هوش مصنوعی؛ ترسناک یا مفید؟
شرکت گوگل در رقابت با مایکروسافت، هوش مصنوعی جدیدی را معرفی کرد
شرکت گوگل در رقابت با مایکروسافت، هوش مصنوعی جدیدی را معرفی کرد
رقابت شرکت‌ها برای رونمایی و معرفی هوش مصنوعی به مراحل جذابی رسیده است که می‌تواند به بشر در زمینه‌های مختلف کمک شایانی کند. حال مدیرعامل شرکت گوگل از معرفی هوش مصنوعی جدیدی به نام Bard خبر داده است. علت رونمایی از این هوش مصنوعی، رقابت با هوش مصنوعی دیگری به نام ChatGPT است که توسط شرکت مایکروسافت معرفی شد و این روزها بسیار جنجال‌ساز شده است. به‌واقع اما حضور فعال هوش مصنوعی چه تأثیری در زندگی بشر در آینده می‌گذارد؟ کمک به اشتغال‌زایی می‌کند یا بسیاری از کارمندان و کارگران در معرض بیکار شدن قرار خواهند گرفت؟
برد اصلی با کدام شرکت‌ها است؟
برای اینکه با موضوع بیشتر آشنا شویم در ابتدا به معرفی کارایی چت‌بات‌ها می‌پردازیم. اینکه این ربات‌ها بیشتر در چه حوزه‌ای به‌کار گرفته می‌شوند و یا برای چه شرکت‌هایی می‌توانند مفیدتر باشند. همان‌طور که مدیرعامل گوگل به‌طور ضمنی از کارایی هوش مصنوعی‌ای چون Bard پرده برداشت، می‌توان فهمید این هوش مصنوعی نیز مکالمه‌محور است. مجید کیوان، کارشناس حوزه فناوری در همین خصوص که چه شرکت‌هایی از حضور هرچه بیشتر چت‌بات‌ها سود می‌کنند به «هم‌میهن» گفت: «چت‌بات، مشابه انسانی است که یک‌سری سؤال‌های معمولاً تکراری از سازمان‌ها را می‌پرسد و یا پاسخ می‌دهد. عمدتاً شرکت‌هایی که کارهای خدماتی انجام می‌دهند فرصت مطالعاتی مناسبی برای چت‌بات‌ها هستند. صنایعی که مشتریان انبوه دارند مثل بانک‌ها، خرده‌فروشی‌ها، تاکسی‌های تلفنی و شاپ‌های فروش از بعد مشتری‌محوری، هدف چت‌بات‌ها است.»
چت‌بات‌ها اما چه بخشی از کارهای یک شرکت را تحت پوشش خود قرار می‌دهند؟ مجید کیوان در این‌باره بیشتر توضیح می‌دهد: «هدف این است که سرعت پاسخگویی را بالا ببرد و به‌جای اینکه افراد پشت خط معطل بمانند چت‌بات‌ها پاسخگویی را انجام می‌دهند. به زبان ساده‌تر آنها رباط‌هایی خستگی‌ناپذیر هستند که استانداردسازی پاسخ‌ها را به‌دنبال دارند. آنها از روش‌هایی به‌صورت پیغام صوتی و یا مکتوب برای پاسخگویی به مخاطبان بدون هیچ اشتباهی بهره می‌گیرند. زمانی که چت‌بات‌ها سؤال مخاطبان را پاسخ می‌دهند همزمان می‌توان پاسخ‌ها را طبقه‌بندی کرد.»
رقابت شرکت‌ها
همان‌طور که اشاره شد، مدیرعامل گوگل از هوش مصنوعی جدیدی به نام Bard رونمایی کرده که البته هنوز اخبار جدیدی از کارایی آن منتشر نشده اما از صحبت‌های «سوندار پیچای» مدیرعامل گوگل می‌توان تحلیل‌هایی در این باره داشت. به گفته پیچای، Bard یک سرویس هوش مصنوعی آزمایشی مکالمه‌محور است که می‌تواند به سؤالات کاربران پاسخ دهد و در گفت‌وگوها شرکت کند. این ابزار امروز در اختیار شمار محدودی از کاربران مورد اعتماد گوگل برای آزمایش قرار می‌گیرد و در هفته‌های آینده به‌طور عمومی منتشر می‌شود.
در واقع به‌نظر می‌رسد با سرویسی مشابه با ChatGPT شرکت OpenAI روبه‌رو هستیم. طبق پست گوگل، کاربران می‌توانند از این مدل هوش مصنوعی سؤالات کاربردی مانند نوع غذایی که می‌توانند با مواد غذایی مدنظرشان بپزند، بپرسند. به گفته مدیرعامل گوگل، هوش مصنوعی جدید این شرکت می‌تواند یک خروجی برای خلاقیت و یک سکوی پرتاب برای کنجکاوی کاربران باشد و به توضیح اکتشافات جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب به یک کودک 9ساله، کمک کند. پیچای همچنین گفته که Bard از اطلاعات وب استفاده می‌کند تا پاسخ‌های جدید و باکیفیت ارائه کند. به‌نظر می‌رسد منظور «پیچای» این است که Bard می‌تواند به سؤالات درباره رویدادهای اخیر هم پاسخ دهد؛ موضوعی که رقیبش یعنی ChatGPT با آن مشکل دارد.
تهدید یا فرصت برای انسان
هوش مصنوعی قرار است چه کمکی به انسان بکند؟ بسیاری این نگرانی را دارند که با افزایش روزافزون ربات‌ها و چت‌بات‌ها ضرر زیادی به نیروی انسانی در کارخانه‌ها یا شرکت‌های بزرگ وارد خواهد شد یا با توجه به پیشرفت علم در این زمینه، انسان‌ها برای دور زدن قانون از آن استفاده کنند. چت‌بات ChatGPT از زمان عرضه عمومی دستاوردهای مختلفی داشته است. این هوش مصنوعی افزون بر کمک به دانش‌آموزان و دانشجویان در انجام تکالیف، در نوشتن مقالات علمی هم ایفای نقش کرده و البته واکنش منفی ژورنال‌های معتبر را به‌دنبال داشته است. از این‌رو، محققان دانشگاه استنفورد ابزاری به نام DetectGPT را ساخته‌اند که می‌تواند استفاده از هوش مصنوعی برای نوشتن مقالات را شناسایی کند.
در واقع چنین پیشرفتی در حوزه هوش مصنوعی باعث ایجاد چالشی جدی برای بسیاری از استادان دانشگاه‌ها و مسئولان برگزاری امتحان‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها شده است. در همین راستا برخی از بزرگ‌ترین ناشران مجلات دانشگاهی جهانی مانند «اسپرینگر نیچر» (Springer Nature)، استفاده از ChatGPT توسط نویسندگان را ممنوع کرده‌اند. با توجه به اینکه این چت‌بات برای تولید پاسخ‌های خود به سؤالات کاربران از اطلاعات موجود در اینترنت استفاده می‌کند، ناشران نگران هستند که آثار نادرست یا سرقت ادبی وارد صفحات ادبیات دانشگاهی شود. مجید کیوان، کارشناس حوزه فناوری در گفت‌وگو با «هم‌میهن» اما چنین فرضیه‌ای که چت‌بات‌ها قرار است ضرر بیشتری نسبت به نکات مثبت داشته باشند را رد می‌کند. او در خصوص نگرانی موجود نسبت به بیکار شدن بسیاری از کارگران بعد از حضور فعال ربات‌ها می‌گوید اتفاقاً حضور چت‌بات‌ها باعث می‌شود انسان‌ها در موقعیت‌های شغلی تخصصی‌تری به‌کار گرفته شوند: «اتفاقی که با هوش مصنوعی رخ می‌دهد لزوماً به این معنی نیست که افراد بیکار می‌شوند یا شغل‌شان به خطر می‌افتد بلکه آنها کارهای تخصصی‌تر را انجام می‌دهند. رباط‌ها، کاری را انجام
می‌دهند که انسان کمتر کارهای تکراری و روزمره را انجام دهد. رباط می‌آید تا جلوی کارهای تکراری که انسان در روز انجام می‌دهد را بگیرد تا در نهایت انسان بتواند به کارهای تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر رسیدگی کند. همچنین نظارت روی هوش مصنوعی به عهده انسان‌ها است که همین مورد نیز باعث می‌شود یک گروه نیروی متخصص بر روند کاری رباط‌ها نظارت کنند.»
فاصله روزافزون ایران با تکنولوژی
کشور ایران به لحاظ علمی و توسعه هوش مصنوعی در چه جایگاهی قرار دارد؟ اینکه بسیاری از کشورها در این راستا حرکت می‌کنند تا از امکانات هوش مصنوعی هرچه بیشتر بهره ببرند آیا باعث شده تا مسئولان در داخل کشور به فکر بیفتند؟ کارشناس حوزه فناوری با انتقاد از کم‌توجهی مسئولان نسبت به فعالیت کارشناسان این حوزه گفت: «در فضای داخل کشور خلأهایی داریم؛ متخصصان این حوزه قیمت بالایی دارند که این افراد با توجه به فرصت‌های شغلی که در خارج از ایران به‌دست می‌آورند به‌راحتی در کمپانی‌های خارجی جذب می‌شوند. همچنین برای آنها به لحاظ درآمدی، به‌صرفه نیست که در ایران کار کنند. استفاده‌هایی که می‌توان از هوش مصنوعی در بدنه خدمات عمومی داشت بسیار مفید است اما باید افراد مسئول متقاعد شوند که این افراد یک تعریف حقوقی و البته نیازهای سخت‌افزاری دارند که اگر فراهم شود ما می‌توانیم در داخل ایران از آنها استفاده کنیم تا سرعت پیشرفت دسترسی به تکنولوژی را در داخل کشور نیز شاهد باشیم».
در روزهایی که شرکت‌های بزرگی چون مایکروسافت و گوگل برای پیشرفت علم، روی به معرفی «هوش‌های مصنوعی» جدید آوردند و بر اساس این رقابت، در راستای کمک به بشریت قدم برداشتند باید دید پایان این راه چطور است؟ آنچه مسلم است، رویکرد انسان به پیشرفت علم و استفاده از هوش مصنوعی کاملاً مثبت است چراکه بر اساس گزارش موسسه UBS تعداد کاربران ChatGPT از مرز ۱۰۰ میلیون کاربر عبور کرده و از آنجایی‌که فقط دو ماه از زمان عرضه آن می‌گذرد این موضوع باعث شد تا لقب سریع‌ترین اپلیکیشن یا پلتفرم دنیا از نظر رشد تعداد کاربر به این چت‌بات تعلق بگیرد. این در حالی است که پلتفرم تیک‌تاک، یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های حاضر در عرض 9 ماه به این تعداد کاربر رسید و اینستاگرام نیز بعد از سه ماه به یک‌صد میلیون دنبال‌کننده دست یافت.
