سوال بزرگ پیش روی ترامپ
دونالد ترامپ در ۲۳ ژانویه گفت: «واقعاً خوب خواهد بود که بدون نیاز به برداشتن گام بیشتر، این مسئله حل شود». در واقع آقای ترامپ به برنامه هسته‌ای ایران اشاره می‌کرد.
دونالد ترامپ در 23 ژانویه گفت: «واقعاً خوب خواهد بود که بدون نیاز به برداشتن گام بیشتر، این مسئله حل شود». در واقع آقای ترامپ به برنامه هسته‌ای ایران اشاره می‌کرد. «گام بعدی» از نظر ترامپ حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران بود. اینکه آیا می‌توان این مسئله را «حل کرد» شاید بزرگترین سوال پیش روی ترامپ باشد.
سالی که گذشت برای ایران خوشایند نبود. رئیس‌جمهور ایران در سقوط هلیکوپتر جان باخت. دو بار مورد اصابت موشک‌های اسرائیلی قرار گرفت و سه متحد ایران، از حکومت بشار اسد گرفته تا حزب‌الله لبنان و حماس در غزه، فروپاشیدند یا به شدت تضعیف شدند. حالا تنها برنامه هسته‌ای ایران است که ممکن است به عنوان ابتکار عمل مورد استفاده تهران قرار بگیرد.
ایران در اواخر سال گذشته هر ماه حدود 7 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا 60 درصد تولید می‌کرد که در صورت غنی‌سازی بیشتر، برای ساخت حدود دو بمب هسته‌ای کافی است. اکنون ایران در حال نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر است و برخی از آنها را با اورانیوم غنی‌شده تا سطوح بالاتر تغذیه می‌کند. رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به اکونومیست گفت: «ظرفیت غنی‌سازی ایران در حال افزایش هفت برابری است. هیچ استفاده غیرنظامی قابل قبولی برای این ذخایر وجود ندارد.» ایران برنامه رسمی تسلیحات هسته‌ای خود را در سال 2003 به حالت تعلیق درآورد. ترور محسن فخری‌زاده، فیزیکدان هسته‌ای ایران در سال ۲۰۲۰، تقریباً به طور قطع توسط اسرائیل، انجام شد.
یک منبع اسرائیلی به اکونومیست می‌گوید: «اکنون حداقل پنج یا شش فخری‌زاده دیگر وجود دارند و دستیابی به آنها بسیار سخت‌تر است». بسیاری از مقامات در اسرائیل مایلند به سایت‌های هسته‌ای ایران حمله کنند تا از دستیابی ایران به بمب جلوگیری کنند. اما ایهود باراک، نخست‌وزیر سابق اسرائیل که زمانی از چنین اقدامی حمایت می‌کرد و دیگر سیاستمداران سابق اسرائیلی استدلال می‌کنند که برنامه ایران اکنون بسیار پیشرفته‌تر و عمیقاً مدفون در زمین است و نمی‌توان آن را نابود کرد.
دیگر مقامات اسرائیلی که از موفقیت حملات خود در سال گذشته خوشحال شده‌اند، اصرار دارند که اگر آمریکا با تهیه بمب‌های سنگرشکن و همچنین ارائه اطلاعات به اسرائیل کمک کند، تل‌آویو هنوز هم می‌تواند آسیب جدی به تاسیسات هسته‌ای ایران وارد کند اما ترامپ قانع نشده است. او اخیراً تاکید کرد: «آنها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند.» اقدمات اولیه او نشان می‌دهد که او تمایلی به استفاده از اهرم نظامی ندارد. او چند ساعت پس از آغاز به کار، برایان هوک، یک مقام جنگ‌طلب را که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ نماینده ایران بود، برکنار کرد.
او سپس حفاظت امنیتی هوک و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه سابق خود را قطع کرد. بسیاری از منصوبان ترامپ مخالف درگیری آمریکا در خاورمیانه هستند. البریج کولبی، مسئول سیاست‌گذاری پنتاگون، می‌خواهد آمریکا بر آسیا تمرکز کند. جنگ‌طلبان در آمریکا همچنین از این صحبت‌ها نگران هستند که آقای ترامپ ممکن است استیو ویتکاف، سرمایه‌گذار املاک و مستغلات را که به عنوان فرستاده خاورمیانه ایفای نقش می‌کند را به عنوان نماینده امور ایران انتخاب کند.
ترجیح ترامپ از سرگیری «فشار حداکثری» بر ایران با افزودن و اجرای سخت‌تر تحریم‌ها است. اما به چه منظور؟ رئیس‌جمهور آمریکا در نهایت باید تصمیم بگیرد که تا چه حد می‌خواهد برنامه ایران را به عقب براند و آیا خواستار محدودیت‌هایی فراتر از محدودیت‌های توافق هسته‌ای است که او در سال 2018 از آن خارج شد یا خیر؟ رافائل گروسی معتقد است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند سیستمی را برای «بررسی» مسیرهای مختلف ایران برای رسیدن به بمب طراحی کند. اگرچه او اکنون هشدار می‌دهد که آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران در وضعیت بی‌اطلاعی قرار دارد.
ترامپ همچنین مجبور است تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد تنها بر مسائل هسته‌ای تمرکز کند یا موضوعات منطقه‌ای مانند اقدامات منطقه‌ای ایران را نیز مطرح کند. در ایران نیز وضعیت هنوز وضعیت بی‌تصمیمی است. برای برخی در ایران گزینه ساخت سلاح هسته‌ای جذاب است. اما قسمت سخت ماجرا این است که آیا ایران می‌تواند مخفیانه بمب بسازد. آیا ایران توانسته همه منافذ جاسوسی و اطلاعاتی را مسدود کند؟ رافائل گروسی که در ماه نوامبر به ایران سفر کرد، می‌گوید که در رفتار و گفتار مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، «میل به تعامل سازنده‌تر و جامع‌تر» را دیده است.
آقای پزشکیان چندان قدرتمند نیست و در مورد سیاست هسته‌ای کم حرف می‌زند. اما حتی آنهایی که قدرت واقعی دارند دلایلی برای رسیدن به توافق دارند. تحمل تنگناهای اقتصادی برای مردم ایران به شدت سخت شده است.
