انفجار یا زلزله؟

بررسی منشأ صدای مهیب در خرم‌آباد

صدای مهیبی در مناطقی از شهر خرم‌آباد شنیده شد و از همان ابتدا، موضوع زلزله و انفجار در خبرها به همدیگر تنه زدند. خبرگزاری تسنیم در تشریح این حادثه نوشت: «ساعتی پیش، تکانه‌های شدید همراه با صدای مهیب باعث ایجاد لرزش در بخش‌هایی از شهر خرم‌آباد ‌شد که این موضوع باعث وحشت و بر هم ریختن استراحت و آرامش شبانگاهی مردم ‌خرم‌آباد شد.‌» ایرنا این صدا را بر اثر زلزله‌ای 2 ریشتری در خرم‌آباد دانست درحالی‌که زلزله 2 ریشتری نه احساس می‌شود، نه صدایی مهیب ایجاد می‌کند. اما این بهترین پوشش بود برای آرام کردن شرایط و خریدن وقت برای اطلاع‌رسانی آنچه اتفاق افتاده بود چراکه مؤسسه لرزه‌نگاری دانشگاه تهران نیز زلزله‌ای در استان لرستان و شهر خرم‌آباد ثبت نکرده بود و اعلام شد که زلزله‌های کمتر از 5/2 ریشتر در این مؤسسه اطلاع‌رسانی نمی‌شود. شاید به دلیل همین گمانه‌زنی‌های اشتباه بود که بلافاصله مهدی پازوکی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان نه وقوع زلزله در خرم‌آباد را تایید کرد و نه انفجار را و در پاسخ به رسانه‌ها هر دو را تکذیب و اعلام کرد: «وقوع زلزله در خرم‌آباد صحت ندارد ولی تا الان منشأ صدای مهیب نیز پیدا نشده و هیچ انفجار و خسارتی نیز تاکنون گزارش نشده است.»
او علاوه بر آنکه به مردم خرم‌آباد توصیه کرد که هیچ نگرانی نداشته باشند و آرامش خود را حفظ کنند، افزود: «هیچ‌گونه قطعی برق نیز در ساعت احساس صدا و لرزش در شهرستان وجود نداشت.» احسان یاوری، معاون سیاسی-امنیتی استانداری لرستان نیز در همان ساعات اولیه تاکید کرد: «احتمال انفجار و زلزله در لرستان را تکذیب می‌کنم اما سایر احتمالات در دست بررسی است‌. ستاد مدیریت بحران تشکیل شده و پیگیری‌های لازم انجام گرفته است. مردم اخبار را از رسانه‌های رسمی پیگیری کنند و به شایعاتی که بعضاً در فضای مجازی و صرفاً ممکن است اغراضی در پی این گمانه‌زنی‌ها وجود داشته باشد، توجه نکنند.»
در این میان دو رسانه اسرائیلی در ادعایی عجیب درباره این صدا از حمله موساد به تأسیسات موشکی زیرزمینی امام علی خبر دادند؛ آن‌هم به دلیل َآنکه احتمال دارد این موشک‌ها اسرائیل را نشانه بگیرد. روزنامه اسرائیلی تایمز آو به نقل از عرفان‌فرد، محقق امور امنیتی خاورمیانه که مقیم ایالات متحده است، نوشت: «این حادثه می‌تواند یک عملیات موفقیت‌آمیز که توسط آژانس جاسوسی اسرائیل، موساد انجام شده، باشد.» در حالی این خبر توسط رسانه‌های اسرائیلی منتشر می‌شود و به آن افتخار می‌کنند که اگر چنین حمله‌ای به ایران شده باشد، از دسته حملات تروریستی محسوب می‌شود.
با این وجود اصرار برخی بر زلزله همچنان پابرجا بود و ایرج روحی، رئیس پایگاه اطلاعاتی مؤسسه ژئوفیزیک لرزش زمین طی خرم‌آباد را ناشی از زلزله دانست و گفت: «این رخداد لرزه‌ای در ساعت ۲۲ و ۳۶ ثانیه شامگاه دوشنبه، ۳ مهر با بزرگای ۲ بوده است. این زلزله در عرض جغرافیایی 462/33 و طول جغرافیایی 506/48 بوده است. عمق این زلزله در عمق کم و در ۸ کیلومتری رخ داده است و از آنجایی که عمق این زمین‌لرزه کم بوده، مردم این منطقه آن را احساس کردند. معمولا زمین‌لرزه‌های کوچک قابل احساس نیستند، ولی وقتی زمین‌لرزه‌های کوچک در عمق کم رخ می‌دهند، مردم آن را احساس می‌کنند. تجربه‌های مشابه را داشته‌ایم که مردم رخدادهایی با بزرگای کم را احساس کرده‌اند. در واقع نباید زلزله‌های کوچک را احساس کرد، ولی چون عمق زمین‌لرزه کم بوده و در زیر شهر رخ داده است، مردم آن را احساس کرده‌اند.»
با وجود تمام این اظهارنظرها باید منتظر ماند تا منابع رسمی پس از بررسی کارشناسی بتوانند به نتیجه واحدی رسیده و آن را اطلاع‌رسانی کنند.