دخل و خرج بارداری

بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد فرزندآوری در ایران از ابتدا تا 2سالگی بین 30 تا 60 میلیون تومان هزینه دارد

9ماه پیش وقتی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تصویب و ابلاغ شد، هرچند روز یک‌بار بخشنامه‌‌ای جدید از وزارت‌خانه‌‌ها برای اجرای مواد آن که هدفشان در یک کلام افزایش جمعیت است صادر شد؛ بیشتر هم از وزارت بهداشت. یک بخشنامه حکم کرده فقط متخصصان زنان و زایمان برای غربالگری جنین، زنان را به مراکز بهداشتی ارجاع دهند، یک بخشنامه تهدید کرده که اگر بهورزها و ماماها به زنان برای جلوگیری از بارداری آگاهی بدهند، به مراجع قضایی معرفی می‌‌شوند و.... بخشنامه‌‌های بانک مرکزی برای تسهیلات بارداری و... هم که جداست. حکایت زنان و مردانی که در ایران زندگی می‌‌کنند اما جداست. در همه این 9ماه، سوال جامعه‌شناسان، فعالان اجتماعی، مردم و کاربران شبکه‌‌های اجتماعی این بوده که آیا با بخشنامه و قانون می‌‌توان میل به بچه‌دار شدن را زیاد کرد و آیا وضعیت اقتصادی ایران، خود عاملی پررنگ برای کم کردن میل به بچه‌دار شدن است یا نه. قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، 24مهرماه 1400، در جلسه کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و 24 آبان‌ماه پارسال، توسط رئیس‌‌جمهوری ابلاغ شد. به‌‌دنبال این طرح، بانک مرکزی اردیبهشت‌ماه امسال در بخشنامه‌‌ای دستورالعمل تسهیلات فرزندآوری را برای اجرا به شبکه بانکی ابلاغ کرد. به‌نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، برای فرزندانی که از سال ۱۴۰۰ به‌‌بعد به دنیا آمده‌‌اند، تسهیلات قرض‌‌الحسنه فرزندآوری به‌ازای فرزند اول ۲۰‌میلیون تومان، به‌ازای فرزند دوم ۴۰میلیون تومان، به‌ازای فرزند سوم ۶۰میلیون تومان، به‌ازای فرزند چهارم ۸۰میلیون تومان و به‌ازای فرزند پنجم به‌‌بعد یکصد‌میلیون تومان تعلق می‌‌گیرد، اما این مبلغ‌‌های اعلام‌‌شده تا چه اندازه راهگشای زوج‌‌های جوان برای فرزندآوری خواهند بود و این روزها هزینه صفر تا صد بارداری، زایمان و بزرگ شدن بچه حداقل تا دو سالگی چقدر است؟ براساس یافته‌‌های هم‌میهن، قیمت یک بارداری از روز اول تا به‌‌دنیاآمدن نوزاد و خرید سیسمونی، بدون درنظرگرفتن هزینه شیرخشک و پوشک، با زایمان طبیعی در بیمارستان دولتی و استفاده از بیمه‌‌های پایه و تکمیلی در آزمایش‌‌ها حداقل حدود 25میلیون تومان است و درصورتی‌که فرد بیمه پایه و تکمیلی نداشته باشد و سزارین شود، این هزینه حدود 55میلیون تومان خواهد شد. انواع و قیمت شیرخشک و پوشک، با توجه به وزن، سن و سیستم گوارشی نوزاد، متفاوت است. متوسط قیمت قوطی‌‌های 400گرمی شیرخشک، از 45هزار تومان تا یک‌‌میلیون‌‌و500هزار تومان (در نمونه‌‌های خارجی) و قیمت پوشک، در بسته‌‌های 20 تا 40عددی از 40هزار تومان تا حدود 3‌‌میلیون تومان اعلام شده است. هزینه‌‌های برآوردشده، به‌‌طور حدودی از حداقل تا حداکثر، با توجه به تحت‌‌پوشش بیمه قرار داشتن یا آزادبودن، با مراجعه به مراکز مختلف به‌دست آمده است. این هزینه‌‌ها مربوط به مواردی است که مادر حین بارداری با مشکلات و موارد ازپیش‌‌تعیین‌‌نشده مواجه نشود. قیمت تجهیزات ضروری نوزاد، از چند فروشگاه سیسمونی به دست آمده است. بنابر مشاهدات میدانی و ارقام به‌‌دست‌‌آمده، هزینه‌‌های یک زوج از آغاز بارداری تا حداقل دو ‌‌سال پس از تولد فرزند، مبلغی حدود 30 تا 60میلیون تومان خواهد بود. اگر نوزاد دوقلو یا چندقلو باشد، جز هزینه ویزیت متخصص، سایر مبالغ به‌‌تعداد نوزاد افزایش می‌‌یابد.

دو تجربه مشابه، با اختلاف

«یه آزمایش ساده بارداری که تازه بخوام بفهمم باردار هستم یا نه، کلی گرون شده. برای بچه اولم پنج‌سال پیش 25هزار تومن پول دادم، دو، سه هفته پیش که برای بارداری دومم انجام دادم، 180هزار تومن بود. یا مثلا برای آزمایش غربالگری اون موقع 270هزار تومن دادم، الان شده یک‌‌میلیون و دویست، سیصد. هنوز نرفتم اما این‌‌طور که شنیدم ظاهرا غربالگری کاملا آزاده و تحت پوشش بیمه نیست. من الان تازه توی ماه دوم بارداری هستم. برای همین مدت، حدود یک‌‌میلیون و خرده‌‌ای فقط پول ویتامین دادم که کلا هیچ‌کدوم از مکمل‌‌ها تحت پوشش بیمه نیست؛ نه‌‌ اینکه خودم انتخاب کرده باشم حتما خارجی بگیرم، توی ایرانی‌‌ها مکمل رشد مناسبی برای بارداری نداریم یا ممکنه اگه باشه، مادر حساسیت بهشون نشون بده. یه موضوع دیگه هم هست؛ با اینکه بیمه تکمیلی ما خوبه اما الان خیلی چیزها از پوشش خارج شده، یا می‌‌گن خارجیه، یا می‌‌گن دیگه توی قرارداد ما نیست. گذشته از اینها، حقوق شوهر من زمان بارداری اولم -یعنی 6 سال پیش- یک‌‌میلیون و 200هزار تومن بود. خب هزینه‌‌ها اون‌‌‌موقع خیلی مناسب بود و کم نمی‌‌آوردیم. الان حقوقش شده 11میلیون، اما خرج‌‌ها انقدر رفته بالا که حقوقمون به چیزی نمی‌‌رسه. یعنی می‌‌خوام بگم هزینه‌‌ها خیلی بیشتر از افزایش حقوقمون بالا رفته. خلاصه هزینه‌‌های بارداری دومم با اول خیلی فرق کرده.» اینها روایت ساراست که این روزها تجربه دومین بارداری خود را می‌‌گذراند. فرزند اولش پنج‌سال پیش به دنیا آمده بود و به‌‌گفته خودش، با شیرینی تجربه اولش، تصمیم به بارداری دوم گرفته که با تغییرات زیادی در هزینه‌‌ها روبه‌‌رو شده است. براساس یافته‌‌های هم‌میهن، هزینه آزمایش تشخیص بارداری از 150هزار تومان تا 250هزار تومان متغیر است. به‌‌طور کلی و در شرایط عمومی، درحالی‌که یک زن در زمان بارداری بیماری یا مشکل خاصی نداشته باشد، آزمایش‌‌های روتین بارداری شامل چکاپ عمومی سه‌‌ماهه اول، دوم و سوم هرکدام به‌‌طور متوسط حدود یک‌‌ تا‌‌ یک‌‌میلیون و 500هزار تومان برآورد شده است که فقط یکی،‌‌دو مورد تحت پوشش بیمه پایه قرار می‌‌گیرد و موارد تخصصی‌‌تر در آزمایش‌‌ها آزاد محاسبه می‌‌شود. غربالگری اول، با توجه به گزینه‌‌های مورد بررسی در غربالگری، از دو مورد بررسی تا تمامی موارد، از 500هزار تومان تا یک‌‌میلیون‌‌و 200هزار تومان و غربالگری دوم از 800هزار تومان تا یک‌‌میلیون‌‌و 800هزار تومان است که تحت پوشش بیمه پایه نیست و فقط چند بیمه تکمیلی آنها را پوشش می‌‌دهند. سونوگرافی در سه نوبت (هفته 11 تا 13- هفته 16 تا 18- هفته 31 تا 34) بارداری انجام می‌‌شود که متوسط قیمت هرکدام با بیمه از 300 تا 500هزار تومان و بدون بیمه حدود 700-600هزار تومان است و بسیاری از مراکز خصوصی سونوگرافی، هیچ نوع بیمه‌‌ای را در محاسبه هزینه قبول نمی‌‌کنند. در مواردی هم که مادر سابقه بیماری‌‌هایی مثل عفونت‌‌های واژن، تیروئید، عفونت باکتریایی و... داشته باشد یا اینکه به دیابت بارداری دچار شده باشد، آزمایش‌‌های تکمیلی نیز اضافه می‌‌شود. در بعضی شرایط، در سه‌‌ماهه پایان بارداری، مجدد بعضی چکاپ‌‌های عمومی تکرار می‌‌شود. در کنار این هزینه‌‌ها، مبلغ ویزیت پزشک متخصص هم اضافه می‌‌شود که ماهی یک‌بار برای بارداری‌‌های نرمال ضروری‌‌ است و با توجه به تحت‌‌ پوشش بیمه قرار داشتن یا آزاد بودن، از 80هزارتومان تا 130هزار تومان است. به‌‌طور کلی، میانگین این آزمایش‌‌ها و سونوگرافی‌‌ها در مراکز مختلف، به‌‌علاوه هزینه ویزیت متخصص، حداقل حدود سه‌میلیون تومان و حداکثر حدود شش‌میلیون تومان می‌‌شود. این درحالی‌است که زن، دچار مشکلات هورمونی نباشد که در این صورت آزمایش‌‌های اولیه پیش از بارداری، حدود یک‌‌میلیون و 400هزار تومان برآورد شده است. فرخنده بهادر، سوپروایزر یکی از مجتمع‌‌های بیمارستانی تهران، درباره مسائل احتمالی که ممکن است حین بارداری برای مادر ایجاد شود، می‌‌گوید: «اگر زنی به‌‌طور طبیعی و در سلامت کامل دوران بارداری‌‌اش را بگذراند و در بیمارستان دولتی زایمان کند، هزینه چندانی نخواهد داشت اما در سال‌‌های اخیر، به‌‌دلیل تغییر سبک زندگی و باورهای فرهنگی، بسیاری از مادران باردار با مشکلات متعددی روبه‌‌رو هستند. شایع‌‌ترین مشکلی که این روزها در دوران بارداری ایجاد می‌‌شود، دیابت بارداری است که بسیار به بالابودن وزن مادران و تغییر رژیم غذایی آنها مربوط است و تشخیص و پیشگیری از آن، هزینه‌‌های دوران بارداری را افزایش می‌‌دهد. موارد دیگری مانند کنده‌‌شدن جفت، عفونت‌‌های واژن، فشار خون بالا، افسردگی و اضطراب هم وجود دارد که هزینه‌‌های مادر را در دوران بارداری افزایش می‌‌دهد. در مواردی بعضی زنان ناسازگاری خونی دارند و برای آنها آمنیوسنتز تجویز می‌‌شود که هزینه بالایی دارد. یا اینکه در مواردی مادر، روال زایمان طبیعی را طی می‌‌کند که هزینه پایین‌‌تری دارد، اما لحظه‌‌ آخر ناچار به سزارین می‌‌شود. درواقع شاید بارداری به‌‌خودی‌‌خود هزینه‌‌ چندانی نداشته باشد اما مسائلی که حین بارداری ایجاد می‌‌شود، در مواردی مشکل‌‌ساز و هزینه‌‌بردار است.» این موارد فقط هزینه‌‌های آزمایش‌‌ها و چکاپ‌‌های تشخیصی مادر است. زنانی که باردارند یا در حال اقدام برای بارداری، همچنین زنانی که در دوران شیردهی‌اند، بیشتر از بقیه به ویتامین‌‌ها و مواد مغذی خاص به‌‌ویژه فولیک‌اسید نیاز دارند. درواقع برخی مکمل‌‌ها برای دوران بارداری، ضروری بوده و قابل حذف‌‌کردن نیستند. این موارد هم بنا به نیاز مادر، هزینه‌‌هایی حدود 200 تا 600هزار تومان در ماه به همراه دارد.

زایمان طبیعی رایگان غیرمجانی!

با گذر از تمام این هزینه‌‌ها، به روز زایمان می‌‌رسیم. زایمانی که اگر به شیوه طبیعی و در بیمارستان دولتی انجام شود، به دنبال سیاست‌های جوانی جمعیت و افزایش باروری، رایگان یا با هزینه پایین خواهد بود. اما این شیوه زایمان، هزینه‌‌های جانبی مثل هزینه بستری مادر قبل از زایمان، هزینه تخت بیمارستان، هزینه همراه و... دارد و تنها هزینه پزشک زنان رایگان است. براساس مشاهدات میدانی، هزینه زایمان طبیعی در بیمارستان‌‌های دولتی از رایگان تا سه‌میلیون تومان با بیمه و از یک‌‌ونیم‌‌ تا پنج‌میلیون به‌‌صورت آزاد و هزینه سزارین هم از یک‌‌میلیون‌‌و200هزار تا پنج‌میلیون تومان با بیمه و از سه‌‌ونیم تا هشت‌میلیون تومان بدون بیمه محاسبه می‌‌شود. پس از روز زایمان، نوزاد، عضو جدیدی از خانواده می‌‌شود که تامین نیازها و هزینه‌‌هایش در اولویت اول قرار می‌‌گیرد. از هزینه سیسمونی گرفته تا مکمل‌‌های غذایی، شیرخشک، پوشک و البته ویزیت دکتر و داروهای مورد نیاز. این موارد در صورتی است که نوزاد پس از تولد در سلامت کامل باشد و دچار مشکلات پیش‌‌بینی‌‌نشده نشود؛ مسائلی مثل مشکلات تنفسی پس از تولد، زردی، مشکلات مادرزادی قلب، نقص مادرزادی در دیواره شکمی و سایر مواردی که بستری، جراحی و درمان نوزاد ضرورت پیدا کند. مشاهدات میدانی هم‌میهن نشان می‌‌دهد، هزینه تهیه مهم‌‌ترین وسایل سیسمونی نوزاد، فارغ از خرید تجهیزات غیرضروری‌‌تر، برای سه‌‌ماه اول تولد از سه‌‌میلیون و نیم آغاز می‌‌شود که به این مبلغ هزینه کالسکه، تخت، وسایل خواب و حمل نوزاد نیز اضافه می‌‌شود. به‌‌گفته یکی از صاحبان فروشگاه‌‌های وسایل نوزاد، برای خرید تجهیزات ضروری نوزاد، به‌‌طور میانگین مبلغی حدود 15 تا 30میلیون تومان نیاز است و اگر خانواده‌‌ای بخواهد برای نوزاد خود وسایل بادوام‌‌تر و با کیفیت مرغوب‌‌تر تهیه کند، باید مبلغی بالاتر از 30میلیون تومان در نظر بگیرد. آقای محمدی، صاحب یک فروشگاه سیسمونی‌فروشی درباره وضعیت کنونی خرید سیسمونی می‌‌گوید: «از نیمه دوم پارسال تا الان، قیمت‌‌ها حدود دو برابر و حتی بیشتر افزایش داشته. مثلا کالسکه‌‌ای که می‌‌شد پارسال با یک‌‌ یا یک‌‌میلیون‌‌ونیم خرید، همین الان بالای سه‌میلیون تومن شده. هنوز هستن خانواده‌‌هایی که بیان هزینه کنن اما واقعا فروش ما اومده پایین. به‌‌علاوه اینکه امسال خیلی خانواده‌‌هایی که وضع مالی معمولی داشتن، کمتر خرید می‌‌کنن. مثلا سال‌‌های گذشته می‌‌دیدیم که یه کارمند می‌‌اومد راحت خرید می‌‌کرد؛ حالا نه وسایل گرون‌‌قیمت اما تقریبا همه‌‌چیز می‌‌خرید، اما امسال خیلی از وسایل رو حذف می‌‌کنن. از خیلی‌‌ها هم می‌‌شنوم که برای خرید سیسمونی وام گرفتن. البته به‌نظرم خریدکردن امروز، از چند ماه دیگه بهتره چون روزبه‌‌روز قیمت‌‌ها داره می‌‌ره بالا. حالا خرید سیسمونی اولشه. تازه بعد از اینها هزینه بچه شروع می‌‌شه و هیچی‌‌ رو نمی‌‌شه حذف کرد.»

فرزندآوری لوکس

با این مشاهدات، به‌نظر می‌‌رسد فرزندآوری، این روزها تبدیل به کالای لوکسی شده که انجام آن در توان هر زوجی نیست. هرچند بعضی معتقدند سختگیری‌‌های والدین در فراهم‌‌کردن بهترین شرایط برای نوزاد در هزینه‌‌بربودن زایمان تاثیرگذار است اما بی‌‌شک از هزینه‌‌های حداقلی اولیه نمی‌‌توان گذشت. تجربه‌‌های افراد از دریافت کمک‌‌هزینه‌‌های دولتی، نشان می‌‌دهد فقط در صورتی که فرد تحت پوشش بیمه پایه و بیمه تکمیلی باشد، هزینه‌‌ها برای او اندکی کاهش می‌‌یابد، اما در این میان افراد بسیاری هستند که شغل مناسب و ثابتی ندارند و تحت پوشش هیچ بیمه‌‌ای نیستند. حسین، کارمند یک اداره دولتی است و از بیمه پایه، تکمیلی و ضامن دولتی برای دریافت وام بهره‌‌مند است. دو فرزند دارد که با فاصله پنج‌سال به دنیا آمده‌اند. او درباره هزینه‌‌هایی که از آغاز بارداری تا تولد فرزندش پرداخت کرده، می‌‌گوید: «تا دوماه اول، یعنی زمانی که بارداری قطعی بشه، تقریبا هزینه خاصی نداشتیم. فقط اون آزمایش اولیه تشخیص بارداری بود که حدود 200هزار تومن شد. بعد از اون، سونوگرافی و آزمایشه که تقریبا حدود 700-600هزار تومنه و سه بار در کل بارداری تکرار می‌‌شه. آزمایش غربالگری اول هم که قیمتش حدود یک‌‌میلیون و 200هزار تومن بود و با بیمه شد نزدیک 400هزار تومن. یکی،‌‌دو بار داروی مکمل گرفتم نزدیک یک‌‌میلیون و خرده‌‌ای. هزینه دیگه‌‌ای که اضافه شد، بحث تغذیه بود. حالا چه اون چیزایی که هوس زن بارداره، چه خرید مواد غذایی مقوی مثل جگر، گوشت و... جمع اینها با هم، در ماه چیزی حدود یک‌‌میلیون‌‌و200هزار تومن تا یک‌‌میلیون‌‌و500هزار تومن بود که تا آخر بارداری مجموع هزینه‌‌ها در 9ماه شد نزدیک 15-14میلیون تومن. البته بیمه پایه و تکمیلی در پایین‌‌بودن هزینه خیلی تاثیر داشت. وام فرزندآوری هم گرفتم که خب مراحلش سخت بود. یعنی شاید کسی که ضامن و حقوق ثابت نداشته باشه، نتونه راحت وام بگیره. مشکل کمبود شیرخشک هم جدیه. اگر از داروخانه محل، شیرخشک مورد نظرمون‌ رو تهیه نکنیم، جای دیگه یا پیدا نمی‌‌کنم، یا سهمیه‌‌ایه. بچه شروع به غذاخوردن هم بکنه، طبیعتا مصرف گوشت و تخم‌‌مرغ بالاتر می‌‌ره. با این قیمت‌‌ها و دو تا بچه فکر کنم سخت بشه، ولی در کل به‌نظرم اون‌‌هایی که شرایط مالی خوبی دارن، بیشتر سختگیری می‌‌کنن برای بچه‌‌دار شدن.» زنان و مردان ساکن ایران چقدر آمادگی روانی و اجتماعی برای بچه‌دار شدن دارند؟ طیبه سیاوشی، نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی به هم‌میهن می‌‌گوید یکی از مهم‌‌ترین مولفه‌‌ها در ایران، امید به آینده‌‌ است اما به‌‌دلیل شرایط بد اقتصادی، افرادی که در آستانه ازدواجند و توانایی فرزندآوری دارند، تمایلی به این اقدامات ندارند که در آمار و ارقام رسمی اعلام‌‌شده، مشخص است. او می‌گوید: «این نکات مهم و بسترسازی برای ازدواج و فرزندآوری باید در نظر گرفته شود. قانون جوانی جمعیت ارائه‌‌شده در دوره قبلی مجلس هم مطرح بود و به‌‌دلیل نبود زیرساخت‌‌ها و توانایی اقتصادی و اجتماعی در مجلس دهم به جایی نرسید اما در مجلس یازدهم مصوب شد. به‌‌دنبال تصویب آن، وعده‌‌های فراوانی داده شده اما احتمالا وعده‌‌های مثبت و انگیزشی هیچ‌‌گاه عملی نمی‌‌شوند و وعده‌‌های سلبی، اجرایی می‌‌شوند. مثل اینکه حق غربالگری از زنان گرفته شده، اما مشوق‌‌ها و موارد انگیزشی، کمتر اجرایی می‌‌شود. در زمان استخدام، فرزند داشتن به‌‌عنوان یک امتیاز است؛ این هیچ مشوقی نیست و به‌‌نوعی تبعیض به‌حساب می‌‌آید. در بعضی کشورهایی که رشد منفی جمعیت دارند، یکی از موارد تشویقی برای فرزندآوری، ماهانه مبلغی به حساب مادر یا فرزند واریز می‌‌شود که مثلا در حوزه آموزش قابل‌‌ استفاده است. در هر صورت اگر مشوق‌‌های مالی و انگیزشی و زیرساخت‌‌هایی که امید به آینده را تقویت کند فراهم نشود، طرحی که امروز تبدیل به قانون شده، بعید است که بتواند دستاورد چشمگیری داشته باشد.» لیلا عزیزی، روان‌شناس سلامت و زوج‌‌درمانگر، درباره مشکلات روان‌شناختی فرزندآوری می‌‌گوید: «هرچند جامعه به‌‌سمتی حرکت کرده که تمایل زوج‌‌ها به فرزندآوری کم شده، اما هنوز آمار بالایی از افراد متاهل، تمایل به فرزندآوری دارند. اگر از این منظر نگاه کنیم، کسی که تصمیم به بارداری می‌‌گیرد، با دو دسته مشکل روبه‌‌رو است. یکی مشکلاتی که قبل از بارداری در زندگی او بوده و به دوران بارداری کشیده می‌‌شود و دسته بعدی هم مشکلاتی است که در دوران بارداری ایجاد می‌‌شود، مثل نگرانی‌‌ها و اضطراب از سلامتی بچه، پدرومادر خوبی بودن و تامین مالی کودک در آینده. این روزها والدین به مسائل روان‌شناختی آگاه‌‌تر شده‌اند و تصویر قشنگی از تربیت و تامین مالی فرزندشان دارند، اما واقعیت زندگی چیز دیگری می‌‌گوید. یک زوج در شرایطی از پس هزینه‌‌های زندگی برمی‌‌آیند که هر دو شاغل باشند و سختی‌‌های زیادی برای رسیدن به حداقل‌‌ها دارند. این تعارض باورها و رویاها با واقعیت، آسیب‌‌های جدی به والدین و فرزندان وارد می‌‌کنند. یعنی با این تصویر قشنگ از بچه‌‌دارشدن و رویای ساختن آینده او، اقدام به بارداری می‌‌کنند و وقتی با مشکلات واقعی روبه‌‌رو می‌‌شوند، استرس‌‌های بسیاری سراغ آنها می‌‌آید که مشکل‌‌ساز است. این مشکلات علاوه بر آسیب‌‌های روانی، آسیب‌‌های جسمی هم برای مادر و جنین ایجاد می‌‌کند. در این شرایط، اینکه یک دستورالعمل و قانون را بدون درنظرگرفتن تمام جوانب صادر کنیم، نتیجه‌‌ای جز آسیب‌‌های متعدد نخواهد داشت. مثلا در همین قانون مرخصی زایمان، زن فقط تا 9ماهگی می‌‌تواند کنار فرزند خود باشد و بعد از آن باید سر کار برگردد. در تمام پژوهش‌‌های روان‌شناختی گفته شده که اضطراب جدایی تازه از شش‌ماهگی به‌‌بعد شکل می‌‌گیرد و تا 18ماهگی به اوج خود می‌‌رسد؛ یعنی زمانی که مادر ناچار است وقت خود را در محل کار بگذراند. اینها جزئیاتی است که شاید در نگاه اول مشکل‌‌ساز نباشد اما در درازمدت آسیب‌‌های روحی و مالی فراوانی برای افراد ایجاد خواهد کرد و به شکل‌‌گیری یک جمعیت بیمار منجر می‌‌شود.» طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده برای اولین‌بار 28خردادماه 92 با هدف افزایش نرخ باروری، از سوی نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی تهیه و اعلام وصول شد، اما به‌‌ دلایل متعدد در مجلس نهم به سرانجام نرسید. در مجلس دهم هم با اصلاح و حذف برخی از مواد آن، دوباره در دستور بررسی قرار گرفت که در آن دوره نهم نتیجه‌‌ای نداشت. با روی‌‌کار‌‌آمدن مجلس یازدهم این طرح تصویب و برای اجرا به سایر دستگاه‌‌ها ابلاغ شد، اما تا نتیجه مطلب این قانون، راه درازی مانده است.