تعطیلی اصفهان

بررسی آخرین وضعیت آلودگی هوا در کلان‌شهرها و تصمیمات دستگاه‌های دولتی

با وجود آنکه وزیر آموزش و پرورش پیش از این اعلام کرده که نباید مدارس تعطیل شوند و حتی از ابلاغ بخشنامه‌ای درباره «فعالیت غیرحضوری مدارس» خبر داده بود، اما کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوای اصفهان برای سومین روز در هفته جاری تصمیم به تعطیلی مدارس گرفت. وضعیت آلودگی هوا در این کلانشهر به‌گونه‌ای است که این کمیته تصمیم گرفت مراکز آموزش عالی را تعطیل اعلام کند. این در حالی است که وضعیت آلودگی در سایر کلانشهرها در شرایط مناسبی نیستند.

با سرد شدن هوا و وارونگی و ایستایی هوا، آلایندگی‌های ثابت و متحرک در بسیاری از کلانشهرها به بحران آلودگی هوا تبدیل می‌شوند. این وضعیت اصفهان را برای سومین روز مداوم به تعطیلی کشانده است. براساس آمارهای اعلام‌شده، آلودگی هوای اصفهان از روز 13 آبان تاکنون ادامه دارد. شاخص هوای کلان‌شهر اصفهان صبح روز گذشته با میانگین 152 AQI در وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم شهروندان ثبت شد. براساس مصوبه این کمیته، کلاس‌های آموزشی در تمامی مقاطع تحصیلی مدارس، مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌ها در مناطق شش‌گانه شهر اصفهان و نواحی، همچنین مناطق آموزش و پرورش خمینی‌شهر، فلاورجان، شاهین‌شهر، زرین‌شهر، مبارکه، نجف‌آباد، پیربکران، فولادشهر و برخوار و سجزی دیروز تعطیل بود و با ادامه روند آلودگی در این استان امروز نیز مدارس به همراه دانشگاه‌ها تعطیل شد. اداره کل هواشناسی استان اصفهان از روز سه‌شنبه 19 آبان نسبت به تشدید شرایط سکون جوی و تداوم آن به مدت یک هفته تا 23 آبان هشدار سطح نارنجی صادر کرد. هواشناسی استان اصفهان اعلام کرده بود که تا اواسط هفته جاری افزایش محسوس شاخص کیفیت هوا توأم با رشد پتانسیل غلظت آلاینده‌ها تا شرایط ناسالم برای تمامی گروه‌های سنی وجود دارد و در صورت رعایت نکردن و عدم کنترل منابع آلاینده احتمال شرایط بسیار ناسالم به‌ویژه در مناطق پرتردد و صنعتی دور از انتظار نیست. اداره کل هواشناسی استان اصفهان بر لزوم مدیریت منابع آلاینده از جمله کاهش تردد خودروها و کنترل فعالیت واحدهای صنعتی تاکید و توصیه کرد که عموم شهروندان طی این مدت تردد غیرضرور را کاهش دهند و از فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز خودداری کنند. ضمن آنکه از هفته گذشته تاکنون طرح ترافیک زوج و فرد در شهر اصفهان اعمال شده است و طی این مدت مدارس اصفهان و ۹ شهر پیرامون آن به دلیل آلودگی تعطیل شدند.

آلودگی هوا در تهران

تهران هم از این قاعده مستثنی نیست و به نظر می‌رسد آلودگی تهران آنقدر عادی شده که حساسیت نسبت به آن کاهش یافته است. براساس نقشه‌های منتشرشده از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، روز گذشته شهرری با شاخص ۱۵۲، منطقه ۱۹ با شاخص آلودگی ۱۵۳، منطقه ۱۷ با شاخص ۱۵۴، منطقه ۱۸ با شاخص ۱۶۱، منطقه دو با شاخص ۱۵۱ آلوده‌ترین مناطق تهران بودند. سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس‌ کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی نیز روز گذشته در خصوص وضعیت آلودگی هوا گفت: «دها سال است که با آلودگی هوا مواجه هستیم و این موضوع سلامت مردم را به خطر انداخته است. مطابق مطالعات منشأ بیش از 80‌درصد منابع آلاینده تهران موتورسیکلتها و خودروها هستند و در شهری مانند تهران با حدود 12 میلیون لیتر مصرف سوخت، مشخص است که با چه پدیده‌ای مواجه هستیم. باید به دنبال راهکارها گشت و آنچه اهمیت دارد این است که بدانیم منابع آلاینده تهران چه هستند تا آنها را حذف کنیم.»

خوزستان از آلودگی بی‌نصیب نماند

چند روزی است که آلودگی هوا در خوزستان به اوج رسیده و حتی آلودگی به وضعیت بنفش هم رسید و پس از کاهش شدت آلودگی هوا، شرایط این استان به وضعیت قرمز نزول پیدا کرد نه هوای پاک. طبق گزارش‌ها پنج شهر این استان در حالت ناسالم قرار گرفته است. براساس اعلام دیروز دوشنبه سامانه پایش کیفی هوای کشور، براساس اندازه‌گیری ذرات معلق با اندازه 5/2میکرون، ایستگاه‌های شهر اهواز شامل استانداری، حفاری، نیوساید، پادادشهر، اداره کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان و پست برق به ترتیب با شاخص‌های ۱۶۰، ۱۸۱، ۱۶۱، ۱۵۶، ۱۵۹ و ۱۵۲، خرمشهر ۱۶۱، سوسنگرد ۱۵۹، شوشتر ۱۵۷ و ماهشهر ۱۶۶ میکروگرم بر مترمکعب در وضعیت ناسالم یا قرمز قرار دارند. شهرهای اندیمشک با شاخص ۱۴۰ و دزفول ۱۲۱ در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس گزارش شده است. هوای شهرهای امیدیه، بهبهان، حمیدیه، رامشیر، رامهرمز، شادگان، شوش، کارون، گتوند و مسجدسلیمان نیز قابل قبول اعلام شده است. هوای هیچ شهری در وضعیت پاک قرار نداشت.

انباشت تکالیف قانون هوای پاک

داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره این آلودگی که هر ساله گریبانگیر کلانشهرها به‌ویژه تهران شده، تاکید کرد: «در نیمه دوم سال با وارونگی دمایی و پایداری هوا - بادی که با سرعت آلایندگی را از شهرها تخلیه می‌کند - شاخص هوا در شرایط ناسالم قرار می‌گیرد و هر ساله این شرایط وجود دارد. در بعضی از سال‌ها که تهویه هوا به‌خوبی صورت می‌گیرد وضعیت بهتری را تجربه می‌کنیم.» او افزود: «اما احتمال دارد که باد سرعت نداشته باشد و آلودگی هوا را تجربه خواهیم کرد. در این سال‌ها منابع آلایندگی در کشور افزایش یافته است. مصرف انرژی زیادی داریم و 94درصد انرژی در کشور برمبنای سوخت‌های فسیلی است. با انتشار حداقل این سوخت‌ها، اثرات تجمعی آلایندگی آن در هوایی که تهویه نداشته باشد، شاخص هوا در شرایط ناسالم قرار می‌گیرد.» گل‌علیزاده با بیان اینکه آلودگی هوا در سال‌های اخیر به یک معضل محیط‌زیستی تبدیل شده است، گفت: «خسارت‌های بهداشتی، اختلال در بسیاری از کسب‌وکارها، آسیب‌زدن به زیرساخت‌های کشور و مسائل نظام آموزشی را در پی دارد. همانطور که در قانون هوای پاک راهکارهایی مشخص شده، باید الزامات برنامه‌های پیش‌بینی‌شده را فراهم کرد. متاسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از تکالیف که در قوانین دیگر مانند برنامه‌های توسعه کشور پیش‌بینی شده، انجام نشده است. در حال حاضر با انباشت تکالیف انجام‌نشده روبه‌رو هستیم. اگر قوانین اصلاح الگوی مصرف در سال 89 و توسعه حمل و نقل و مدیریت سوخت در سال 86 انجام شده بود، با این مواجه نبودیم که منابع کشور اجازه انجام دادن این تکالیف را به ما ندهد. در حوزه حمل و نقل و عمومی بیش از 10 سال اتفاق خاصی نیفتاد و ناوگان حمل و نقل عمومی کشور در بیش از سن فرسودگی قرار دارد و عمر بسیار بالایی دارند. این ناوگان، مصرف سوخت و آلایندگی بیشتری دارد. وقتی حمل و نقل عمومی کارآمدی خود را از دست بدهد، طبیعتاً مردم به استفاده از خودروهای تک‌سرنشین رو می‌آورند. وقتی یک خودرو در ترافیک بایستد 5برابر خودروی در حال حرکت آلایندگی دارد. از سوی دیگر بخشی از ذرات معلق در شهرها ناشی از سایش تجهیزات خودرو و لاستیک بر سطح شهر است.» رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم درباره آلودگی هوای اهواز بیان کرد: «آلودگی هوای اهواز به دلیل ذرات گرد و غبار در هواست. شاخص‌های آلودگی در اصفهان به دلیل دوده - از منابع ساکن مانند خانه‌ها و کارخانه‌های مصرف‌کننده گاز و ذرات معلق انباشته در هوا - در شرایط ناسالم قرار گرفته است.» او با بیان اینکه چاره‌ای جز حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نداریم، افزود: «برای کاهش آلودگی هوا و تامین سبد امنیت انرژی کشور باید به‌سوی انرژی‌های تجدیدپذیر برویم. حدود 300 روز در کشور ظرفیت انرژی خورشیدی در ایران وجود دارد و از نظر این ظرفیت جزو کشورهای سطح یک دنیاست. انرژی باد را هم داریم. البته این انرژی‌ها مانند انرژی‌های فسیلی پایدار نیستند اما می‌توانند سبد انرژی کشور را تکمیل کنند. در راستای توسعه حمل و نقل - اتوبوس، خودرو و موتور برقی - باید برای انرژی مورد نیاز، از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کرد. اگر قرار باشد که نیروگاه‌های فسیلی را برای تامین سوخت توسعه حمل و نقل عمومی افزایش دهیم آلودگی را از شهرها به یک نقطه دیگر کشور منتقل خواهیم کرد.» گل‌علیزاده با اشاره به دو برنامه وزارت نیرو، گفت: «خوشبختانه تا پایان سال 1404 در حدود 10هزار مگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی در کشور ایجاد می‌شود و براساس قانون رفع موانع برق و قانون بودجه این تکلیف برای وزارت نیرو پیش‌بینی شده است. توسعه نیروگاه در صنایع انرژی نیز اجازه 9 هزار مگاوات انرژی سیکل ترکیبی و 1000 مگاوات انرژی‌های تجدیدپذیر داده شده تا در زمان کمبود برق فعالیت واحدهای صنعتی دچار اختلال نشود. ماده 19 قانون هوای پاک نیز بر این تاکید دارد که 30درصد از توسعه سالانه برق باید از محل انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود. اما متاسفانه تاکنون در مجموع برق کشور کمتر از یک‌درصد از محل انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود.» رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم تاکید کرد: «آلودگی هوا به‌عنوان یک مسئله در دو برنامه 5ساله قابل حل است. باید به برخی از نبایدهای قانون هوای پاک توجه کرد و در اجرای پروژه‌ها، طرح، قوانین و مقرراتی که مغایر - و تضاد - با طرح‌های کاهش آلودگی هواست، بازنگری شود. اگر طرح‌هایی در سطح کلانشهرها وجود دارد که باعث افزایش مصرف انرژی و ترافیک و ایجاد آلاینده‌های جدید می‌شود، بازنگری شوند نه اینکه طی سال‌های گذشته دولت‌ها کاری برای کاهش آلودگی هوا انجام ندادند، اما این کارها به اندازه سرعت انتشار منابع آلاینده نبوده است. تا آخر دهه 80 شاخص آلودگی هوا مونوکسیدکربن بود. با توجه به ارتقای فناوری خودروها از سیستم کاربراتوری به سیستم انژکتوری، شرایط بهبود پیدا کرد. در حال حاضر ذرات معلق جایگزین آن شده است. منابع این ذرات شناسایی شده و باید تحت کنترل قرار گیرد. باید با به‌کارگیری فناوری‌ها و ارتقاء کیفیت سوخت و استاندارد آلایندگی خودروها و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، این نوع آلودگی‌ها را هم مدیریت کرد. در سطح با توجه به محدودیت معابر باید بیشتر از مترو استفاده شود و به‌گونه‌ای باشد که با فاصله 500متری به یکی از سامانه‌های حمل و نقل عمومی دسترسی داشته باشند.»