بی‌تردید بین دوراهی پذیرشِ تسلیمِ منجر به بقای همراه با ننگ، و یا سرسختى منتهی به فناى توأم با فخر، راه میانه‌اى هم هست و البته که یافتن این راه میانه، امر خطیر و صعبى است که اگر نه با پرسش از ملت و برگزارى یک همه‌پرسى، حداقل با کسب نظرات نخبگان و صاحب‌نظران و سیاست‌ورزان این کشور قابل دستیابى است.
ایرانیان در طول تاریخ ثابت کرده‌اند که وقتی پای تمامیت ارضی و هویت ملی به میان می‌آید، فضیلت‌ها را بر مزیت‌ها ترجیح می‌دهند و مزیت‌ها تا جایی برای‌شان ارزشمندند که در خدمت فضیلت‌ها باشند. امروز اما هرچند نه انرژی هسته‌ای و نه غنی‌سازی هیچ‌کدام نه تمامیت ارضی محسوب می‌شوند و نه هویت ملی؛ اما به هر تقدیر، دشمنى غدار و سفاک به این بهانه، تجاوزکارانه و ددمنشانه هم تمامیت ارضی و هم هویت ملی ما را نشانه گرفته است.
باید باور کنیم که همیشه و در همه حال و به‌خصوص در شرایط فعلی، «با هم بودن» بهتر از «بی‌هم بودن» و یا «بر هم بودن» است.
محمدابراهیم انصاری لاری، پژوهشگر حوزه فرهنگ و سیاست، در یادداشتی نوشت: چرا ایران از مذاکره مستقیم طوری خودداری می‌کند که انگار این رویه در شمار مکتوبات آسمانی است و تخلف از آن تا یوم‌القیامه جایز نیست؟
عجیب‌تر از ماجراى ترامپ و زلنسکی، برداشت مشترک و دریافت یکسان برخی از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان بود که این اتفاق را شاهدی محکم، روشن و صادق برای اثبات مدعایشان در نفی هرگونه گفت‌وگو و مذاکره با آمریکا تلقی کردند. در این میان، اظهارات یکی از دوستان اصلاح‌طلب که از فعالان قدیمی فضای مجازی هم هست و نیز اظهارات اخیر بانوى سخنگو جالب‌توجه‌تر بود که اولی گفته بود: «حالا تصور کنید به جای زلنسکی پزشکیان نشسته بود» و نتیجه گرفته بود که دیگر نباید حرفی از مذاکره زد و دومى هم تاکید کرده بود که «حاضر نیستیم توهین به رئیس‌جمهور اوکراین را تجربه کنیم و رویکرد ما مذاکره است به شرطى که عزتمندانه باشد.»
مذاکره یا گفت‌وگو اولاً و بالذات قابلیت ارزیابی و قضاوت ندارد و از ملاحظه نتایج و ثمرات گفت‌وگوست که می‌توان آن را متصف به انواع صفات خوب یا بد کرد. ای‌بسا گفت‌وگوهایی شیرین و هموار که نتایج تلخ و زیانباری داشته‌اند و ای‌بسا گفت‌وگوهای تند و ناهموار که بالمال و حتی مدت‌ها بعد، نتایج مفید و حتی درخشانی پدید آورده‌اند. سراسر تاریخ پر است از شواهدی دال بر این مدعا. این چندساله به یکی از این شواهد در تاریخ اسلام به کرات اشاره شده و آن، معاهده صلح حدیبیه است؛ اما زوایای ظریف آن کمتر مطرح شده است.
فراموش نکنیم که وقتی برای اولین‌بار با مدیریت و هوشمندی زنده‌یاد هاشمی‌رفسنجانی گزارش کامل، مستند و صادقانه از شرایط کشور و آینده پیش رو از سوی مراجع مختلف نظامی، اقتصادی، سیاسی و اجرایی کشور به امام ارائه شد؛ بلافاصله تصمیم به پذیرش قطعنامه۵۹۸ از سوی ایشان اتخاذ و در کمترین زمان هم اعلام شد. امروز هم به نقطه ای مشابه سال۶۷ رسیده‌ایم.
هم ترامپ را یک غول تصور کردن و هم ایران را آنقدر بی‌دست‌وپا حساب کردن که نتیجه‌اش واهمه و دلهره از چهره‌به‌چهره شدن و تن به مذاکره دادن باشد؛ هر دو توهمی بی‌اساس و ناشی از درک نادرست و فروگذاشتن جانب خرد است.
امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که این ناترازی‌ها، حدود دو دهه پیش از هم‌آغوشى اراده قوى و اندیشه ضعیف، در دولت نهم متولد شد و در طول این دو دهه گاه‌به‌گاه نعره‌اى مى‌کشید و هیبت بدنمای خود را نشان می‌داد و باز پنهان می‌شد.
شاید بهتر آن باشد که محمدجواد ظریف که روزى ابداع‌کننده و طراح برجام به‌عنوان برجسته‌ترین راهکار سیاسى قرن بیست‌ویکم بود، به جاى طرح یک پیشنهاد غیرقابل‌اجرا و شعارگونه که تولد و وفاتش هر دو کاغذى خواهد بود؛ تجربه، کاردانى و ایران‌دوستى و اسلام‌خواهی‌اش را بر مرکب شجاعت و شهامت سوار کند و با فصاحت و بلاغت و با تکیه بر براهین کارشناسى و استدلال منطقى، از همین جایگاه فعلی یعنی معاونت راهبردى رئیس‌جمهور بر لزوم آغاز هر چه سریع‌تر گفت‌وگو با آمریکا تاکید کند.
