تقاضای نهاد اجتماعی هر نهاد انتظامی را تنظیم می‏‌کند

گفت‌وگو با اردشیر گراوند جامعه‌شناس درباره انتظارات از فرمانده جدید فراجا

اردشیر گراوند، جامعه‌شناس درباره انتصاب مجدد سردار رادان برای فرماندهی نیروی انتظامی کل با توجه به متن نامه رهبری، به هم‌میهن گفت: «در سنجش سرمایه اجتماعی که سال 1395 انجام شد، نیروی انتظامی یکی از نهادهای مورد اعتماد ملت بود. به این جهت که این نیرو با کل قالب‌های زندگی عمومی و خصوصی ملت مرتبط است و می‌توان گفت بزرگترین بدنه‌ای که با بیشترین بدنه جامعه مرتبط است، همین نیرو است. طی 20 سال گذشته این ارتباطات گسترده شده است.»
او ادامه داد: «بدنه‌ای که تا این میزان با مردم ارتباط دارد ممکن است در کثرت ارتباطات مرتکب خطاهایی شود که از این میان یکی تبدیل به بحران شود، اما عجالتا در آن سنجش سرمایه اجتماعی یکی از نهادهای مورد اعتماد مردم که می‌توان آن را سرمایه ملی به‌حساب آورد، نیروی انتظامی بود و به‌نظر من هنوز هم چنین است. راه بهینه ملت و نیروی انتظامی آ‌ن است که در کنار هم باشند؛ یعنی نیروی انتظامی متعلق به مردم باشد و مردم هم این نیرو را متعلق به خود بدانند. ممکن است خطایی هم سر بزند که می‌تواند قابلیت مدیریت داشته باشد.» این جامعه‌شناس با تاکید براینکه فرمانده نیروی انتظامی چه رادان باشد و چه اشتری، نافی رخداد خطای دیگری نیست،‌ اضافه کرد: «اما اگر سیاست نیروی انتظامی آن باشد که با مردم مدارا و زندگی کند، مردم هنوز ذهنیت مثبتی نسبت به این نیرو دارند. هرچند موضوع عفاف و حجاب که ماموریت این نهاد نبود، از طرف برخی نهادها به این نیرو تحمیل شده است، اما هنوز هم این نیرو بعد از آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، مورد اعتماد ملت است.»
او درباره نگاه مردم بعد از ناآرامی‌ها و آنچه توسط این نیرو رخ داد و عذرخواهی هم نشد، از یک‌سو و تاکید رهبری بر جلب رضایت مردم توسط نیروی انتظامی، گفت: «همان‌طور که گفتم بدنه نیروی انتظامی گسترده است و بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود؛ حالا اگر یک بخش از این بدنه مرتکب خطایی شود، فقط همان بخش باید پاسخگو باشد؛ اما همه این بدنه مرتکب خطا نشده است. به باور من اعتماد در هر شرایطی قابلیت بازسازی دارد. گیرم بنده خطایی کرده باشم و در آن شرایط به‌هر دلیلی عذرخواهی نکرده باشم، این دلیل نیست که نتوانم اعتماد را بازسازی کنم. نیروی انتظامی هم گاهی مأمور و معذور است. این ماموریت را ممکن است من، بد انجام دهم و باعث عوارضی شود. ممکن است خوب انجام دهم که باعث عوارض نشود.» او یادآور شد: «شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه ایران طی یک‌دهه اخیر شرایط بسیار بدی بوده است و خانوارها تحت فشار بوده‌اند. چند‌سال پیش موضوع بنزین باعث اتفاقاتی شد. امسال هم موضوع مرگ مهسا امینی باعث وقوع اتفاقات شد. ممکن است سال آینده مسأله دیگری باعث وقوع اتفاقاتی شود. نکته ‌این است که بستری وجود دارد که ممکن است از موضوعات مختلفی شروع شود و ایجاد بحران کند. این بحران را شرایط عمومی جامعه ایجاد می‌کند. اینکه بخشی به نام نیروی انتظامی در شرایطی با این بحران درگیر می‌شود، به نظر من نباید باعث شود که نهاد مورد اعتماد مردم را نابود کنیم. همه باید به این فکر کنیم که به‌هر تقدیر با این نهاد زندگی می‌کنیم. نیروی انتظامی مانند ارتش و سپاه نیست که با آنها ارتباطی نداریم، بلکه مردم با این نهاد سروکار دارند. در چنین شرایطی هم نیروی انتظامی باید تلاش کند تا اعتماد جامعه را بازگرداند و هم مردم باید تلاش کرده و نگذارند این اعتماد از دست برود.»
گراوند تاکید کرد: «‌عجالتا ممکن است خطایی پیش آمده باشد. من از جزئیات رفتارهای پلیس و عذرخواهی یا عدم عذرخواهی این نیرو از مردم خبر ندارم، اما به باور من همگی باید تلاش کنیم که اعتماد را به این نیرو بازگردانیم. گاهی راهکار پاسخگو‌کردن یک نهاد، فشار و حمله به آن نیست، بلکه اعتماد و همراهی مجدد می‌تواند آن نهاد را به گردونه اعتماد و همراهی و همکاری در زندگی اجتماعی بازگرداند. بنده در دو‌سه‌ماهه اخیر نگران از دست رفتن بخش عمده‌ای از سرمایه‌های نهادی، اجتماعی، معنوی و انسانی بوده‌ام. ما فقط همین سرمایه‌ها را داریم و گاه به‌سمت نابودی آنها حرکت می‌کنیم، به‌نحوی که می‌ترسم فردا در یک زمین سوخته نشسته‌ باشیم.» او درباره اینکه انتخاب شخصی مانند رادان چه تاثیری بر ترمیم نگاه مردم نسبت به نیروی انتظامی دارد؟ اظهار کرد: «من فردی سیاسی نیستم و پیشینه خاصی از رادان نمی‌شناسم. اما زور نهاد اجتماعی همواره از زور افراد بیشتر است و زور تقاضای نظام اجتماعی حتما از زور تقاضای نهاد سیاسی قوی‌تر است و تقاضای نهاد اجتماعی حتما هر سیستمی را کالیبره می‌کند. تقاضای نهاد اجتماعی هر نهاد انتظامی و امنیتی و سیاسی را تنظیم می‌کند. به باور من اگر نهاد اجتماعی کشور تقاضای درست کار کردن را از یک نهاد امنیتی و انتظامی داشته باشد، حتما قادر به تنظیم آ‌ن خواهد بود.»