حق فوتبال را بدهید

بررسی هشدار نهاد های بین المللی به ایران درباره پخش تلویزیونی در گفت وگو با هوشنگ نصیر زاده، صادق درودگر و مصطفی زارعی

موضوع حق پخش تلویزیونی که می‌توانست «بهشت باشگاه‌های ایرانی» باشد تبدیل به یک بحران لاعلاج شده است. صداوسیما درآمد حاصل از تبلیغاتی که به واسطه پخش مسابقات فوتبال دریافت می‌کند را تا جای ممکن به این ورزش نمی‌دهد و در واقع باشگاه‌ها سهم بسیار اندکی از جاذبه‌ی این رشته ورزشی دارند. تمام تبلیغ‌کنندگان تلویزیونی تلاش می‌کنند تا کسب‌وکار خودشان را قبل، همزمان و بعد از مسابقات فوتبال به صداوسیما بدهند چراکه این اطمینان را دارند که بخش زیادی از مخاطبان صرفاً برای فوتبال پای گیرنده‌های خود نشسته‌اند تا ادامه مسابقه یا تحلیل پس از آن را تماشا کنند. پس علت تبلیغات، مسابقات فوتبال است اما دستاورد این ورزش از پول کلانی که به خزانه صداوسیما واریز می‌شود، بسیار ناچیز است. این بار اما صداوسیما ظاهراً راهی جز پذیرش قانون حق پخش تلویزیونی ندارد چراکه کنفدراسیون فوتبال آسیا اعلام کرده درصورتی که موضوع حق پخش برای باشگاه‌های ایرانی حل نشود هیچ باشگاهی برای لیگ قهرمانان آسیا در فصل آتی مجوز حرفه‌ای دریافت نمی‌کند و عملاً با یک تعلیق گسترده روبه‌رو خواهیم شد. هوشنگ نصیرزاده(مدیرعامل باشگاه تراکتور)، صادق درودگر(مدیرعامل باشگاه نساجی) و مصطفی زارعی (رئیس دپارتمان صدور مجوز حرفه‌ای فدراسیون فوتبال) در گفت‌وگو با «هم‌میهن» عقیده دارند دیگر راه برگشت یا بهانه‌جویی وجود ندارد و صداوسیما باید حق فوتبال و باشگاه‌ها را بدهد در غیر این صورت یک آبروریزی بین‌المللی رخ خواهد داد.

باشگاه‌ها: قانون قبلی هم باید لغو شود

در جلسه علنی شانزدهم اسفند 1400 مجلس و در ادامه بررسی بخش‌های هزینه‌ای لایحه بودجه ۱۴۰۱، بند ط تبصره ۹ تصویب شد. پیش از این در بخش درآمدی تصویب شده بود که به استناد بند (پ) ماده (۹۲) قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ورزش و جوانان و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران مکلفند درآمدهای تبلیغاتی ناشی از پخش مسابقات ورزشی را به ردیف درآمدی شماره ۱۴۰۱۸۴ نزد خزانه‌داری کل‌ کشور واریز نمایند. در بخش هزینه‌ای مصوب شد که وجوه واریزی از محل ردیف ۴۷-۵۳۰۰۰۰ مندرج در جدول شماره (۹) این قانون به نسبت سی‌درصد(۳۰%) در اختیار وزارت ورزش و جوانان (برای کمک به فدراسیون‌های مربوط) و هفتاد درصد (۷۰%) در اختیار سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد. بسیاری اما تصور می‌کنند سی درصد از کل تبلیغات حاصل از پخش مسابقات ورزشی رقم کلانی خواهد شد. اما در حقیقت چنین است؟ یک مقام مسئول در وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگویی که در تاریخ 20 اردیبهشت 1401 با ایسنا داشت پیرامون واریز 30 درصد از حق پخش تلویزیونی به حساب وزارت ورزش توضیحاتی را ارائه کرد:«در سال 1401 از سوی سازمان صداوسیما به خزانه‌داری دولت در مرحله اول ۲۵میلیارد تومان واریز شده که ۳۰ درصد معادل 5/7میلیارد تومان سهم وزارت ورزش و جوانان است و طبق آخرین اطلاعات حدود ۱۲میلیارد تومان دیگر نیز در مرحله دوم واریز شده است اما هنوز اطلاع دقیقی در رابطه با واریزی دوم نداریم. این مقام مسئول در وزارت ورزش و جوانان با اشاره به اینکه در سال ۹۹ هیچ پولی از محل درآمدهای تبلیغاتی ناشی از پخش مسابقات ورزشی به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز نشده است، تصریح کرد: «در سال ۹۹ هیچ مبلغی به وزارت ورزش و جوانان پرداخت نشده و پرونده سال ۹۹ بسته شد و هیچ مبلغی را واریز نکردند.» در واقع براساس گفته‌های این مقام مسئول در وزارت ورزش، سال گذشته سهم وزارت ورزش از حق پخش تلویزیونی فقط 20 میلیارد تومان بوده که بین تمام فدراسیون‌های زیرمجموعه وزارت ورزش باید تقسیم شود. صادق درودگر در گفت‌وگو با هم‌میهن می‌گوید این قانون که در سال 1400 تصویب شد پر از اشکال است و قطعاً باید لغو شود چراکه به تیم‌های باشگاهی کمتر از 50 میلیون تومان می‌رسد که هزینه خرید آب معدنی برای یک هفته تیم‌های لیگ برتری است.

16000 میلیارد تومان کجا رفت؟

درحالی وزارت ورزش کمتر از 20 میلیارد تومان بابت حق پخش تلویزیونی از صداوسیما دریافت کرده که با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم حتی همان 30 درصد هم به حساب وزارت ورزش واریز نشده است. در کوران مسابقات جام جهانی 2022 قطر سازمان صداوسیما قیمت تیزرهای تبلیغاتی‌اش را منتشر کرد. تعرفه تبلیغاتی‌ای که صداوسیما داشت، در کم‌ترین حالت ۷میلیارد و ۲۹۰ میلیون تومان و در بیشترین حالت ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بود. این تعرفه‌ها برای ۲۰ ثانیه تبلیغات تعریف شده، در واقع صداوسیما برای هر یک ثانیه تبلیغات از شبکه سه در کم‌ترین حالت ۳۶۴ میلیون تومان و در بیشترین حالت ۶۸۵ میلیون تومان دریافت می‌کند. با این جدول مشخص می‌شود که صداوسیما هزینه پخش تبلیغات را دوبرابر کرده؛ پیش از پخش مسابقات جام جهانی گران‌ترین تبلیغات شبکه سه سیما برای زمان پخش سریال ثانیه‌ای ۳۲۷ میلیون تومان بود اما برای مسابقات فوتبال در کم‌ترین حالت از ثانیه‌ای ۳۶۴ میلیون تومان شروع می‌شود. فرض را بر این بگذاریم که فقط 5 دقیقه پیام بازرگانی در ایام جام جهانی برای 64 مسابقه پخش می‌شود، درآمد صداوسیما از تبلیغات فقط بابت 22 روز جام جهانی بیش از 10 هزار میلیارد تومان بوده است. هوشنگ نصیرزاده، مدیرعامل باشگاه تراکتور نیز دراین باره می‌گوید:«با احتساب 60 بازی پخش زنده که برای استقلال و پرسپولیس در لیگ برترلحاظ می‌شود، همچنین پیام‌های بازرگانی که قبل و بعد و حین برنامه‌هایی چون فوتبال برتر، ورزشگاه و شب‌های فوتبالی پخش می‌شود نزدیک به 16000 میلیارد تومان درآمد تبلیغاتی است که به حساب صداوسیما واریز می‌شود اما چند درصدش به فوتبال می‌رسد؟ این تبلیغات به واسطه پخش فوتبال، به صداوسیما داده می‌شود اما باشگاه‌ها درآمدی از آن ندارند.» نصیرزاده در پاسخ به این سوال که آیا صداوسیما سرانجام زیر بار پرداخت رقم قابل قبول به باشگاه‌ها می‌رود؟ گفت: «صداوسیما چاره‌ای جز پذیرش ارقام معقول به باشگاه‌ها ندارد. کنفدراسیون فوتبال آسیا سال آینده الزام کرده همه باشگاه‌ها باید قرارداد مکتوب با صداوسیما داشته باشند که این قرارداد باید در سامانه بارگذاری شود و هیچ راه برگشتی هم ندارد. این موضوع با مقاومت صداوسیما روبه‌رو شده، به همین دلیل است که ما پیشنهاد کردیم کارگروهی تشکیل شود تا نمایندگان مجلس حق فوتبال را به باشگاه‌ها بدهند.» مهدی تاج نیز درخصوص موضوع حق پخش تلویزیونی روز گذشته گفت: تنها جایی که داریم کمیسیون تلفیق است و باید این بودجه را لحاظ کنند. ما اعضای کمیسیون تلفیق را دیدیم و نامه‌ای به رئیس مجلس دادیم که اگر حق پخش در برنامه هفتم دیده نشود به مشکل می‌خوریم، چرا که در صدور مجوز حرفه‌ای ما را الزام خواهند کرد که باشگاه‌ها با صداوسیما قرارداد داشته باشند. در بحث لیگ قهرمانان آسیا و جام ملت‌های آسیا چنین مانعی برای پخش به وجود آمده است و در حال برداشتن این موانع هستیم تا مردم برای دیدن بازی‌ها به مشکل نخورند. اینجا باید به‌صورت جدی دنبال حق پخش باشیم.

صداوسیما عامل محرومیت فوتبال ایران؟

در واقع اینطور می‌توان گفت که اگر سازمان صداوسیما زیر بار یک قرارداد کاملاً مشخص و شفاف با باشگاه‌ها درخصوص حق پخش تلویزیونی معقول نرود، فوتبال ایران فصل آینده با چالش جدی روبه‌رو خواهد شد چراکه هیچ باشگاهی مجوز حرفه‌ای از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا دریافت نخواهد کرد. مصطفی زارعی، رئیس دپارتمان صدور مجوز حرفه‌ای می‌گوید:«فصل آتی کنفدراسیون فوتبال آسیا چنین قانونی را مصوب خواهد کرد و اگر باشگاه‌ها این توافق با صداوسیما مبنی بر دریافت حق پخش تلویزیونی را نداشته باشند قطعاً مجوز حرفه‌ای‌شان باطل می‌شود. در واقع صداوسیما این بار باید حق فوتبال را به باشگاه‌ها بدهد در غیر این صورت بحران بدی یقه فوتبال را خواهد گرفت». صادق درودگر، مدیرعامل باشگاه نساجی مازندران نیز هم‌عقیده با زارعی است:«قطعاً این اتفاق باید رخ دهد. غیر از اینکه حق باشگاه‌ها باید از سوی صداوسیما داده شود هیچ راهی نداریم. عربستان رونالدو و بنزما را می‌خرد تا فوتبالش را به قطب اول قاره آسیا تبدیل کند اما ما حق باشگاه‌ها را نمی‌دهیم. حق پخش تلویزیونی شرعاً و عرفاً حق باشگاه‌هاست و مجلس محترم باید این خطرات قطعی را ببیند و فکر اساسی برای این کار بکند. روزگاری فوتبال ایران با تیم دوم خودش زنگ خطر جدی برای تیم‌های آسیایی بود اما حالا با قوانینی که تصویب شده اصلاً توان رقابت با تیم‌های عربستانی را نخواهیم داشت». درودگر درخصوص قانونی که در سال 1400 تصویب شده بود مبنی بر اینکه وزارت ورزش 30درصد از حق پخش تلویزیونی را بین تمام فدراسیون‌ها تقسیم کند گفت: «این قانون باید قطعاً ملغی شود چراکه کاملاً به ضرر تمام باشگاه‌های فوتبال ایران است. کنفدراسیون فوتبال آسیا سال گذشته ارزش لیگ ایران را برای دریافت حق پخش تلویزیونی چیزی در حدود 450 میلیون یورو اعلام کرده است. حالا ما به صداوسیما نمی‌گوییم این رقم را پرداخت کن اما طبعاً باید رقمی پرداخت شود که باشگاه‌ها به خودکفایی برسند و حق خود را دریافت کنند. اگر موضوع حق پخش تلویزیونی حل شود بسیاری از بحران‌های اقتصادی باشگاهی در ایران حل می‌شود و ما می‌توانیم بازیکنان و مربیان بزرگ را به ایران بیاوریم. دریافت حق پخش تلویزیونی باید به باشگاه‌ها برسد و صداوسیما واقعاً راهی جز پذیرش این موضوع ندارد».