حمله روس‌‏ها به تبریز

۲۸ آذرماه ۱۲۹۰، روسیه تزاری در پی اولتیماتوم به ایران برای اخراج مورگان شوستر، مستشار آمریکایی که برای اصلاح امور مالی به استخدام دولت ایران درآمده بود، به سه شهر تبریز، رشت و انزلی حمله کرد. این در حالی بود که دولت ایران اولتیماتوم روس‌ها را پذیرفته بود. مردم تبریز سرسختانه به دفاع از شهر پرداختند اما قوای نظامی روس بر مدافعان تبریزی چیره شدند و بعد از آن، به انتقامی سخت از آزادیخواهان تبریزی دست زدند.

اعدام‌های روس‌ها از روز دهم محرم (اول ژانویه) و با اعدام ثقه‌الاسلام تبریزی و شیخ‌سلیم شدت گرفت. در همین روز، دو پسر علی موسیو اعدام شدند. این دو برادر که هنوز 20 سال نداشتند، هنگام اعدام، طناب دار را بوسیدند و به ترکی آذربایجانی فریاد زدند: «زنده باد ایران! زنده باد مشروطه!» روس‌ها در این دوران صمدخان را که از دشمنان سرسخت مشروطه بود، به حکمرانی تبریز برگزیدند. او نیز بلافاصله ضمن توقیف مدارس تبریز که بیش از 3 هزار محصل داشتند، دور تازه‌ای از کشتار مردم را آغاز کرد. برآوردها نشان می‌دهد، بیش از 1200 نفر از مردم در این واقعه کشته شدند.