سال حذف میانجی

جلد جدید خاطرات 1378 هاشمی رفسنجانی با حضور چهره‌های اصلاح‌طلب رونمایی شد

در تاریخ سیاسی - اجتماعی هر کشور، مقاطعی وجود دارد که نقاطی کلیدی و مهم به شمار می‌رود؛ نقاطی که با رخدادهای بزرگ پررنگ شده‌اند.بدون شک، یکی از مهم‌ترین سال‌های تاریخ سیاسی جمهوری اسلامی ایران طی 43 سال اخیر را باید سال 1378 دانست؛ سالی که ایران شاهد بسیاری از اتفاقات مهم و تاثیرگذار در عرصه سیاسی بود که تنها یک مورد آن پیش از این در تقویم قرار داده شده بود، یعنی برگزاری انتخابات مجلس ششم و سایر اتفاق‌های غیرمترقبه که البته باز هم هرکدام به نوبه خود بسیارند، تاثیرگذار بود. اتفاق‌هایی مانند حمله به کوی دانشگاه، ترور سعید حجاریان، دادگاه عبدالله نوری و... که هنوز با گذشت 23 سال ابهاماتی پیرامون آن سال‌ها وجود دارد و شاید انتشار اسنادی جدید، بتواند بخشی از این ابهامات را رفع کند. در بین مقاماتی که از ابتدای تشکیل جمهوری اسلامی ایران در قدرت حضور داشتند، آیت‌الله علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی را می‌توان از آن معدود افرادی دانست که خاطرات روزانه خود را یادداشت کرده است تا از دل خاطرات او، برخی ابهامات مهم در تاریخ جمهوری اسلامی حل شود. در همین مسیر روز گذشته همزمان با سالگرد پیروزی ایران در جنگ تحمیلی، مراسم رونمایی از کتاب خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی برگزار شد، مراسمی که مهمان‌های ویژه‌ای مانند اسحاق جهانگیری، علی جنتی، سردار حسین علایی، محمد عطریانفر و پیروز حناچی داشت و سخنران‌های آن به ترتیب غلامعلی رجایی، غلامحسین کرباسچی، محسن هاشمی‌رفسنجانی، علی مطهری و رضا صالحی‌امیری بودند.

هاشمی در غیرمستقیم گویی مهارت داشت

همین که آقای هاشمی دست به قلم برد کار بزرگی کرد. کمتر شخصیت سیاسی را در دنیا سراغ داریم که خاطرات خودش را در زمان حیات منتشر کرده باشد؛ چون انتشار این خاطرات در زمان حیات ممکن است باعث شود آن شخصیت مورد نقد قرار بگیرد. یکی از روش‌های هاشمی «غیرمستقیم‌گویی» است. به نظر من آقای هاشمی در این قضیه مهارت خاصی داشت که گاهی در ابهام، ایهام و لفافه سخن بگوید.

کتاب‌های هاشمی توصیه‌‌هایی برای امروز و فرداست

یادداشت‌های آقای هاشمی یک سرمایه ماندنی است. بخشی از آن تاریخ و بخشی رهنمود و وصیتی است که اگر این کتاب‌ها را جلوی خودمان بگذاریم نکات ریزی در مورد برخوردهای اجتماعی دارد که چگونه با دیگران برخورد کنیم. کتاب آقای هاشمی من را یاد نامه‌ ۳۱ نهج‌البلاغه می‌اندازد که امیرالمومنین بعد از جنگ صفین به امام حسن مجتبی نوشتند. این نامه از یک نسل به نسل دیگر است که می‌‌خواهد به نسل آینده سفارش‌‌هایی کند و پیش‌بینی‌‌هایی هم از آینده به دست می‌‌دهد. به نظرم کتاب‌‌های آقای هاشمی هم می‌‌تواند قابلیت این را داشته باشد که توصیه‌‌هایی به امروزی‌ها و نسل فردا باشد. یادم هست زمانی که در شهرداری بودم بر سر مسائل فرهنگی تهران ایشان نظری داشت و پیش ایشان می‌رفتم. وقتی که آقای خاتمی استعفاء داد و آقای میرسلیم به جای ایشان به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد معرفی شد، به آقای هاشمی گفتم چطور شما از آقای خاتمی به آقای میرسلیم رسیدید؟ ایشان پاسخ داد این موارد در آینده معلوم می‌‌شود، اینها تصور می‌کنند که در مسائل فرهنگی می‌‌توان به زور کار را پیش برد. اعتقادش این بود که ما کار خودمان را انجام می‌دهیم و چیزی که باید اتفاق بیفتد روال سنت الهی است؛ که در جامعه ما شکل می‌گیرد. امروز هم نتایج برخوردهای آنچنانی را در فرهنگ و اخلاق جامعه می‌بینیم.

خاطرات هاشمی برای اولین‌بار ممیزی شد

آیت‌الله هاشمی ۲۵ مرداد را به عنوان زمان پیروزی ایران در جنگ یاد می‌کردند. لذا چند سالی است که از حاکمیت می‌خواهیم علاوه بر سالگرد آغاز جنگ، در سالگرد پایان جنگ هم مراسمی داشته باشیم که متأسفانه تاکنون انجام نشده است. در مجموع ۳۶ دفترچه را در اختیار داریم. طبق خواسته خود ایشان هر سال یک دفتر منتشر می‌‌شود که این امر هم برای بهتر خوانده شدن این کتاب‌‌هاست و هم به این دلیل است که ممیزی رسمی برای آن در مورد برخی اشخاص و موارد به شکل حداقلی صورت پذیرد و کتاب‌ها با حداقل ممیزی به نشر سپرده شود. برای اولین بار بود که ممیزی رسمی در مورد این کتاب اتفاق افتاد. در ملاقاتی که با آقای رئیسی داشتم گفتم در سایت درج کرده‌اند که چه قسمتی از این کتاب ممیزی شده است و در این صورت ممیزی معنای خود را از دست می‌دهد. به نظرم می‌شد با تدبیر بهتری این کار را انجام داد.

امروز هم می‌توان کارهای هاشمی را انجام داد

من معتقدم بعد از شهید مطهری و آیت‌الله منتظری که دو شاگرد نزدیک امام بودند، تنها کسی که می‌توانست با امام صریح صحبت کند آقای هاشمی بود. از روش آقای هاشمی چند درس می‌توانیم بگیریم؛ یکی اینکه با مذاکره، مکاتبه، ملاقات و تعامل دوستانه با دنیا خیلی کارها می‌شود انجام داد. مکاتبات آقای هاشمی‌رفسنجانی با صدام‌حسین نشان می‌‌دهد روی کسی مثل او هم می‌توان اثر گذاشت. ارتباطی که ایشان با عربستان سعودی برای ما ایجاد کرد و با پادشاه عربستان مذاکراتی کرد تا قبرستان بقیع هم برای زیارت باز شود، از دیگر نمونه‌‌های این امر است. امروز هم می‌‌توانیم این کارها را انجام بدهیم ولی دنبالش نمی‌رویم.

ایران نیاز به میانجی دارد

ما از یک ضعف گفتمان جدی در جامعه ایران رنج می‌بریم. آقای هاشمی دارای الگوی حکمرانی مطلوب بود؛ آنچه جامعه ایران با آن فاصله زیادی دارد. ما در ایران میانجی نداریم. ایشان یکی از اقطاب سیاسی بود که با مقبولیت این نقش را ایفا می‌کرد و امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند آن هستیم. نکته بعدی قدرت اجماع‌سازی و انسجام‌سازی آیت‌الله هاشمی بود. ما نیازمند سازوکاری هستیم که بتواند این جامعه را منسجم کند. ایشان نماد گفت‌وگو با هدف اجماع سازی بود و با روایت‌گری جلوی تحریف تاریخ انقلاب را گرفته‌اند.