حاشیه‌های هشتم

بازنگری در قانون اساسی

موضوع بازنگری در قانون اساسی یکی از سوژه‌‌های مهمی بود که در همان اولین روزهای کاری دوره هشتم مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط محسن رضایی مطرح شد و سخنگوی سابق شورای نگهبان در نشست خبری خود به تاریخ 31 مردادماه 1396 اعلام کرد که قرار است در دوره جدید مجمع برای بازنگری در قانون اساسی شورایی با حضور اعضای مجمع تشکیل شده تا در صورت لزوم و با دستور رهبری، این موضوع مورد بررسی قرار بگیرد. اظهارنظری رسمی که نشان داد ماجرای تغییر قانون اساسی شاید به نوعی جدی باشد. ماجرای بازنگری در قانون اساسی موافقانی را در فضای سیاسی ایران همراه دارد که این موافقان در دو گروه قرار دارند. در همان اولین روزهای اعلام احتمال بازنگری در قانون اساسی، غلامرضا مصباحی‌‌مقدم که به‌‌تازگی عضو مجمع شده بود در گفت‌‌وگویی که با خبرآنلاین انجام داد، ضمن تاکید بر اینکه بازنگری در قانون اساسی ضروری به نظر می‌‌رسد، پیشنهادی مهم را درباره بازنگری مطرح کرد. این عضو اصول‌‌گرای مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکید کرده بود که حتی می‌‌توان به نظام پارلمانی هم فکر کرد و این موضوع می‌‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد؛ اظهارنظری که نشان داد بخشی از اصول‌‌گرایان به‌‌دنبال بازگرداندن نخست‌‌وزیر به سیستم سیاسی ایران هستند. همین موضع البته توسط دیگر اصول‌‌گرایان حاضر در مجلس هم تکرار شد و حسین صفارهرندی هم اسفندماه 1397 با حضور در صداوسیما پیشنهاد داد که «نظام پارلمانی تشکیل شود و مجلس اقدام به معرفی نخست‌‌وزیر کند.» گروه دیگر در بین موافقان بازنگری در قانون اساسی، افرادی هستند که می‌‌گویند باید دو مجلس سنا و شورای اسلامی در کنار هم تشکیل شود. این پیشنهاد از سوی محمدرضا باهنر یکی از اعضای دوره هشتم مجمع مطرح شده است. او در 13 تیرماه 1397 اعلام کرد که «پس از هفت دوره نمایندگی مجلس به این نتیجه رسیده است که قانون اساسی باید اصلاح شده و دو مجلس سنا و شورای اسلامی در کنار هم تشکیل شود»؛ پیشنهادی که هنوز هم جدی است و همین چند وقت پیش و در روزهای پایانی سال 1400، باهنر در مصاحبه‌‌ای که با خبرآنلاین داشت، یکبار دیگر تاکید کرده که «باید سنا تشکیل شود و اگر رهبری قانع شوند، بازنگری قانون اساسی در دستور قرار خواهد گرفت؛ موضوعی که به عمر دوره هشتم مجمع نرسید و حالا شاید در دوره نهم مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار بگیرد.»

در ردای دیپلمات

از همان روزهای ابتدایی کار دوره هشتم مجمع تشخیص مصلحت نظام، فعالیت‌‌های رئیس و دبیر و رئیس مرکز تحقیقات مجمع در سیاست خارجی آغاز شد تا نشان داده شود که دوره هشتم مجمع دوره‌‌ای متفاوت از نظر کارکرد در عرصه دیپلماسی بین‌‌المللی است. در همان روزهای ابتدایی دوره اخیر مجمع، محمود‌‌هاشمی شاهرودی که به ریاست مجمع رسیده بود در 9 شهریور 96 با همراهی محسن رضایی راهی عراق شد و دیدارهایی با مقامات سیاسی این کشور از جمله عمار حکیم و نوری‌المالکی داشت. البته 6 روز بعد از سفر و در حالی که دیدارهای ‌‌هاشمی‌شاهرودی و رضایی با مقامات عراق انجام شده بود، دفتر‌‌ رئیس مجمع با انتشار بیانیه‌‌ای اعلام کرد که «سفر به عراق زیارتی بوده است». البته بحث‌‌ها درباره این سفرها از آن‌سو بیشتر مورد توجه است که همزمان با روزهایی بود که در عراق موضوع رفراندوم برای کردستان عراق مطرح شده بود و ایران یکی از مخالفان جدی این موضوع بود، به گونه‌‌ای که باهنر، شمخانی، ولایتی و رضایی در مقاطع مختلفی طی همان یک ماه ابتدایی دوره هشتم مجمع اعلام کردند که جداسازی احتمالی کردستان از عراق زمینه‌‌ساز تشکیل اسرائیلی جدید در منطقه خواهد بود.