آژیر قرمز برای وقوع فاجعه انسانی

«جنگ غزه وحشتناک است و سیاست مجازات دسته‌جمعی فلسطینیان را نمی‌پذیریم.» این مهم‌ترین جمله‌ای بود که دبیرکل سازمان ملل متحد در آخرین اظهارنظر خود راجع به جنگ غزه گفت.

آنتونیو گوترش که برای شرکت در سی‌وسومین اجلاس سران کشورهای عربی در منامه، پایتخت بحرین حضور داشت با اشاره به وضعیت انسانی در رفح نیز گفت: «آنچه در غزه اتفاق می‌افتد درگیری است که در دهه‌های اخیر بزرگترین آسیب به غیرنظامیان را وارد کرد. حمله به رفح غیرقابل قبول و میزان کمک‌های ارائه‌شده به غزه بسیار ناچیز است.»

هشدار سازمان‌های بین‌المللی

با وجود تمام هشدارهای بین‌المللی، شمال و جنوب غزه زیر آتش قرار دارد و جهان منتظر وقوع یک فاجعه انسانی در این منطقه است. عملیات زمینی و بمباران هوایی به‌خصوص در منطقه شرق رفح ادامه دارد و ذخایر دارو و غذا رو به پایان است.

گوترش تنها مقام سازمان ملل نیست که درباره وضعیت غزه هشدار داده است. به گزارش یورونیوز، مارتین گریفیتس، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه و امدادرسانی اعلام کرد که مواد غذایی و پزشکی در رفح در حال اتمام است.

سازمان جهانی بهداشت نیز اعلام کرد که پرسنل تحت امرش از حدود ۱۰ روز پیش موفق به ارسال کمک‌های دارویی به داخل نوار غزه نشده‌اند و همچنان معضل کمبود سوخت بر مشکلات آن‌ها می‌افزاید.

رفح شهری کوچک با ظرفیت ۲۷۰ هزار نفر است؛ اما به‌دنبال جنگی که امروز در دویست‌وبیست‌وپنجمین روزِ آن قرار داریم، تا مدتی قبل طبق آمار سازمان ملل حدود یک‌وینم میلیون نفر در این منطقه ساکن شده بودند.

آخرین آمار ارائه‌شده از سوی سازمان آنروا حاکی از آوارگی مجدد ۶۳۰ هزار نفر در رفح پس از آغاز تهاجم رژیم اسرائیل است. یونیسف اعلام کرده است که ۶۰۰ هزار کودک در رفح هستند که هیچ مکان امنی برای رفتن ندارند.

به گزارش تسنیم، «فیلیپ لازارینی» کمیسر کل آژانس آنروا چند روز قبل با اشاره به اینکه ادعاهای اسرائیل درباره وجود مناطق امن در نوار غزه نادرست و گمراه‌کننده است، گفت: «دستور ارتش اسرائیل برای تخلیه مکان‌های مختلف رفح، ساکنان و آوارگان در این منطقه را مجبور کرده تا برای نجات جان خود به سمت هر نقطه‌ای فرار کنند، درحالی‌که هیچ مکان امنی برای رفتن ندارند.»

تلاش‌های بین‌المللی برای توقف این جنگ ادامه دارد. به گزارش یورونیوز، آفریقای جنوبی که شاکی پرونده نسل‌کشی اسرائیل در دیوان بین‌المللی لاهه است، در آخرین درخواست خود از این نهاد بین‌المللی خواستار وادار کردن اسرائیل برای پذیرش «دسترسی بدون مانع به غزه» برای امدادگران، روزنامه‌نگاران و بازرسان سازمان ملل متحد است.

جنگ در شمال و جنوب

مقامات رژیم اسرائیل اعلام کردند که حمله به رفح، برای از بین بردن ۴ گردان باقی‌مانده از نیروهای رزمی حماس است که در جنوب نوار غزه حضور دارند.

این ادعا در حالی صورت می‌گیرد که به گفته کارشناسان و براساس اخبار منتشرشده، اسرائیل از همان مناطقی که مدعی نابود کردن یا از کار انداختن نیروهای رزمی فلسطینی شده، هدف شلیک راکت‌ها قرار گرفته است.

تهاجم زمینی و بمباران هوایی رفح در حال انجام است و رسانه‌های عربی از درگیری‌های مسلحانه مستقیم میان ارتش اسرائیل و گردان‌های حماس و جهاد اسلامی در اردوگاه‌ها خبر می‌دهند.

غزه پیش از این جنگ نیز متراکم‌ترین نقاط جهان از لحاظ جمعیتی بود و به‌دنبال آغاز این جنگ، ساکنان مناطق شمالی و مرکزی نوار غزه به جنوب آمدند. افزایش این جمعیت و کمبود کالاهای اساسی، خبر از احتمال افزایش تلفات غیرنظامیان در صورت ادامه جنگ را می‌دهد.

گزارش رسانه‌های بین‌المللی از رفح، خبر از تخلیه مناطق مختلف این شهر و خروج غیرنظامیان به مناطقی فاقد امکانات اولیه می‌دهد.  در حال حاضر آخرین اخبار حاکی از درگیری میان مقاومت فلسطین و نظامیان صهیونیست در مناطق شمالی است.

آنطور که رویترز خبر داده، تانک‌های اسرائیلی به مناطق پرازدحام و کوچه‌های تنگ و باریک اردوگاه جبالیا در شمال شرقی نوار غزه رسیدند و با مقاومت شدید نیروهای فلسطینی مواجه شدند.

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، نیروهای حماس در شرق جبالیا ۱۲ نظامی اسرائیلی را کشتند. رسانه اسرائیلی آی۲۴ نیز به نقل از مقامات نظامی این رژیم، خبر از کشته شدن ۱۵۰ عضو حماس در نبرد جبالیا داده است.

بنا بر این گزارش، در عملیات نیروهای اسرائیلی تعدادی لانچر، ده‌ها راکت شامل راکت‌های برد بلند نیز نابود شده است. ۵ سرباز اسرائیلی نیز در جریان تحولات این منطقه و با شلیک یک گلوله تانک خودی کشته شدند.

سازمان ملل باید اقدامی عملی برای فلسطین انجام دهد

حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه به «هم‌میهن» گفت: دبیرکل سازمان ملل مواضع منصفانه‌ای در قبال بحران غزه اتخاذ کرده است. در نشست اخیر سران کشورهای عربی در منامه بحرین سخنرانی آنتونیو گوترش خیلی محکم‌تر از سران کشورهای عربی بود. این نشان می‌دهد که سازمان ملل به شدت نگران وضعیت انسانی غزه به خصوص در رفح است. گوترش بارها به خاطر موضع‌گیری منصفانه و انسانی درباره مسئله فلسطین، از سوی مقامات سیاسی رژیم صهیونیستی مورد حمله قرار گرفته است. شرایط در غزه دردناک است و سازمان ملل باید اقدامی عملی برای جلوگیری از نسل‌کشی در این مناطق اتخاذ کند.»

او درباره اقدامات کشورهای عربی در قبال وضعیت فلسطین، تاکید کرد: «نشست اخیر سران کشورهای عربی در بحرین، آنچنان که انتظار می‌رفت حاوی اقدام عملی برای مردم غزه نبود. سخنرانی‌های سران کشورهای عربی صرفاً انتقاد از وضعیت موجود در غزه بود درحالی‌که انتظار می‌رفت سران کشورهایی که دارای روابط با تل‌آویو هستند، در نشست بحرین روابط و مناسبات خود را با اسرائیل قطع کنند و ایجاد یک نیروی مشترک عربی برای کمک به مردم غزه را در دستور کار قرار دهند.»

هانی‌زاده درباره موضوع بازگشایی گذرگاه رفح که از سوی آمریکا مطرح شده است، گفت: «آمریکا به بهانه ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه خواستار بازگشایی گذرگاه رفح شده است. هدف اسرائیل از بازگشایی احتمالی گذرگاه این است که اهالی غزه را به سمت صحرای سینای مصر کوچ اجباری دهد. اگر هدف از این بازگشایی واقعاً ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه باشد، به نفع مردم فلسطین است. اما بازگشایی از سوی رژیم صهیونیستی به این مفهوم است که اسرائیل با حملات هوایی و زمینی مردم غزه را به سمت مصر کوچ اجباری دهد که به‌طور طبیعی با مخالفت مصر و جامعه جهانی مواجه خواهد شد.»

این تحلیلگر مسائل منطقه ادامه داد: «حمله هوایی، زمینی و توپخانه‌ای ارتش اسرائیل علیه جبالیا نشان می‌دهد که این رژیم بعد از ۲۲۵ روز جنگ در نوار غزه نتوانست تغییری در شرایط میدانی ایجاد کند. عملیات‌های متعدد اسرائیل برای اشغال کامل این منطقه و کوچ اجباری مردم با شکست مواجه شده و با توجه به اینکه جبالیا به‌عنوان یک اردوگاه همسو با مقاومت فلسطین تعریف می‌شود، حمله اخیر نشان می‌دهد که تل‌آویو هدف خود مبنی بر قتل‌عام را دنبال می‌کند. اسرائیل پیش از این مدعی شده بود که حملات فلسطینیان علیه ارتش خود را پایان داده و توانسته بخش وسیعی از بدنه مقاومت را نابود کند. اما آنچه در حال حاضر در مدار توجه قرار دارد، اخراج اهالی خان یونس، جبالیا و رفح از اراضی اشغالی است که می‌تواند به یک بحران بین‌المللی تبدیل شود. در حال حاضر اسرائیل به غیر از عملیات در شرق رفح، در اطراف این شهر حالت جنگی به خود گرفته و اگر تهاجم گسترده آغاز شود، به‌طور طبیعی شرایط منطقه با گذشته مواجه خواهد بود.»

بحران سیاسی درونی و بحران عملیاتی در غزه

سیدهادی برهانی، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران درباره وضعیت فعلی بحران در فلسطین، به «هم‌میهن» گفت: شاید بتوانیم بگوییم طی حدود هشت ماهی که از جنگ می‌گذرد، هیچ‌وقت شاهد این حد از درگیری نظامی میان دو طرف نبودیم؛ درحالی‌که مناطق درگیری از لحاظ جغرافیایی وسعت خاصی ندارند. بخشی از شرق رفح در جنوب غزه و اردوگاه جبالیا در شمال‌شرق درگیر جنگ و رویارویی مستقیم هستند. منطقه نصیرات نیز چنین وضعیتی داشت که اسرائیلی‌ها از آن عقب‌نشینی کردند. اما به‌رغم این مسئله، درگیری بسیار شدید است و تلفات اسرائیل نیز بالا رفته. اسرائیل از سوی دیگر و در جبهه شمال نیز با حزب‌الله درگیری دارد و دامنه این درگیری نیز توسعه پیدا کرده است. طی چند ماه گذشته درگیری جبهه شمال نیز هیچ‌وقت به این وسعت و شدت نبوده است.

او ادامه داد: «اسرائیل بعد از ۲۲۵ روز با ادعای اینکه توان حماس را از بین بردیم، فرماندهان فلسطینی و لبنانی را حذف کردیم و دیگر ادعاهایی از این دست، با یک مقاومت سطح بالا مواجه شده است. مطالعه این شرایط نشان می‌دهد که چه فلسطینیان و چه لبنانی‌ها این روزها قوی‌تر از چند ماه گذشته در حال جنگ هستند. این شرایط برای اسرائیل یک ناکامی بزرگ است.

افکار عمومی اسرائیل نیز این را می‌فهمد و واکنش نشان می‌دهد. چند روز پیش یکی از اعضای کنست (پارلمان اسرائیل) مطرح کرد که تا به حال هرچه از نابودی حماس به ما گفتند، دروغ بوده است. این وضعیت برای دولت اسرائیل بسیار سخت است و شرایط را شکننده می‌کند. دولت اعتبار خود را از دست می‌دهد. آنچه اسرائیل در این شرایط می‌تواند انجام دهد، افزایش فشار بر مردم غزه و گسترده‌تر کردن دامنه جنایت است. چراکه در میدان تقابل با نیروهای حماس و حزب‌الله نمی‌تواند توفیق چندانی داشته باشد.

از یک سو جلوی کمک‌های انسان‌دوستان را می‌گیرد و از سوی دیگر دامنه بمباران‌ها را بالا می‌برد که بتواند به عنوان اهرم فشار از آن استفاده کند. الان شاهد این فاز در شمال و جنوب هستیم. گذرگاه‌ها بسته هستند و آن جاهایی از سرزمین‌های اشغالی نیز که مسیر باز است، شهرک‌نشینان صهیونیست جلوی کاروان‌های کمک‌ها را می‌گیرند و مواد غذایی را نابود می‌کنند. اگر در بر همین پاشنه بچرخد، شاهد وقوع یک فاجعه انسانی هستیم. در این فاجعه، زنان و کودکان که آسیب‌پذیرتر هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. هشدارهای سازمان ملل به این دلیل است.»

این کارشناس مسائل اسرائیل درباره وضعیت داخلی رژیم صهیونیستی، گفت: «این روزها وضعیت داخلی اسرائیل پیچیده است. آن‌ها در حال حاضر با چند مسئله دست به گریبان هستند. اول مسئله آتش‌بس است که بخش بزرگی از جمعیت اسرائیل خواهان آن هستند و تظاهرات می‌کنند که طی روزهای اخیر این اعتراضات به خشونت کشیده شد. بحث دیگر، طولانی شدن این جنگ است. اسرائیل جمعیت کم (حدود 9/5 میلیون نفر) و نیروهای نظامی محدودی دارد. نیاز است که نیروهای حاضر در جنگ به پشت جبهه بیایند، استراحت کنند و نیروهای جدید جایگزین آن‌ها شوند.

در اسرائیل، یهودیان اولترا ارتدوکس و طلاب علوم دینی از خدمت سربازی معاف هستند. آن‌ها بخش قابل توجهی از جمعیت را تشکیل می‌دهند و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد هستند. در حال حاضر سکولارها در اسرائیل فشار می‌آورند که این طلاب علوم دینی نیز باید در جنگ حاضر شوند چراکه بقیه کشته می‌شوند اما آن‌ها در مدارس خود نشسته‌اند، مشغول دعا و درس هستند و به جنگ نمی‌روند. این هم یکی از مشکلات است و احزاب اولترا ارتدوکس نیز محکم ایستاده‌اند و اعلام کردند که اجازه اجباری شدن سربازی برای طلاب علوم دینی را نمی‌دهند.»

برهانی ادامه داد: «یکی دیگر از درگیری‌های امروز اسرائیل، اختلاف میان یوآف گالانت، وزیر دفاع اسرائیل و نخست‌وزیر این رژیم است. انتقاد گالانت این است که اسرائیل برای دوران پس از جنگ هیچ برنامه‌ای ندارد و منافع ما تحت آسیب است. او همچنین معتقد است که اسرائیل پس از جنگ نباید هیچ نقش نظامی یا اداره‌کنندگی در غزه داشته باشد. تندروهای کابینه (راست افراطی و به‌طور مشخص اسموتریچ وزیر دارایی و بن‌گویر وزیر امنیت داخلی) این نظر را قبول ندارند و معتقدند که اسرائیل نه‌تنها باید در غزه حضور داشته باشد، بلکه باید شهرک‌سازی و یهودیان را به این سرزمین‌ منتقل کند. به دنبال این اختلاف، وزرای تندرو و راست افراطی کابینه نتانیاهو یعنی اسموتریچ و بن‌گویر خواهان اخراج گالانت از دولت شدند. مجموع این مسائل باعث ایجاد بحران در درون اسرائیل شده است.»