دردسر خانه‌های ۲۵ متری؟
هم‌میهن ساخت میکروآپارتمان‌ها را بررسی کرد
هم‌میهن ساخت میکروآپارتمان‌ها را بررسی کرد
ساخت خانه‌های ۲۵متری که از چهار سال قبل به‌صورت جدی مطرح شد، این روزها مجدداً مورد توجه قرار گرفته است. این در حالی است که علاوه بر مخالفت معاون وزیر راه و شهرسازی و برخی از نمایندگان مجلس، رئیس شورای شهر تهران نیز از عدم صدور پروانه ساخت این خانه‌ها خبر داده است. هرچند استاندار تهران ساخت خانه‌های کوچک را اقدامی مناسب در راستای تشکیل خانواده و شروع زندگی عنوان کرده است. با این حال مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران ادعا کرده است که به‌زودی پروژه ساخت ۱۸۰۰ میکروآپارتمان ۲۵متری توسط یک مجموعه تعاونی انبوه‌ساز در منطقه ۱۹ تهران کلنگ زده شود. ساخت خانه‌هایی با متراژ زیر 30متر از چندین سال پیش در برهه‌های مختلف مطرح بوده و هربار با مخالفت‌هایی صورت گرفته و منتفی شده است. با این حال چهار سال پیش مدیریت شهری گذشته مجدداً طرح ساخت خانه‌های کوچک‌مقیاس را به‌صورت جدی مطرح کردند و حتی تفاهم‌نامه‌ای در این باره با وزارت کشور وقت منعقد شد که آن زمان به دلیل مخالفت‌های بسیار این موضوع به فرجامی نرسید. حال بار دیگر ساخت این خانه‌ها مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به گرانی مسکن، انبوه‌سازان به‌دنبال آن هستند که به هر طریق ممکن، این نوع واحدها را عملیاتی کنند. خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران در این خصوص به ایسنا اعلام کرده است که «پس از مطالعات تقریبا 5/2ساله بر روی طرح مسکن اقتصادی در روزهای آینده قرارداد اولین پروژه در این قالب در منطقه ۱۹ شهرداری تهران منعقد و طی هفته‌های آینده به عملیات اجرایی می‌رسد. مساحت زمین این طرح ۱۱ هزار مترمربع است که حدود ۱۸۰۰ واحد با مساحت ۲۵ تا ۳۵ متر در این زمین ساخته می‌شود. مدیریت شهری منطقه ۱۹ نگاه واقع‌بینانه و مثبت به این طرح دارد؛ چراکه دیدگاه ما نسبت به احداث این میکروآپارتمان‌ها ایجاد بستر تشکیل خانواده برای جوانان و افزایش جمعیت در راستای سیاست‌های کلی نظام است.»
تکذیب پس از انتشار انتقادات
شاید این ساخت‌وسازها با گفته‌های دو سال پیش علیرضا زاکانی، شهردار تهران بی‌ارتباط نباشد. او در بهمن 1400، یعنی همان ماه‌های اول ورود به شهرداری اعلام کرد: «اگر فردی در تهران مسکن نداشته باشد ۶۵ درصد حقوق متعارف خود را باید به مسکن و اجاره‌بها اختصاص دهد و اگر قصد خرید داشته باشد با این شرایطی که مسکن دارد، باید حدود ۷۰سال منتظر خرید مسکن بماند. مسکن یکی از موضوعاتی است که در تهران محل صدمه زدن به معیشت و سبد زندگی مردم است. شهرداری خود را مکلف می‌داند که در بازار مسکن و قیمت مسکن ورود جدی و نقش‌آفرینی اساسی داشته باشد.» با گذشت یک‌سال‌ونیم از مصاحبه زاکانی خبر ساخت خانه‌های 25 متری در منطقه 19 تهران منتشر شد. همان منطقه‌ای که ساخت‌وسازهایش با جنجال بسیاری روبه‌رو شد و تخریب‌های غیراصولی این ساخت‌وسازها توسط شهرداری جان بیش از 5 شهروند تهرانی را گرفت. در شرایطی که هنوز تب و تاب این تخریب غیراصولی فروکش نکرده و گزارش‌های رسمی منتشرشده اذهان عمومی را اقناع نکرده است، خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران اعلام می‌کند که «قیمت واحدها با تجهیزات کامل کمتر از یک میلیارد تومان است که به‌صورت مبله و اثاثیه اولیه زندگی در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. مساحت زمین این طرح ۱۱ هزارمترمربع است که حدود ۱۸۰۰ واحد با مساحت ۲۵ تا ۳۵متر در این زمین ساخته می‌شود. مدیریت شهری منطقه ۱۹ نگاه واقع‌بینانه و مثبتی به این طرح دارد؛ چراکه دیدگاه ما نسبت به احداث این میکروآپارتمان‌ها ایجاد بستر تشکیل خانواده برای جوانان و افزایش جمعیت در راستای سیاست‌های کلی نظام است. حدود چهار سال قبل که موضوع ساخت آپارتمان‌های ۲۵ متری توسط شهرداری تهران مطرح شد واکنش‌های منفی را به دنبال داشت تا اینکه با نوسانات قیمت زمین و مسکن برخی مسئولان دولتی از لزوم ساخت واحدهای کوچک‌متراژ سخن گفتند. در عین حال نگرانی‌هایی در بین بعضی افراد نسبت به کاهش کیفیت زندگی در آپارتمان‌های کوچک وجود داشت. در اولین گام این پروژه متراژها بیش از ۳۵متر نخواهد بود اما در مرحله بعد که زوجین صاحب فرزند می‌شوند اجرای پروژه‌ای با واحدهای ۳۵ تا ۴۵متر دوخوابه پیش‌بینی شده است. » پس از اعلام این خبر بود که منتقدان به این خانه‌ها لقب خانه‌های بندانگشتی یا قوطی‌کبریت دادند و برخی دیگر دولت رئیسی را متهم کردند که طرح این خانه‌ها را از یک شرکت ترکیه‌ای کپی‌برداری کرده است؛ با این تفاوت‌ها که نخست این خانه‌ها در تهران قرار است به دو برابر قیمت ترکیه فروخته شود و دوم اینکه، کاربری این خانه‌ها در ترکیه برای اسکان موقت زلزله‌زدگان است اما در ایران قرار است یک اقامت دائمی برای شهروندان و خانواده‌ها باشد.
نباید قفس بسازیم
بلافاصله پس از واکنش‌های تند و تیز به دولت و شهرداری، درباره ساخت میکروآپارتمان‌های 25متری، هادی عباسی، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور مسکن اعلام کرد: «دولت نه‌تنها با ساخت مسکن کوچک‌مقیاس موافق نیست، بلکه مخالف ساخت چنین واحدهای مسکونی است، زیرا عدم تناسب متراژ با نیاز خانواده، آسیب‌های اجتماعی گسترده‌ای برجای خواهد گذاشت.» اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس نیز در مخالفت با ساخت این خانه‌ها تاکید کرد: «طرح خانه‌های 25متری از لحاظ قانونی، فرهنگی و سبک زندگی قابل‌قبول نبوده و غیرقانونی است و اصلاً جزو برنامه‌ها و طرح‌های دولت و وزارت راه و شهرسازی نیست. این بحث در جلسات با وزارت راه و شهرسازی حتی مطرح هم نشده است. ساخت این خانه‌ها با کرامت انسانی مردم ما در تضاد است. حداقل متراژ مسکن که برای سکونت دائمی در نظر گرفته‌ایم بین 75 تا 120متر است. این ایده‌های پژوهشی است که برخی آن را مطرح می‌کنند که باعث تشویش اذهان عمومی می‌شوند.» شهرداری هم از تکذیب این پروژه عقب نماند و عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران اعلام کرد: «نه در منطقه ۱۹ نه در هیچ منطقه‌ای از شهرداری تهران پروانه ساخت هیچ واحد مسکونی
با این متراژ صادر نشده و نخواهد شد. اساساً موضوع ساخت میکروآپارتمان ۲۵ متری در تهران، برخلاف ضوابط صریح طرح تفصیلی است.»
همچنین روز گذشته در صدوهفتادوششمین جلسه پارلمان شهری پایتخت، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه شهرداری نه می‌تواند و نه باید به خانه‌های ۲۵ متری پروانه بدهد، گفت: «درحالی‌که می‌توانیم مسکن درست و خوبی داشته باشیم نباید به دنبال قفس‌سازی برویم و افراد را در قفس حبس کنیم. درست است که زمین گران است و ساخت و ساز گران تمام می‌شود؛ اما باید دست به دست هم دهیم و مشکلات را به درستی حل کنیم نه اینکه مساحت خانه‌ها را به ۲۵متر کاهش دهیم.»
با مسکن مهر محله فقرا ساختند
ساختمان‌های 30طبقه دوره مدیریت شهری اصلاح‌طلبان با ساختمان‌های 25متری که امروز و در دوره اصولگرایان از ساخت آن خبر می‌دهند، تفاوت‌های فاحشی دارد. زمانی که اصلاح‌طلبان در دوره شهرداری پیروز حناچی از این پروژه خبر دادند، هجمه‌های بسیاری به سمت مدیریت شهری گسیل شد و منتقدان معتقد بودند که مدیریت شهری می‌خواهد شخصیت خانواده‌ها را از بین ببرد و برخی دیگر هم اعلام کردند که مدیریت شهری دوره پنجم درصدد است تا خانه‌های مجردی را رواج دهد. اما یکی از طراحان خانه‌های 30متری دوره گذشته مدیریت شهری در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره این طرح گفت: «در آن زمان ذهنیت این بود که خانه‌های کوچک‌مقیاس متعلق به فقراست. درحالی‌که این ذهنیت اشتباه است. این ساختمان‌ها برای شروع زندگی مستقل طراحی شده است. با اجرای این طرح هم موضوع توانمندسازی طبقه فرودست و افراد در حال مستقل را در نظر گرفته و هم مدیریت یک شهر 10 میلیونی به سلایق مختلف پاسخگو بوده است. این خانه‌ها دامنه متغیری از ابعاد و اندازه‌های واحدهای مسکونی برای یک شهر 10 میلیونی است.» او معتقد است: «در این شهر نمی‌توان با یک مدل برای مردم مسکن تامین کرد. توان اقتصادی خانواده‌ها با هم متفاوت است و باید برای تمام توان‌های اقتصادی برنامه‌ریزی کرد. اگر خانه‌های 30 متری تولید شود به‌معنای آن نیست که توان ساخت یا حتی خرید خانه‌های بزرگ‌مقیاس در شهر از بین رفته است. باید تنوع متراژ در یک مجموعه ساختمانی و یک محله وجود داشته باشد تا همه در کنار هم زندگی کنند، نه اینکه مانند مسکن مهر محله فقرا درست شود. این جدایی‌گزینی شهری ضدانسجام اجتماعی است. ساکنان مسکن مهر تابلو شده‌اند و متاسفانه برچسب فقیر به آنها خورده که این شرایط انسجام اجتماعی را از بین می‌برد. طبق این طرح نباید تمام واحدهای یک ساختمان 30 متری ساخته شود چراکه این یک تجربه شکست‌خورده در جهان است. اما واحدهای کوچک‌مقیاس نیاز جامعه است که باید در یک درهم‌آمیختگی اجتماعی به آن پاسخ داده شود.» این طراح که تمایل نداشت نامش فاش شود، اظهار کرد: «در طرحی که مدیریت شهری دوره پنجم مطرح کرد؛ قرار بود در 20درصد واحدهای یک مجتمع مسکونی واحدهای کوچک‌مقیاس ساخته شود. الگوی این مدل ساخت و ساز نیز شهرک اکباتان است که 10 تا 15 درصد واحدهای آن واحدهای 35متری است اما هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که اکباتان محله‌ای است برای سکونت فقرا. این نوع ساخت‌وساز در شهر، یکدستی ایجاد می‌کند. اگر خاطرتان باشد زمانی که برف بارید و منطقه 1 بسته شد بسیاری از کارمندان، حتی معلمان نتوانستند سرکار خود حاضر شوند. درحالی‌که اگر این واحدهای کوچک‌مقیاس ساخته شده بودند، در شهر حتی محله ثروتمندنشین تمام نیازها برآورده می‌شد نه آن که با بارش یک برف محله مرفه‌نشین در تامین نیازهای خود ناتوان شود و کارمندان و خدمات‌دهندگان هم نتوانند سرکار خود حاضر شوند. نکته حائز اهمیت دیگر اینکه تمرکز واحدهای کوچک‌مقیاس در یک نقطه، خدمات‌رسانی و حتی زندگی در آن محله را بی‌کیفیت و تامین سرانه‌ها را دشوار می‌کند و بستر بروز آسیب‌های اجتماعی را در آن محله فراهم می‌کند.»
امکان صدور پروانه 25 متری وجود ندارد
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره ساخت خانه‌های 25 تا 30متری تاکید کرد: «اگر قرار است خانه‌ای 25متری ساخته شود باید ضرورت نیاز آن مشخص شود و آثار اجتماعی، فرهنگی و مباحث شهری آن بررسی شود.» او با اشاره به اینکه باید پیشنهاد این الگوی مسکن بررسی شود، افزود: «در حال حاضر ساخت مسکن 25متری براساس اصول شهری تعریف نشده است و امکان صدور پروانه برای آن وجود ندارد. اگر پیشنهادی وجود دارد باید تمام جوانب آن مورد ارزیابی قرار گیرد، تا در خصوص آن اظهارنظر شود.»
عباسی درباره ساخت خانه‌های کوچک‌مقیاس در برج‌ها و آپارتمان‌هایی که واحدهای زیادی دارند، گفت: «در فضای شهری تراکم و توزیع جمعیت و تامین سرانه در نظر گرفته می‌شود. اگر بی‌دقتی شود و ساختمان‌های کوچک‌مقیاس ساخته شود و ملاحظات آن در عرصه‌های باز و تامین سرانه‌ها دیده نشود، می‌تواند به تراکم جمعیتی دامن بزند. پس به‌راحتی نمی‌توان در تایید ساخت این آپارتمان‌ها صحبت کرد. به همین راحتی هم نمی‌شود نیاز موجود به این آپارتمان‌ها را برای بخشی از گروه‌های اجتماعی در نظر نگرفت.»
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اشاره به خوابگاه‌های متاهلی که در دانشگاه‌ها ساخته می‌شد، تاکید کرد: «متراژ این خوابگاه‌ها کوچک بود و نیازهای موقت خانواده یا یک گروه را تامین می‌کرد. اما این که بخواهیم این خانه‌ها را در شهر تهران به عنوان یک ضابطه دیده و توسعه دهیم، فنی است و اگر پیشنهادی است باید به صورت موردی ارزیابی شود و برای آن تصمیم گرفت. اما نمی‌توان آن را به سطح شهر تهران تعمیم داد. هم گروه‌هایی از افراد فنی و باتجربه و هم افرادی که دوست داشتند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند، پیشنهاد ساخت این خانه‌ها را در ادوار مختلف مدیریت شهری ارائه کرده‌اند. اما این پیشنهادها باید به صورت موردی ارزیابی و دستاوردها، آثار و پیامدهای آن سنجیده شود. اگر موردی پس از سنجش‌ها نمره قابل‌قبولی گرفت و توانست تاییدیه استانداردها را دریافت کند، باید درباره آن تصمیم گرفته شود.» عباسی تاکید کرد: «هر کسی که ساخت خانه‌های 25متری را صرفا تایید یا رد کند، حرف نپخته‌ای زده است و از همه مهم‌تر آنکه ضوابط صدور پروانه به این خانه‌ها وجود ندارد.»
