سراب جهانی‌شدن فوتبال زنان ایران
زهرا خواجوی بازیکن تیم ملی فوتبال زنان ایران در گفت‌وگو با هم‌میهن: به لحاظ سخت‌افزاری از تیم‌های آسیایی نیز عقب‌تر هستیم
زهرا خواجوی بازیکن تیم ملی فوتبال زنان ایران در گفت‌وگو با هم‌میهن: به لحاظ سخت‌افزاری از تیم‌های آسیایی نیز عقب‌تر هستیم
نهمین دوره جام‌جهانی زنان به میزبانی مشترک استرالیا و نیوزیلند آغاز شده است؛ ورزشی که پربیننده‌ترین رشته در حوزه زنان است بعد از سال‌ها جای خود را به‌خوبی بین مردم دنیا پیدا کرده است. اغراق نیست اگر بگوییم توجه به فوتبال مردان، اصولاً بیش از فوتبال زنان بوده است. از درآمد فوتبالیست‌های مرد، میزان حق پخش تلویزیونی تا قدمت برگزاری مسابقات مردان که شصت و یک سال قدیمی‌تر از فوتبال زنان در قامت جام جهانی است. اما حالا این مسابقات فوتبال زنان مسیرش را پیدا کرده و اتفاقاً اهمیتش به حدی بالا رفته که تمام رسانه‌‌ها و شبکه‌های معتبر دنیا البته به جز رسانه‌های داخلی کشورمان، آن را به شکل جدی پوشش می‌دهند. در گفت‌وگو با فرنوش جعفری اولین گزارشگر زن و کارشناس فوتبال زنان و زهرا خواجوی، دروازه‌بان تیم ملی ایران تفاوت‌های سخت‌افزاری فوتبال زنان ایران را در قیاس با کلاس جهانی جویا شدیم.
تاریخچه رقابت 30 ساله
نهمین دوره جام‌جهانی زنان از پنجشنبه ۲۰ جولای ۲۰۲۳ (۲۹ تیر) آغاز شده و استرالیا و نیوزیلند به‌عنوان میزبانان این تورنمنت بزرگ بازی‌های افتتاحیه را انجام دادند که دست بر قضا با برد هر دو تیم میزبان همراه شد. این دوره از جام جهانی از ۲۴ تیم به ۳۲ تیم افزایش یافته است. هشت گروه چهارتیمی در دور گروهی به رقابت می‌پردازند و دو تیم برتر از هر گروه به دور یک‌هشتم صعود خواهند کرد، برنده‌ها به دور یک‌چهارم و سپس نیمه‌نهایی و فینال خواهند رسید. در مجموع ۶۴ بازی انجام خواهد پذیرفت. هشت تیم برای اولین بار در جام جهانی زنان حضور دارند: هائیتی، مراکش، پاناما، فیلیپین، پرتغال، جمهوری ایرلند، ویتنام و زامبیا. همچنین ایالات متحده در رتبه اول جهان قرار دارد و به دنبال پنجمین عنوان قهرمانی جام جهانی و سومین قهرمانی متوالی است که یک رکورد جدید محسوب خواهد شد. آنها محتمل‌ترین گزینه برای رسیدن به فینال هستند، اما با رقابت فینالیست‌های یورو ۲۰۲۲ یعنی آلمان روبه‌رو هستند، که تنها کشور دیگری است که دو جام جهانی متوالی را فتح کرده و در رده دوم جهان قرار دارد. انگلیس، قهرمان اروپا، نیز با وجود مصدومیت بازیکنان کلیدی‌اش، یکی دیگر از گزینه‌های قهرمانی به حساب می‌آید، درحالیکه کانادا در سال ۲۰۲۱ در توکیو طلای المپیک را کسب کرد و در فینال سوئد، شماره سه جهان را شکست داد. فرانسه تحت مربیگری جدید است اما تیمی با استعداد دارد، درحالیکه هلندی‌ها فینالیست‌های شکست‌خورده سال ۲۰۱۹ و برنده یورو ۲۰۱۷ بودند بنابراین نمی‌توان آنها را حذف کرد. برزیل، غول آمریکای جنوبی، در رده نهم جهان قرار دارد و در کنار میزبان مشترک استرالیا که ستاره‌اش «سم کر» بازیکن چلسی است، می‌تواند یک تهدید باشد. تنها ۴ تیم در جام‌جهانی زنان سابقه قهرمانی داشته‌اند؛ پرافتخارترین آمریکاست که ۴ مرتبه در سال‌های ۱۹۹۱، ۱۹۹۹، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ به این جام دست پیدا کرد و آخرین قهرمان هم به شمار می‌رود. آلمان ۲ مرتبه در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ به قهرمانی رسید. نروژ در سال ۱۹۹۵ قهرمانی را جشن گرفت و ژاپن پدیده سال ۲۰۱۱ بود که شگفتی‌ساز شد و به این قهرمانی دست پیدا کرد.
شصت و یک سال بعد از مردان
هرچند بازی افتتاحیه این رقابت‌ها با حضور یکصدهزار نفر در ورزشگاه آغاز شد اما نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد که فوتبال زنان در دنیا همیشه زیر سایه فوتبال مردان برگزار شده است. به‌طور مثال اولین دوره جام جهانی فوتبال زنان در سال 1991 به میزبانی کشور چین و با قهرمانی آمریکا به پایان رسید. در حالی که اولین دوره جام جهانی مردان در سال 1930 ( شصت‌ویک سال زودتر از این جام) آغاز شده است. بسیاری از پیشرفت‌های تکنولوژی در ابتدا در مسابقات مردان آزمایش و اجرایی می‌شود و بعد در اختیار فوتبال زنان قرار می‌گیرد. نمونه‌اش همین فناوری موسوم به «نیمه‌اتوماتیک» برای تشخیص بهتر و سریع‌تر، آفساید و رد شدن توپ از خط دروازه است که ابتدا در مسابقات جام جهانی مردان در کشور قطر در سال 2022 اجرایی شد و حالا قرار است در مسابقات زنان نیز این تکنولوژی به کمک داوران و تصمیمات آنها بیاید.
تفاوت حقوق مردان و زنان
بسیاری تصور می‌کنند فقط حقوق فوتبالیست‌های زن و مرد در ایران تفاوت فاحش دارد در صورتی که این موضوع مختص فوتبال در تمام دنیا است. به‌طور مثال؛ با بازیکنان ملی‌پوش زنان انگلیس، قراردادهای مرکزی از سوی اتحادیه فوتبال این کشور بسته می‌شود که جدا از قراردادهای آنها با تیم‌های باشگاهی است و به موجب آن هر یک از آنها به‌طور متوسط در هر سال خالص پرداختی 25 هزار پوند دریافت می‌کنند. 5 هزار پوند دیگر هم به‌عنوان پاداش به آنها تعلق می‌گیرد. همچنین براساس گزارش سایت گل، دریافتی بازیکن تیم زنان باشگاه منچسترسیتی و کاپیتان تیم ملی زنان انگلیس، استف هاوتون 80 هزار پوند در سال، پیش از کسر مالیات است که البته حقوقی خارق‌العاده در فوتبال زنان است. در سوپرلیگ زنان انگلیس، میانگین حقوقی که فوتبالیست‌ها می‌گیرند حدود 50 هزار پوند در سال است. این درحالی است که در لیگ برتر انگلیس بازیکنان مطرح مرد، هفته‌ای 200 هزار پوند حقوق می‌گیرند. همچنین هگربرگ برنده اولین توپ طلای زنان در لیون سالی 420 هزار یورو دستمزد می‌گیرد در حالی که ارلینگ هالند 22ساله ستاره نروژی سیتی، هفته‌ای یک میلیون یورو حقوق دریافت می‌کند.
فاصله فوتبال زنان ایران با دنیا
با پوشش خبری و پخش زنده این مسابقات در وسعت جهانی، جای خالی تیم ملی فوتبال زنان ایران احساس می‌شود. اما آیا با چنین امکاناتی میسر خواهد بود که با رقبای جهانی رقابت کنیم یا صرفاً باید به رویاپردازی ادامه دهیم؟ زهرا خواجوی، دروازه‌بان تیم ملی فوتبال زنان ایران می‌گوید به لحاظ سخت‌افزاری نه‌تنها از فوتبال اروپا بلکه از تیم‌های آسیایی نیز عقب‌تر هستیم. خواجوی می‌گوید به جز دو سه تیم لیگ برتر، سایر تیم‌های باشگاهی از امکانات بسیار کمی برای فوتبال زنان برخوردار هستند. خواجوی اما درخصوص مهمترین بخش از درآمد ممکن در فوتبال روز دنیا اشاره می‌کند که اصلاً در فوتبال مردان و زنان ایران اجرایی نشده است:«متاسفانه پخش مسابقات فوتبال در بخش زنان هنوز به‌صورت رسمی در ایران اجرایی نشده است. به همین دلیل اسپانسرهای قدرتمند تمایلی به سرمایه‌گذاری در این عرصه ندارند. سال گذشته چند صفحه اینترنتی در اینستاگرام و سایت‌ها، بازی‌های ما را پخش زنده کردند که کمک شایانی به بیشتر دیده شدن تلاش بچه‌ها کرد اما خب کافی نیست.»
همچنین فرنوش جعفری اولین گزارشگر زن در حوزه فوتبال زنان معتقد است فوتبال زنان در ایران با فوتبال روز دنیا فاصله زیادی دارد:«به لحاظ بدنسازی در فوتبال زنان، فاصله با فوتبال روز دنیا بسیار زیاد است. مریم یکتایی به واسطه حضور در بشیکتاش ترکیه به عقیده من تنها بازیکنی است که با تمرینات روز دنیا کار کرده و آشنا است اما متاسفانه بازیکنان داخلی ما به دلیل نبود امکانات، با مشکل زیادی روبه‌رو هستند. به‌طور مثال در مسابقات جام ملت‌های آسیا، من از نزدیک شاهد بودم که از دقیقه‌ای به بعد، بازیکنان ما به لحاظ بدنی کم می‌آوردند. موضوع بعدی این است که دوره‌های مربیگری برای مربیان فوتبال زنان با فاصله بسیار زیاد از سوی فدراسیون فوتبال برگزار می‌شود به همین دلیل مربیان فوتبال زنان آن‌طور که باید با علم روز فوتبال دنیا آشنا نیستند.» فرنوش جعفری و زهرا خواجوی اما به یک نکته مشترک اشاره کردند و آن برگزاری اردوهای مناسب و دیدارهای تدارکاتی با تیم‌های قدرتمند است که اصولاً برای فوتبال زنان ایران رخ نمی‌دهد.
