جمال محمدولی‌سامانی رئیس دفتر زیربنایی مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس:
انتقال آب نتیجه مثبت ندارد
سوءبرداشتی که بین حکمرانان در بخش آب موضوعی پذیرفته شده است، تاکید دارد که در هر شرایطی کمبود آب هر شهر، بخش یا استان با انتقال آب از یک حوضه آبریز قابل حل است؛ غافل از اینکه این کار این پیام را به مصرف‌کنندگان آب در سه‌بخش شرب، کشاورزی و صنعتی ارسال می‌کند که نیازی به استفاده بهینه نیست و دولت، مازاد مصرف را به هر قیمتی تامین می‌کند.
به محض اینکه آب تامین شد، مصارف کشاورزی و صنعتی منابع تازه را می‌بلعد و این سیکل معیوب ادامه پیدا می‌کند؛ روندی که طی سالیان اخیر سفره‌‌‌های زیرزمینی را به‌عنوان قلک آبی کشور، از هر ذخیره‌‌‌ای خالی کرده است. جمال محمدولی‌سامانی، استاد مدیریت و مهندسی آب دانشگاه تربیت‌مدرس و رئیس دفتر زیربنایی مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس معتقد است که تجربه انتقال آب نه در ایران و نه در کشورهای دیگر، منتج به نتیجه مثبت نمی‌شود.
چرا کارشناسان انتقال آب را سیاستی نادرست می‌دانند؟
همه استانهای کشور باید از طریق بهره‌‌‌وری و صرفه‌‌‌جویی در مدیریت مصرف آب مشارکت داشته باشند. در طرح انتقال آب، سیاستگذار عرضه آب را افزایش می‌دهد. تجربه ما و دنیا نشان می‌دهد که چنین عملی هرگز نتیجه مثبتی نخواهد داشت. به‌جز تجربه ما، چین نیز قبلاً دست به چنین عملی زد و سال‌ها درگیر مشکلات متعاقب آن بود. از سوی دیگر و در خصوص انتقال آب از دریاها به فلات مرکزی و شرقی، اگر بخواهیم چنین کنیم باید بدانیم علاوه بر انتقال آب، به نمک‌‌‌زدایی از آب منتقل‌شده نیز نیاز داریم و حتی اگر بتوانیم همه این موانع را رفع کنیم، چنین عملی اثرات زیست‌محیطی شدیدی دارد. ما باید ابتدا آب را شیرین کرده، سپس به مقصد منتقل کنیم.
تبعات اجتماعی انتقال آب مازندران به استانهای مرکزی نظیر سمنان چیست؟
سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌‌‌های این‌چنینی باید با تأمل بیشتری صورت گیرد. مساحت زمین‌‌‌های کشاورزی هر استان را ظرفیت‌‌‌های آبی آن مشخص می‌کند، نه پتانسیل‌‌‌های آبی در استانهای دیگر کشور و این گمان که همه مشکلات کشور با انتقال آب حل خواهد شد، تصور غلطی است. با انتقال آب باعث مهاجرت جمعیت جویای کار به استان‌‌‌هایی می‌‌‌شویم که ظرفیت آبی کافی ندارند. ما این تجربه را در فلات مرکزی و به‌خصوص اصفهان داشتیم.
می‌توان از استان خوزستان هم به عنوان استانی شکست‌خورده در این آزمایش یاد کرد؟
بله حوضه کارون در حال نابودی است؛ اما این استان‌‌‌ها همچنان تقاضای آب دارند. انتقال آب باید تنها با نظر مثبت شورای عالی آب انجام می‌‌‌شد. این مشکل سیاستگذار است که براساس ظرفیت منطقه برنامهریزی نکرده و اساس توسعه صنعتی و صنایع آب‌بر را در مناطق خشک بنا نهاده است. برنامهریزی صنعتی باید مطابق با سند آمایشی انجام می‌‌‌پذیرفت که ما این برنامهریزی را نداشتیم.
اشکال در اینجاست که قانون‌گذار آن‌چنان که باید حساس نبوده و سعی نکرده است مشکلات را از راه‌های دیگر حل کند. اکنون زمان استفاده از آب خاکستری در کشور است. در اینجا باید با تاکید بر آلترناتیوهای سیاستگذار برای حل مشکل کم‌‌‌آبی در استانهای مرکزی و شرقی توضیح داد که کشور باید متوجه باشد که وقت استفاده از آب خاکستری است. ما باید ابتدا با بازگردانی آب و استفاده مجدد از آب تصفیه‌شده، اقدام کنیم و پس از آن به راه‌‌‌حل‌‌‌های محیط‌زیستی دیگر بیاندیشیم.
