روی مــوج آنفلوآنـــزا

گزارش میدانی هم‌میهن از بیمارستان‌های تهران پس از شیوع زودهنگام آنفلوآنزا که این‌بار بیشترین قربانیانش کودکانند

در مسابقه‌ ویروس‌ها، این‌بار «آنفلوآنزا» گوی سبقت را از کرونا گرفت و به‌سرعت هم در حال تاختن است. در وضعیتی که تعداد مبتلایان روزانه کرونا به کمتر از 200نفر و فوتی‌ها تک‌رقمی است، خبرهای رسیده از میزان شیوع آنفلوآنزا، حکایت از ابتلای روزانه بیش از 15هزار نفر به آنفلوآنزا در کشور دارد. معاون درمان وزارت بهداشت به یکی از خبرگزاری‌های دولتی اعلام کرده هر روز 30هزار بیمار تنفسی به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، از این تعداد 1200نفر بستری می‌شوند، سهم کرونایی‌ها کمتر از 10درصد و سهم مبتلایان به آنفلوآنزا بیش از 50درصد است. مابقی درگیر سایر بیماری‌های تنفسی‌اند. با این حال وزارت بهداشت نخواست آمار تجمیعی از مبتلایان به آنفلوآنزا به هم‌‌میهن بدهد و اعلام آن را به زمانی بعد از رفع کمبود داروها موکول کرد. در این وضعیت از اورژانس تهران خبر می‌رسد، از هر 10تماسی که با 115 گرفته می‌شود، شش مورد آن مربوط به آنفلوآنزاست و حالا نشانه‌ها آنقدر شبیه کرونا شده که پزشکان برای شروع درمان و تشخیص ابتلا به کدام ویروس، پی‌سی‌آر تجویز می‌کنند. تب و لرز، بدن‌درد شدید، درگیری در دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی شایع‌ترین نشانه‌هاست. رئیس اورژانس تهران هم از دوبرابر شدن ماموریت‌های‌شان خبر داده و وزیر بهداشت در هفته‌ای که گذشت، از آغاز رسمی اپیدمی آنفلوآنزا در کشور خبر داده است؛ اپیدمی‌ای که این‌بار کودکان را هدف قرار داده.

از بیمارستان کودکان مفید خبر می‌رسد که کودکان بیشترین درگیری را با این ویروس‌ داشته‌اند: «تعداد پی‌سی‌آرهای مثبت به‌طور واضح و چشم‌گیری از دوهفته پیش، بالا رفته و تعداد بیمارانی که نیاز به بستری پیدا کرده‌اند، افزایش یافته است. افراد با درگیری‌های تنفسی، مشکوک به آنفلوآنزا هستند.» اینها توضیحات شهناز آرمین، متخصص عفونی بیمارستان کودکان مفید به هم‌میهن است. او می‌گوید:«هم تعداد مراجعه‌های سرپایی آنفلوآنزا بالا رفته، هم بستری‌ها. تخت‌های آی‌سی‌یو عفونی کودکان پر است اما به‌طور دقیق نمی‌توان گفت چه‌تعداد آنفلوآنزایی هستند.» به گفته آرمین، امسال موارد ابتلا به آنفلوآنزا حتی از قبل شیوع کرونا، افزایش داشته و زودتر از سال‌های قبل شروع شده است: «در میان مبتلایان از نوزاد شش‌ماهه دیده می‌شود تا کودک 14-13ساله. البته نمی‌توان گفت موارد ابتلا شدیدتر از سال‌های قبل بوده است. اما به‌طور مشخص موارد سرپایی تب‌ و لرز، علائم تنفسی فوقانی دارند و بیماران با نشانه‌های اسهال و استفراغ، تب و تشنج، درگیری ریه و... بستری می‌شوند.» این متخصص عفونی نگران افزایش میزان شیوع آنفلوآنزا در میان کودکان است: «استفاده از ماسک در مدارس هم بسیار کم شده، بنابراین احتمال افزایش زیاد این بیماری در میان کودکان زیاد است.»

درمانِ‌گران

بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد، هر بیمار بدون بیمه برای درمان سرماخوردگی شبه آنفلوآنزا و یک ویزیت، سرم، آمپول و آنتی‌بیوتیک باید حداقل 250 هزارتومان پرداخت کند و هزینه 100 تا 150هزار تومانی تزریق هم به آن اضافه می‌شود. ویزیت پزشکان بدون بیمه 79هزار تومان است و برای یک متخصص باید 104هزار تومان هزینه کرد. هزینه دولتی با بیمه برای پزشک عمومی 63‌هزار تومان و برای متخصص 84هزار تومان است. البته نسخه بیمه‌ای هم توفیر چندانی با آزاد ندارد و نهایت، هزینه‌ها را 150 تا 200هزار تومان کاهش بدهد. هزینه‌های بستری هم بالاست. به‌طوری‌که بر اساس اعلام حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا، بیمار مبتلا به آنفلوآنزا در صورت بستری در مرکز درمانی دولتی، برای هر شب بخش معمولی باید 150هزار تومان و برای بخش خصوصی بین دو میلیون تا دو میلیون و 500هزار تومان با بیمه هزینه کند. اگر هم کارش به آی‌سی‌یو کشید، باید برای بخش دولتی بدون بیمه، یک میلیون تومان و برای بخش خصوصی تا 10میلیون تومان پرداخت کند. افراد اگر هم بخواهند پیشگیری کنند، باید واکسن بزنند. اما امسال واکسن آنفلوآنزا به قیمت بالای 200هزار تومان فروخته می‌شود؛ ایرانی و خارجی هم فرقی نمی‌کند.

استقبال پایین از واکسن ایرانی

واکسیناسیون کرونا از اواسط شهریورماه شروع می‌شود و تا اواخر آبان‌ماه ادامه دارد. امسال اما دسترسی داروخانه‌ها به تمام واکسن‌ها، یکسان نبود. براساس آن‌چه داروخانه‌داران می‌گویند، در ابتدا واکسن ایرانی تولید شرکت فلوگارد که یک شرکت دانش‌بنیان است، به میزان بسیار بالایی در داروخانه‌ها توزیع شد. پس از گذشت مدتی، واکسن‌های هلندی و فرانسوی وارد شد که میزان آن به‌نسبت ایرانی بسیار پایین بود. حالا هم با گذشت بیش از یک‌ماه از آغاز پاییز، نوع فرانسوی واکسن به سختی پیدا می‌شود و اگر هم واکسن خارجی در داروخانه‌ها موجود باشد، نوع هلندی آن است، هرچند میزان توزیع پایین است و به‌سرعت تمام می‌شود. قیمت واکسن‌ها امسال بسیار بالاتر از سال‌های پیش است و بین داروخانه‌ها اختلاف حدودا 50 تا 90هزار تومانی دیده می‌شود. داروخانه‌ای در خیابان میرزای شیرازی، نوع هلندی چهارظرفیتی را 210هزار تومان می‌فروشد، اما دکتر داروسازی که داروخانه‌ای در شمال شهر دارد، همین واکسن را 290هزار تومان می‌فروشد. نوع فرانسوی به‌سختی پیدا می‌شود. اغلب داروخانه‌ها فقط نوع هلندی را دارند و وقتی درباره ایرانی آن سوال می‌شود، معمولا موجودی ندارند: «استقبال از واکسن خارجی خیلی خوب بود. موجودی 30تایی واکسن در یک‌ماه تمام شد.» این را یک داروخانه‌دار می‌گوید. محمود هادی‌پور، داروساز و داروخانه‌دار است و به هم‌میهن می‌گوید، مردم استقبال زیادی از واکسن ایرانی نکرده و پزشکان هم آن را تجویز نکردند. داروساز دیگری هم تاکید می‌کند، واکسن ایرانی محدودیت تزریق دارد و برای افراد زیر 18سال و زنان باردار توصیه نمی‌شود. همه اینها در شرایطی است که قیمت داخلی و خارجی، تفاوت زیادی با هم ندارند. هادی‌پور می‌گوید، در هفته‌های گذشته تمایل مردم به خرید واکسن زیاد نبود، اما از وقتی میزان ابتلا بالا رفت و افراد به‌نوع حاد این بیماری مبتلا می‌شدند، میزان مراجعه مردم به داروخانه‌ها هم بالا رفت و واکسن کم شد.

علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران با هادی‌پور هم‌نظر است و تاکید می‌کند، واکسن فرانسوی دیگر وارد کشور نمی‌شود. در حال حاضر فقط هلندی و ایرانی آن موجود است. به گفته او، برای اولین‌بار است که واکسن ایرانی به میزان گسترده وارد بازار می‌شود و قیمت آن از نوع خارجی هم گران‌تر است.

بااین‌که استقبال از نوع داخلی واکسن بالا نبوده و این واکسن را اغلب برای کادر درمان استفاده کرده‌اند اما به گفته مشاور رئیس سازمان غذا و دارو، یک میلیون از واکسن‌های آنفلوآنزای موجود در بازار، ایرانی است. به گفته او، وزارت بهداشت به آنها اعلام کرده کشور به دو میلیون و 200هزار تادومیلیون و500هزار واکسن نیاز دارد که تامین شده است.

کودکان اما جاماندگان واکسیناسیون‌اند، به گفته آرمین (متخصص عفونی کودکان)، در شرایط فعلی این گروه سنی به‌عنوان افراد در معرض خطر و حساس باید حتما واکسن تزریق کنند: «کودکان پس از دو سال آموزش مجازی به مدرسه‌ها بازگشته‌اند و به‌طور واضح آمار ابتلا را افزایش داده‌اند، در کنار آن هم میزان استفاده از ماسک بسیار پایین است.» براساس اعلام متخصصان، افراد دارای بیماری‌های قلبی، تنفسی و کلیوی، دیابت کنترل‌نشده، بیماری‌های زمینه‌ای، نقص ایمنی، افراد سالمند و زنان باردار، در گروه افراد مستعد ابتلا به بیماری آنفلوآنزا به‌شمار می‌روند و باید واکسن بزنند.

افزایش مراجعه به بیمارستان‌ها

بیمارستان‌ها هم شاهد افزایش موارد مراجعه بیماران مبتلا به آنفلوآنزا بوده‌اند. موارد ابتلا به آنفلوآنزای شدید را به اورژانس بیمارستان‌ها منتقل می‌کنند، هرچند به‌گفته پزشکان و تکنسین‌های اورژانس، سه بیمارستان شریعتی، فیروزگر و امام‌‌خمینی (ره) در تهران، اغلب بیماران به صورت سرپایی مراجعه می‌کنند و کارشان به بستری نمی‌رسد. بستری‌ها معمولا بیمارانی‌ هستند که سطح اکسیژن‌شان پایین است، تنگی‌نفس و تب بالایی دارند. اینها توضیحات پرستار اورژانس بیمارستان فیروزگر است. اورژانس آنقدر شلوغ است که پرستار تاکید می‌کند هیچ تخت خالی‌ای ندارند و اگر بیمار وضعیت حادی دارد، بهتر است به درمانگاه یا مرکز خصوصی مراجعه کند. بیماران در فاصله کمی در اورژانس بیمارستان فیروزگر بستری‌اند. در اتاق کناری که بخش ایزوله است، دو بیمار به دستگاه تنفسی وصل‌اند. یکی از نیروهای خدماتی می‌گوید، آنها مبتلا به کرونا هستند و اگر هم کسی مبتلا به آنفلوآنزای شدید باشد، در این بخش بستری می‌شود. اورژانس بیمارستان امام‌خمینی(ره) هم شلوغ است، پرستار بخش عفونی بیمارستان امام‌خمینی(ره) می‌گوید، بیماران در ابتدا در تریاژ اورژانس پذیرش می‌شوند، سپس به بخش عفونی منتقل می‌شوند.

اورژانس بیمارستان شریعتی وضعیت آرام‌تری دارد، مسئول تریاژ می‌گوید بیماران مبتلا به آنفلوآنزای حاد در این بیمارستان بستری نمی‌شوند. آنها باید به بیمارستان امام‌خمینی (ره) مراجعه کنند. اغلب بیماران با نشانه‌های بدن درد، تب، بی‌اشتهایی، اسهال، استفراغ و... مراجعه می‌کنند و در این بیمارستان برای آنها فقط دارو تجویز می‌شود.

کادر درمان بدون واکسن

محمدرضا ساور، سوپروایزر بیمارستان یافت‌آباد هم از افزایش تعداد مراجعه‌های سرپایی مبتلا به آنفلوآنزا خبر می‌دهد: «از اوایل مهرماه با باز شدن مدارس، میزان مراجعه‌ها به دلیل ابتلا به آنفلوآنزا بالا رفت و موارد درگیری کودکان هم زیاد شد. پدر و مادرانی هم که مراجعه می‌کنند، از فرزندان‌شان مبتلا شده‌اند.» به گفته او، کمتر از پنج‌درصد بیماران نیاز به بستری دارند: «هیچ‌کدام از افرادی که مراجعه می‌کنند، واکسن آنفلوآنزا نزده‌اند.» ساور تاکید می‌کند، حتی خودشان به‌عنوان کادر درمان هنوز واکسیناسیون نشده‌اند. حسین کرمانپور، مدیر اوژانس بیمارستان سینا هم تایید می‌کند، هنوز برای آنها واکسن آنفلوآنزا تزریق نشده است. او هم به هم‌میهن می‌گوید: «واکسن امسال گران‌تر از سال‌های قبل بود. سال‌های قبل زیر 100هزار تومان بود، اما امسال بالای 200هزار تومان است. یک خانواده چقدر باید برای خرید واکسن هزینه کند، وقتی نمی‌تواند یک کیلو گوشت بخرد. مردم برای خریدهای‌شان اولویت‌بندی می‌کنند. اگر ارزان بود شاید در سبد خریدشان قرار می‌گرفت.» او به نکته دیگری درباره تزریق نکردن واکسن آنفلوآنزا از سوی مردم هم اشاره می‌کند: «وقتی واکسن وارد کشور می‌شود، کار رسانه‌ای روی آن انجام نمی‌شود و زمانی که درباره میزان ابتلا به آنفلوآنزا صحبت می‌شود و مردم به سمت خرید واکسن می‌روند، دیگر واکسنی پیدا نمی‌کنند.» کرمانپور در ادامه می‌گوید، 90درصد از مبتلایان به آنفلوآنزا، به مطب‌ها و درمانگاه‌ها مراجعه می‌کنند و سرپایی درمان می‌شوند: «سالمندان، افراد مبتلا به سرطان، زنان باردار و کودکان، افرادی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند، بیماران پیوند کلیه و کبد یا دارای بیماری‌های مزمن مثل آسم و دیابت، ممکن است با ابتلا به آنفلوآنزا، کارشان به بستری بکشد. بنابراین این افراد باید حتما دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند، یعنی ماسک بزنند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند.» به گفته او از میان بیماران، گاهی نشانه‌های شدید مثل درگیر شدن دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی، سرفه شدید، خلط زیاد، تب بالا و کاهش اکسیژن دیده می‌شود. افراد با تعریق زیاد و تنگی نفس در معرض خطرند. او درباره این‌که آیا ایمنی ناشی از تزریق واکسن کرونا، برای آنفلوآنزا هم ایمنی ایجاد می‌کند، توضیح می‌دهد: «ایمنی ناشی از واکسن کرونا، هیچ ارتباطی با واکسن آنفلوآنزا ندارد.» این نظر آمیتیس رمضانی، دبیر انجمن بیماری‌های عفونی هم است. او به هم‌میهن می‌گوید، ممکن است واکسن کرونا برای آنفلوآنزا هم ایمنی ایجاد کند اما ایمنی آن خیلی کم است: «ما یک ایمنی عمومی در بدن داریم که آنتی‌بادی‌ها را در برابر ویروس‌ها تحریک می‌کند. بنابراین ممکن است درصد جزئی از ایمنی بدن بالا برود اما نمی‌شود روی آن حساب کرد.»

رمضانی در ادامه توضیح بیشتری درباره جهش‌های ویروس‌ و دلایل شیوع زودرس آن در کشور می‌دهد: «اولین پیک آنفلوآنزا در آذرماه اتفاق می‌افتد که معمولا هم آنفلوآنزای نوع A است. این آنفلوآنزا به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند و در بهمن‌ماه، پیک دیگری خواهد داشت که از نوع B خواهد بود. نوع B از نوع A خفیف‌تر است. همیشه هم وضعیت همین بوده و مطابق با الگوی نیمکره جنوبی است. در کشورهایی مانند استرالیا و نیوزلند که در حال سپری کردن زمستان‌شان هستند،

موارد آنفلوآنزا بالا بوده و این احتمال وجود دارد که در نیکمره شمالی هم همین وضعیت ایجاد شود.» او با تاکید بر این‌که امسال موارد ابتلا به آنفلوآنزا در نیمکره جنوبی بالا بوده است، می‌گوید: «به دلیل رعایت کردن دستورالعمل‌های بهداشتی، فاصله اجتماعی و... تماس و مواجهه مردم با ویورس‌ها کم بود و

منجر شد تا ایمنی در بدن کاهش یابد. حالا پس از گذشت بیش از دو سال از کرونا، انتظار افزایش موارد ابتلا به ویروس‌های تنفسی مثل آنفلوآنزا وجود دارد. البته دلیل دیگر هم کاهش رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی است.»

آنفلوآنزا زودتر از موعد

این متخصص عفونی درباره آغاز موج آنفلوآنزا زودتر از موعد هم توضیح می‌دهد: «در شرایط عادی باید فصل آنفلوآنزا از اوایل مهرماه شروع شود و از 10 تا 15مهرماه موارد ابتلا بالا می‌رفت و بیشترین مورد به آخر آذرماه می‌رسید. اما دو، سه هفته زودتر آغاز شد و موارد ابتلا خیلی بیشتر از موارد مورد انتظار بود. بنابراین احتمالا خیلی زودتر به پیک می‌رسیم.» او با اشاره به وجود کرونای فصلی حتی پیش از اپیدمی جهانی آن، می‌گوید: «از هر 100نمونه بیماری با علائم تنفسی شدید، 17مورد آن مربوط به کرونای فصلی است و 11موردش آنفلوآنزاست. از این تعداد، پنج ‌مورد هم مروبط به کرونای اومیکرون است. بااین‌که هنوز با شیوع اومیکرون مواجهیم اما در حال حاضر موارد آنفلوآنزا پیشی گرفته و درصد قابل‌توجهی از بستری‌شده‌ها در آی‌سی‌یو، مبتلایان به آنفلوآنزا هستند.» براساس اعلام او، زمانی‌که موارد ابتلا بیشتر شود، گروه‌های پرخطر هم بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند و در ادامه بیماران با نشانه‌های شدید بیماری هم افزایش پیدا می‌کنند: «ویروس امسال تغییری نکرده، همان واریانت‌های N1H1،H3N5 وجود دارد، اما از آنجایی که شیوع و گردش ویروس در جامعه بیشتر است، افراد بیشتری هم مبتلا می‌شوند و در ادامه هم تعداد بیماران بدحال بیشتر می‌شود.» به گفته او، میزان ابتلا به آنفلوآنزا در کشورهای اروپایی هم بالا رفته، آنجا در کنار آنفلوآنزا موارد کرونا هم زیاد شده که نشان می‌دهد در ایران هم به‌زودی شاهد چنین وضعیتی خواهیم بود: «موارد کرونا با سویه‌های نوترکیبBA5 و واریانت‌های زیرمجموعه آن در کشوری مثل آلمان و همسایگانش بالا رفته است، وقتی این موارد در این کشورها زیاد شود، با یک فاصله زمانی، در ایران هم موارد بالا می‌رود.»

نگاه کارشناس

نیمی از سرماخوردگی‌ها، آنفلوآنزاست

رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، پیش از این اعلام کرده بود، فقط در هفته سوم مهرماه، 334مورد ابتلا به آنفلوآنزا گزارش شده و حتما هم موارد مرگ داشته است. حالا شهنام عرشی، سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با اعلام این‌که نیمی از سرماخورده‌ها مبتلا به آنفلوآنزا هستند، به هم‌میهن می‌گوید: «زمانی‌که آنفلوآنزای فصلی به‌صورت اپیدمی خودش را نشان می‌دهد، معمولا پنج تا 20درصد جمعیت را درگیر می‌کند. این موضوع در مورد کرونا خیلی بیشتر بود. اگر این 20درصد در مدت‌زمان کوتاهی درگیر شوند، مشکل ایجاد می‌شود.» او هم تاکید می‌کند، امسال موارد ابتلا زودتر از سال‌های دیگر مشاهده شد: «آنفلوآنزا یک‌ماه زودتر از نیمکره شمالی در کشور شایع شد و در کودکان، شیوع بیشتری داشت. دلیل آن هم پایین‌بودن ایمنی در آنها بود. اما هنوز شواهدی وجود ندارد که نشان دهد ویروس، شدیدتر شده باشد. ویروس در گردش همانی است که در 6-5سال گذشته هم وجود داشته و تغییرات ژنتیکی عمده‌ای هم در آن اتفاق نیفتاده است. اگر اتفاق بیفتد، می‌توان گفت بیماری شدیدتر و خطرناک‌تر شده است.» به گفته او، در حال حاضر نگرانی در زمینه آنفلوآنزا وجود ندارد اما اگر گروه‌های حساس واکسینه نشوند، می‌تواند شیوع گسترده و شدیدتری داشته باشد و مشکل ایجاد کند.

این مسئول در وزارت بهداشت می‌گوید، آخرین آمار از ابتلا به آنفلوآنزا در کشور را ندارد و دلیل آن را هم ثبت‌نشدن این آمار اعلام می‌کند: «هرماه حدود دو هزار نمونه، مورد آزمایش قرار می‌گیرد که نشان می‌دهد کمتر از یک‌درصد از موارد سرماخوردگی مربوط به آنفلوآنزا بوده، اما حالا بیش از 25درصد موارد آنفلوآنزای مثبت است. بنابراین می‌توان گفت، سرماخوردگی‌های شدید می‌توانند همان آنفلوآنزا باشند.»

او درباره تامین واکسن آنفلوآنزا هم توضیح می‌دهد: «اواسط شهریورماه، واکسن به‌اندازه کافی، تامین و در اختیار داروخانه‌ها و وزارت بهداشت قرار گرفت. تا همین حالا کمبودی درباره واکسن گزارش نشده و همان مقداری که وزارت بهداشت درخواست داده بود، تامین شده است.» او درباره این‌که برخی نیروهای کادر درمان هنوز واکسن تزریق نکرده‌اند، معتقد است دلیل آن شاید تمایل نداشتن خود افراد است: «اولویت واکسیناسیون، کادر درمان است چراکه اگر موجی از آنفلوآنزا ایجاد شود، آنها بتوانند سیستم بهداشتی و درمانی کشور را پیش ببرند؛ چراکه موج آنفلوآنزا می‌تواند در مدت کوتاه افراد زیادی را درگیر کند.» به گفته او، 500هزار دوز واکسن در اختیار وزارت بهداشت قرار می‌گیرد تا در میان کادر درمان توزیع شود: «شاید برخی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، گروه‌های هدف را اشتباه تعریف کرده باشند و واکسن به گروهی نرسیده باشد.» او درباره این‌که گفته می‌شود استقبال از واکسن آنفلوآنزا بالا نبوده، توضیح می‌دهد: «یکی از دلایل، اطلاع‌رسانی ناکافی در این زمینه بوده است، برخی از افراد تصور می‌کنند چون واکسن کرونا زده‌اند، پس دیگر نیاز به واکسن‌های دیگر ندارند و خطری آنها را تهدید نمی‌کند. مجموعه این‌ها در استقبال‌پایین نقش دارد.» او در ادامه بر تزریق واکسن یادآور کرونا، برای افراد بالای 60سال تاکید می‌کند.