفر در انتخابات شرکت کردند.

مجلس هشتم

انتخابات مجلس هشتم نیز در تهران به دور دوم کشیده شد. دور نخست این انتخابات در 24 اسفند سال 1386 برگزار شد و دور دوم شش ماه بعد یعنی 2 شهریور سال 1387 برگزار شد. 871 نفر کاندیدای شرکت در این دوره بودند و 17 نفر از دور اول و 13 نفر از دور دوم راهی مجلس شدند. این دوره را باید آغاز انشعابات در فراکسیون اصولگرایان دانست. جبهه متحد اصولگرایان به اتحاد نرسیده، انشعابات از آن شروع شد.

فراکسیون  اصولگرایان مستقل و نقاد، فراکسیون وفاق و کارآمدی، فراکسیون حزب‌الله سه انشعاب این گروه بودند اما در دی‌ماه سال 1386 اختلاف لاریجانی و احمدی‌نژاد منجر به شکل‌گیری ائتلاف فراگیر مردمی اصولگرایان شد. اصلاح‌طلبان سه لیست اصلی انتخاباتی داشتند؛ «ائتلاف اصلاح‌طلبان»، لیست حزب اعتماد ملی و «ائتلاف مردمی اصلاحات» سه لیست اصلی این طیف بودند.

در نهایت در دور اول 19 نفر راهی مجلس شدند که همگی اصولگرا بودند که عبارت بودند از: حداد عادل، آقاتهرانی، مطهری، توکلی، غفوری‌فرد، باهنر، نوباوه، مرندی، کاتوزیان، عباسپور، کوثری، اکرمی، مصباحی‌مقدم، فاطمه رهبر، آلیا، حسینیان، نجابت و بادامچیان. در دور دوم نیز نادران، افتخاری، کوچک‌زاده، زاکانی، زارعی، صفایی، سروری، الهیان، رسایی و فدایی از لیست جبهه متحد اصولگرایان و علیرضا محجوب از لیست اصلاح‌طلبان راهی مجلس شدند. در مرحله نخست یک میلیون و 740 هزار و 941 نفر و در مرحله دوم 671 هزار و 206 نفر پای صندوق‌های رای رفتند.

مجلس نهم

نخستین دوره انتخابات مجلس نهم 12 اسفند سال 1390 برگزار شد و انتخابات تهران در این دوره نیز به مرحله دوم کشیده شد. مرحله دوم انتخابات 15 اردیبهشت سال 1391  برگزار شد. در تهران 850 نفر کاندیدای تایید‌صلاحیت‌شده برای شرکت در انتخابات بودند و از این میان 5 نماینده در دور اول و 25 نماینده در دور دوم راهی مجلس شدند.

انشعاب اصولگرایان در این دوره نیز ادامه داشت و جبهه پایداری که حامیان احمدی‌نژاد بودند، با انشعاب از جبهه متحد اصولگرایان اعلام حضور کردند. محسن رضایی به دلیل دعوت نشدن به جبهه متحد اصولگرایان لیست جداگانه‌ای به نام جبهه ایستادگی ارائه داد. همچنین عدم حمایت جبهه متحد اصولگرایان از علی مطهری، لیست جدیدی به سرلیستی او به نام «صدای ملت» تشکیل شد. جبهه بصیرت و بیداری، حامیان ولایت، اصولگرایان اصلح، ائتلاف کاندیداهای مستقل، جبهه اتحاد ملی و انسجام اسلامی، جهادگران ایران اسلامی، عدالت‌طلبان ایران اسلامی، جوانان ایران‌زمین و جنبش عدالت و مهرورزی دیگر گروه‌های اصولگرای حاضر در این دوره بودند.

در میان اصلاح‌طلبان، حزب اعتماد ملی، خانه کارگر و حزب مردم‌سالاری لیست انتخاباتی دادند. در مرحله اول حدادعادل، مرندی، میرکاظمی، آقاتهرانی و ابوترابی‌فرد، همگی از جبهه اصولگرایان راهی مجلس شدند. در دور دوم نیز بیژن نوباوه‌وطن، اسماعیل کوثری، احمد توکلی، علی مطهری، سیدمحمود نبویان، سیدمهدی هاشمی، محمدرضا باهنر، علی‌اصغر زارعی، فاطمه رهبر، علیرضا زاکانی، زهره طبیب‌زاده، روح‌الله حسینیان، حسین مظفر، فاطمه آلیا، مهدی کوچک‌زاده، غلامرضا مصباحی‌مقدم، لاله افتخاری، محمد سلیمانی، حمید رسایی، مجتبی رحماندوست، مهرداد بذرپاش، حسین طلا، الیاس نادران، علیرضا محجوب و حسین نجابت راهی مجلس شدند. گرایش سیاسی این دوره حاکی از پیروزی قاطع اصولگرایان بود. هرچند علیرضا محجوب از خانه کارگر راهی مجلس شد. در دور نخست این انتخابات دو میلیون و 125 هزار و 675 نفر و در دور دوم یک میلیون و 126 هزار و 489 نفر به پای صندوق‌های رای رفتند.

مجلس دوازدهم

انتخابات مجلس دوازدهم در تهران پس از دو دوره که با پیروزی قاطع لیست امید (اصلاح‌طلبان) در مجلس دهم و پیروزی قاطع لیست ایران سربلند (اصولگرایان) در مجلس یازدهم به دور دوم نرسیده بود، مجدداً دومرحله‌ای شد. پس از مجلس دهم، در انتخابات مجلس یازدهم و دوازدهم رکورد کاهش مشارکت در تهران زده شد و در دور دوم انتخابات مجلس یازدهم به رکورد تاریخی مشارکت هشت درصدی رسید.

دور نخست این انتخابات 11 اسفند سال 1402 و دور دوم در 21 اردیبهشت سال 1403 برگزار شد. شورای ائتلاف نیروهای انقلاب و جبهه پایداری، امنا، جبهه صبح ایران و شورای وحدت گروه‌های شاخص اصولگرا در این دوره بودند که همگی سهمی از نمایندگان این دوره را به خود اختصاص دادند. اصلاح‌طلبان با توجه به ردصلاحیت‌های گسترده که از دور قبل شدت گرفته بود، ترجیح دادند که در انتخابات حضور نداشته باشند و ائتلاف «صدای ملت» لیستی میانه‌رو ارائه داد. پیروز انتخابات این دوره نیز تماماً از طیف اصولگرایان بودند.

بیژن نوباوه‌وطن، محمد سراج، ابوالفضل ظهره‌وند، حسین صمصامی، زهره لاجوردی، احمد نادری، ابراهیم عزیزی، سمیه رفیعی، پیمان فلسفی، ابوالقاسم جراره، سیدمرتضی محمودی، مجتبی رحماندوست، عبدالحسین روح‌الامینی، مجتبی زارعی، زینب قیصری، علیرضا سلیمی، مهدی شریفیان، صالح اسکندری، مهدی عسگری و حسین نجابت 30 نماینده تهران در مجلس دوازدهم هستند. در دور نخست انتخابات مجلس دوازدهم یک میلیون و 569 هزار و 857 نفر شرکت کردند و در دور دوم مشارکت هشت درصدی اعلام شد و تنها 552 هزار رای صحیح به صندوق ریخته شد.

نگاهی به آمارها

با وجود آنکه جمعیت کشور در این سال‌ها افزایشی بوده و مثلاً در سال‎های 1358 و 1364 احتمالاً جمعیت تهران چیزی بالغ بر 5 میلیون بوده است و میزان مشارکت تا 2 میلیون را هم رقم زده‌اند، حالا جمعیت 9 میلیون نفر است و باردیگر میزان مشارکت چیزی برابر با همان ادوار است که اگر روند منطقی پیش می‎رفت، باید بر میزان مشارکت‌کنندگان در انتخابات افزوده می‎شد نه اینکه در هر دوره شاهد روند نزولی شرکت در انتخابات باشیم.

اگر تا جایی شکاف بین سیاسیون تنها به مشارکت و عدم مشارکت گروه‌ها و احزاب سیاسی در انتخابات منجر می‌شد و بر مشارکت مردم تاثیر قابل ملاحظه‌ای نداشت، اما هرچه نظارت استصوابی، ردصلاحیت‌ها و فضای باز سیاسی و اجتماعی محدودتر شد، از مشارکت مردم در انتخابات نیز کاسته شد. مردم تهران در انتخابات مجلس ششم به‌خوبی به حذف ناگهانی علیرضا رجایی و جایگزینی غلامعلی حدادعادل واکنش داده و بی‌سابقه‌ترین مشارکت در دور دوم را رقم زدند اما کاهش مشارکت فرایندی ادامه‌دار نبود و از مجلس یازدهم مشارکت مردم تهران در انتخابات به وضوح کاهش پیدا کرد.

هرچند که وزیر کشور معتقد به خلق حماسه‌ای هشت درصدی در انتخابات مجلس دوازدهم در تهران بود، اما آنچه روشن است مردم با آمار و ارقام پیام خود را منتقل کردند. پس نه در راستای بحران سیاسی در بُعد فعالیت سیاسی جریان‎های مختلف بلکه مبتنی بر آمار موجود و واقع‌بینی متناسب با آن، باید فکری به حال وضعیت پیش‌آمده و اعتماد مردم به قدرت تعیین سرنوشت‌شان انجام گیرد.

عکس: ایرنا