فوتبـال نفتـی
کارشناسان فوتبال اروپا می‌گویند: عربستان در حال دزدیدن فوتبال از قلب اروپاست
کارشناسان فوتبال اروپا می‌گویند: عربستان در حال دزدیدن فوتبال از قلب اروپاست
سازمان ورزش عربستان در اقدامی قابل‌توجه نیمار برزیلی را هم خریداری کرد. پرداخت یکصد‌میلیون یورو خالص به باشگاه پاری‌سن‌ژرمن و سالانه 150میلیون یورو به این بازیکن برزیلی باعث شد تا نیمار، از تصمیم خود منصرف شده و به‌جای بارسلونا، الهلال عربستان را انتخاب کند؛ موضوعی که حالا ثابت می‌کند دولت عربستان به‌جز مسی عملاً هر بازیکنی را که خواسته، خریداری کرده است. پیش‌ازاین نیز باشگاه‌های عربستانی با کمک سازمان ورزش کشور، بازیکنان بزرگی چون رونالدو، بنزما، سادیو مانه، ریاض ماحرز و... را به تیم‌های باشگاهی‌شان اضافه کرده بودند. در روزهایی که «فیرپلی مالی» از حساسیت‌های اصلی فیفاست، باشگاه‌های عربستانی چطور بدون هیچ نظارت و پاسخگویی‌ای به مراجع قانونی، خرج می‌کنند؟ حساب‌وکتاب مالی چه نقشی در جذب مهمترین ستارگان فوتبال برای باشگاه‌های عربستانی دارد؟ و سوال مهمتر اینکه، ورود «نفت» به فوتبال آیا قطب ورزشی را از اروپا به‌سمت آسیا و خاورمیانه می‌چرخاند؟
فوتبال‌دزدی از اروپا
«ما مردم آلمان اگر نفت نخریم، از سرما کشته خواهیم شد. حالا شما همین نفت را وارد فوتبال کردی. مشخص است که وقتی نفت وارد فوتبال شد، ما هیچ شانسی مقابل عربستان نخواهیم داشت». جملات قابل‌تأمل مدیرعامل معنوی باشگاه بایرن مونیخ، یعنی اولی هوینس، در نقد خریدهای نجومی عربستان بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های دنیا داشت. اولی هوینس که یکی از مدیران موفق 30سال اخیر فوتبال اروپاست، می‌گوید زنگ خطر به صدا درآمده و باید این اعتراف را پذیرفت که باشگاه‌های اروپایی دیگر توان رقابت مالی با باشگاه‌های عربستانی ندارند. هوینس معتقد است کشوری مثل عربستان که خودش تولیدکننده نفت است، به‌راحتی نفت را وارد فوتبال کرده و همین مسئله قواعد بازی را برهم زده است. بایرنی‌ها معتقدند براساس یک تجارت مشخص، قرارداد اسپانسرینگ و درآمدزایی از حق پخش تلویزیونی و بلیت‌فروشی به ثبات اقتصادی برسند، اما عربستانی‌ها بدون زحمت خاصی و صرفاً به‌دلیل در اختیار داشتن بودجه نفتی، هر بازیکنی را که می‌خواهند با چندین برابر قیمت به تیم خودشان اضافه می‌کنند. صحبت هوینس البته که درست است چراکه عربستان دقیقاً با چندین برابر قیمت ارزش بازیکن (براساس سایت ترانسفرمارکت) هر بازیکنی را که اراده کرده، به لیگ کشورش آورده است. جیمی کرگر، پیشکسوت فوتبال انگلیس نیز می‌گوید، فیفا باید جلوی خرج عجیب باشگاه‌های عربستانی را بگیرد چون آنها اصلا قوانین جوانمردانه مالی را رعایت نمی‌کنند. جیمی کرگر می‌گوید: «وقتی شفافیت مالی وجود نداشته باشد، ورزش‌شویی رخ داده و این زنگ‌خطر بزرگی برای ماست که عربستان بعد از تصاحب ورزش کشتی‌کج و بوکس، حالا قصد دارد فوتبال را نیز از قلب اروپا خارج کند! اگر عربستان به این اقداماتش ادامه دهد و البته به‌صورت قانونی جلوی آنها گرفته نشود، مطمئن باشید فوتبال از قلب قاره اروپا خارج خواهد شد.»
همچنین گری نویل، کارشناس اسکای اسپورت، خواستار تحریم لیگ عربستان سعودی توسط بازیکنان بزرگ شده تا منبع مالی چنین معاملاتی مشخص شود.
درآمد نفتی در فوتبال
برای بررسی چنین تئوری‌ای که عربستان صرفاً از فروش نفت در فوتبال هزینه می‌کند، باید ورودی مالی به باشگاه‌ها را تا جای‌ممکن بررسی کرد. به‌عنوان مثال، در شرایطی که درآمد باشگاه‌های ایرانی از حق پخش تلویزیونی «صفر» است، چندماه پیش فدراسیون فوتبال عربستان اعلام کرد که حق پخش مسابقات باشگاهی این کشور شامل رقابت‌های لیگ، جام‌حذفی و سوپرکاپ، به‌مدت 3فصل و از آغاز فصل 2023-2022 به قیمت 900میلیون ریال سعودی (چیزی حدود 240میلیون دلار) به شبکه SSC که در این کشور فعالیت دارد، فروخته شده است. این بدان‌معناست که ارزش هر فصل فوتبالی در عربستان چیزی حدود 80میلیون دلار است و این یعنی اگر این رقم به‌صورت مساوی میان 16باشگاه حاضر در لیگ عربستان تقسیم شود، به هر باشگاه، چیزی حدود 5میلیون دلار در هر فصل می‌رسد. جدا از درآمد کلان باشگاه‌های عربستانی از حق پخش، وزارت ورزش عربستان اعلام کرد که برای فصل 2023-2022 به هر باشگاه حاضر در لیگ عربستان، 50میلیون ریال سعودی پرداخت و به‌این‌ترتیب از باشگاه‌ها حمایت می‌کند. دیگر درآمد باشگاه‌های عربستانی، از قراردادهای اسپانسری است. شرکت اماراتی «اعمار» یک قرارداد به‌عنوان اسپانسر جدید باشگاه عربستانی الهلال بست. این شرکت هلدینگ املاک و مستغلات که امضای این قرارداد را با نورپردازی و انداختن لوگوی الهلال روی برج خلیفه دوبی جشن گرفت، طی این قرارداد سالیانه 3/16میلیون دلار (حدود ۲۰۰میلیارد تومان با نرخ آزاد) به این باشگاه می‌پردازد. درواقع درآمد یک باشگاه عربستانی از حق پخش تلویزیونی، قرارداد اسپانسرینگ و تبلیغات محیطی طی یک‌سال حدود 30میلیون دلار خواهد شد. اما چطور باشگاهی مثل الهلال توانسته فقط برای همین فصل و برای 6بازیکن حدود 260میلیون دلار هزینه کند؟ با ملحق‌شدن نیمار به الهلال، فقط یکصد‌میلیون دلار سهم باشگاه پاریسی خواهد شد و 300میلیون دلار نیز به این بازیکن برزیلی می‌رسد. درواقع فقط برای یک بازیکن، الهلال 400میلیون دلار خرج کرده است. پاسخ به این سوال ساده است. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان که زیرنظر محمد بن‌سلمان، ولیعهد این کشور اداره می‌شود، سال گذشته بخش عمده سهام ۴باشگاه بزرگ لیگ‌برتر سعودی؛ یعنی النصر و الهلال، غول‌های پایتخت و الاتحاد و الاهلی را خریداری کرد. این همان صندوقی است که دوسال‌پیش با خرید باشگاه نیوکاسل اوضاع این تیم در جدول را زیرورو کرد و به لیگ قهرمانان اروپا رساند. بنابراین دولت عربستان که دخل‌و‌خرجش از «نفت» است به‌راحتی پول نفت را وارد فوتبال کرده تا بازیکنان بزرگ اروپایی را به این کشور بکشاند.
نفوذ به اروپا
پروژه 2030 عربستان فقط مختص به ساخت‌وساز عمرانی در شهر نئوم نیست. عربستانی‌ها قصد دارند بعد از بهره‌برداری از این شهر عمودی که در این بخش نیز از اولین‌هاست، توریست‌های اروپایی را به کشورشان بیاورند تا اقتصاد منطقه را تغییر دهند. برای حضور توریست‌ها صرفاً نمی‌توانند به جمعیت کشورهای عربی بسنده کنند چون اصلا به عدد قابل‌توجهی نمی‌رسد. عربستان نیاز دارد جاذبه‌ای ایجاد کند تا اروپایی‌ها با دریافت پالس‌های مثبت از این کشور، به عربستان سفر کنند. پس چه بهتر از اینکه ستاره‌های محبوب کشورهای پرتغال، فرانسه، انگلیس و آلمان راهی این کشور شوند؟ تبلیغات دقیقاً موضوعی است که آنها به خوبی شش‌سال قبل از رسیدن به سال 2030 آغاز کرده‌اند. حضور همزمان بنزما، رونالدو، استیون جرارد و... باعث شده تا کشورهای مطرح اروپایی، یک نماینده در عربستان داشته باشند. همچنین با خرید باشگاه نیوکاسل، حالا صندوق سرمایه‌گذاری عربستان یک نماینده در لیگ قهرمانان اروپا نیز دارد. همچنین شبکه DAZN حق پخش تلویزیونی مسابقات لیگ عربستان را خریداری کرده تا فوتبال این کشور در کشورهایی چون آلمان، اتریش، انگلیس و ایرلند شمالی پخش شود. به‌همین‌راحتی عربستان توانسته صرفاً ازطریق فوتبال، خودش را در کشورهای اروپایی مطرح کند. حمید درخشان، سرمربی اسبق پرسپولیس در گفت‌وگو با «هم‌میهن» می‌گوید، روندی که دولت عربستان برای فوتبالش پیش گرفته، مسیر درستی است که به اقتصاد این کشور نیز کمک می‌کند: «وقتی بازیکنانی چون رونالدو، مانه و بنزما به فوتبال یک کشور بروند، اسپانسرها نیز رقابت خواهند کرد تا حق پخش و تبلیغات محیطی ورزشگاه‌ها را خریداری کنند و وقتی درخواست زیاد شود، طبعاً قیمت نیز افزایش پیدا می‌کند؛ این قانون بازار است. عربستان نیز به‌خوبی توانسته مسیر درستی را ترسیم کند و پیش برود». در روزهایی که ورزشگاه آزادی -اصلی‌ترین و مهمترین استادیوم ایران- حتی پذیرای یک‌نفر تماشاگر نیست و باشگاه‌های ایرانی از جذب یک بازیکن متوسط خارجی عاجز هستند، فوتبال عربستان به چنان جذابیتی رسیده که برای خرید حق پخش تلویزیونی، برندهای معتبر در حال رقابت با یکدیگر هستند. باشگاه عربستانی به‌واسطه حضور نیمار توانست طی 8ساعت بیش‌از 3میلیون ریال معادل 40میلیارد تومان، پیراهن الهلال را به فروش برساند. درآمدزایی از ستاره برزیلی از همین امروز آغاز شد، حتی اگر روزانه 420هزار یورو به نیمار بدهند.
